Vừa qua, Tổng cục Hải quan đã tổ chức Lễ trao quyết định công nhận (doanh nghiệp) DN ưu tiên cho 8 DN, theo đó nâng tổng số DN ưu tiên lên 24. Trong đó, có 14 DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), còn lại là các DN trong nước. Theo thống kê, riêng năm 2013, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) của các DN ưu tiên đạt hơn 40 tỷ USD, chiếm 25% tổng giá trị kim ngạch XK cả nước.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, mặc dù số lượng DN ưu tiên được công nhận trong năm 2014 cao hơn các năm trước nhưng so với con số 50 nghìn DN xuất nhập khẩu thì số lượng DN ưu tiên ở nước ta trong lĩnh vực hải quan còn rất khiêm tốn. Điều đáng nói nữa là phần lớn các DN ưu tiên được công nhận là các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Lý giải về điều này, đại diện Cục Kiểm tra sau thông quan - đơn vị chủ trì thực hiện Chương trình DN ưu tiên cho biết, theo thống kê của cơ quan Hải quan, có khoảng một trăm DN trong nước có hoạt động XNK đạt được điều kiện, nhưng nhiều DN, nhất là các DN dệt may, da giày chưa sẵn sàng tham gia; một số DN khác lại có mặt hàng sản xuất, XNK nằm trong các chương trình quản lý đặc biệt nên quá trình thẩm định, đánh giá lâu hơn…

Để tiếp sức cho Chương trình DN ưu tiên, Luật Hải quan (sửa đổi) được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ VII vừa qua và có hiệu lực thi hành từ 1.1.2015 đã dành riêng mục 2, Chương III, với 4 điều quy định về chế độ ưu tiên đối với DN. Bao gồm các quy định về: điều kiện áp dụng chế độ ưu tiên; chế độ ưu tiên đối với DN; trách nhiệm của cơ quan Hải quan trong việc thực hiện chế độ ưu tiên; trách nhiệm của DN được áp dụng chế độ ưu tiên. Trong đó có một số điểm nổi bật như: cho phép Hải quan Việt Nam được ký kết thỏa thuận công nhận chế độ DN ưu tiên lẫn nhau với các quốc gia, vùng lãnh thổ; Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan xét, công nhận, gia hạn, tạm đình chỉ, đình chỉ việc áp dụng chế độ ưu tiên cho DN…

Theo đánh giá của đại diện Cục Kiểm tra sau thông quan, các quy định về chế độ ưu tiên với DN được đưa vào luật đã giúp cho quá trình đàm phán, thỏa thuận về công nhận chế độ ưu tiên giữa Hải quan Việt Nam và Hải quan các nước có nhiều thuận lợi. Đặc biệt là tạo niềm tin cho cộng đồng DN khi tham gia Chương trình DN ưu tiên, theo đó, dự báo số lượng DN ưu tiên sẽ tăng nhanh.

Về lộ trình thực hiện, Luật Hải quan (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1.1.2015, để hướng dẫn thực hiện, các cơ quan chức năng còn phải xây dựng nghị định, thông tư hướng dẫn. Liên quan đến lộ trình thực hiện quy định về chế độ ưu tiên với DN, đại diện Cục Kiểm tra sau thông quan cho biết, sẽ phải căn cứ vào tình hình phát triển thực tế của nền kinh tế đất nước. Đặc biệt, với đặc thù của phần lớn DN xuất nhập khẩu ở Việt Nam có quy mô vừa và nhỏ nên để đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật trong nước và chuẩn mực của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) đưa ra, các DN này sẽ cần có thời gian để hoàn thiện nhiều tiêu chí. Khi các DN tham gia và đón nhận, phát huy được các lợi thế do Chương trình DN ưu tiên mang lại sẽ giúp họ có điều kiện để đầu tư mở rộng, phát triển sản xuất.

Phó tổng cục trưởng Hoàng Việt Cường cho biết, thời gian tới, Tổng cục Hải quan sẽ mở rộng phạm vi, đối tượng tham gia Chương trình DN ưu tiên theo hướng áp dụng với cả các DN vận tải, hãng tàu, DN logistics, DN kinh doanh cảng… Ngoài ra, Tổng cục Hải quan sẽ đề xuất cơ quan có thẩm quyền thực hiện ký kết về việc công nhận lẫn nhau đối với DN ưu tiên giữa Hải quan Việt Nam và Hải quan các nước để tạo thuận lợi hơn nữa cho cộng đồng DN…

8 DN được trao chứng nhận DN ưu tiên gồm: Công ty TNHH Điện tử Samsung Vina; Tập đoàn Hoa Sen; Công ty TNHH Điện tử UMC Việt Nam; Công ty CP Thủy sản Minh Phú Hậu Giang; Công ty CP Thủy sản Sóc Trăng; Công ty TNHH Yazaki Hải Phòng Việt Nam; Công ty TNHH Hoya Glass Disk Việt Nam; Công ty TNHH Thực phẩm Sao Ta.