Trong chuyến thăm và làm việc mới đây tại Nhật Bản, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã đề nghị Chính phủ Nhật Bản xem xét, rà soát các cam kết đã ký trước đây, để tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ và tài chính cho Việt Nam triển khai lại dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận.

Đánh giá về công nghệ và kinh nghiệm phát triển điện hạt nhân của Nhật Bản, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho rằng, Nhật Bản là quốc gia phát triển có những công nghệ tiên tiến hàng đầu thế giới, nhiều kinh nghiệm trong xây dựng, vận hành và xử lý sự cố liên quan đến các nhà máy điện hạt nhân.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, Việt Nam hiện quan tâm nhất là câu chuyện lựa chọn công nghệ, với điều kiện tiên quyết là đảm bảo an toàn và không để xảy ra các sự cố.

Các công nghệ trước khi được lựa chọn cần đảm bảo tiêu chuẩn chung về an toàn, đáp ứng được những khuyến nghị của các tổ chức quốc tế và đặc biệt là các khuyến cáo của cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế.

Bộ trưởng đề nghị, doanh nghiệp Nhật Bản giới thiệu các công nghệ hiện đại, đảm bảo an toàn để Việt Nam xem xét, đánh giá, lựa chọn ứng dụng cho cả quá trình xây dựng cũng như vận hành nhà máy điện hạt nhân.

Nói về kinh nghiệm và công nghệ phát triển điện hạt nhân của Nhật Bản, nước này bắt đầu xây dựng ngành công nghiệp điện hạt nhân vào những năm 1950, với mục tiêu giải quyết tình trạng thiếu năng lượng và phụ thuộc vào nhập khẩu dầu mỏ.

Nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Nhật Bản là Tokai - 1, bắt đầu hoạt động vào năm 1966. Kể từ đó, Nhật Bản đã xây dựng và vận hành nhiều nhà máy điện hạt nhân trên khắp đất nước, đạt công suất hơn 49,580 megawatt (MW) từ 54 lò phản ứng hạt nhân trước khi xảy ra thảm họa Fukushima năm 2011.

Nhật Bản đã phát triển nhiều công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực điện hạt nhân, bao gồm lò phản ứng nước nhẹ (Light Water Reactor - LWR), lò phản ứng nước sôi (Boiling Water Reactor - BWR), và lò phản ứng nước áp lực (Pressurized Water Reactor - PWR). Các công nghệ này giúp tăng hiệu quả sản xuất điện và đảm bảo an toàn.

Trong đó, PWR là loại lò phản ứng phổ biến tại Nhật Bản. Trong lò PWR, nước được bơm qua các thanh nhiên liệu hạt nhân để hấp thụ nhiệt sinh ra từ quá trình phân hạch.

Nước sau đó được nén áp lực cao và truyền nhiệt cho nước thứ cấp để tạo ra hơi nước, quay tuabin và tạo điện. Lò PWR được biết đến với độ ổn định và an toàn cao.

BWR là một loại lò phản ứng khác được sử dụng tại Nhật Bản. Khác với PWR, nước trong lò BWR trực tiếp sôi và tạo ra hơi nước để quay tuabin. Mặc dù có thiết kế đơn giản hơn, BWR yêu cầu hệ thống an toàn phức tạp hơn để quản lý nhiệt độ và áp suất cao trong lò phản ứng.

Ngoài ra, Nhật Bản cũng đã nghiên cứu và phát triển lò phản ứng nhanh, một công nghệ tiên tiến có khả năng tạo ra nhiều nhiên liệu hơn so với lượng nhiên liệu ban đầu.

Lò phản ứng nhanh giúp tối ưu hóa việc sử dụng uranium và giảm lượng chất thải phóng xạ. Mặc dù gặp nhiều thách thức kỹ thuật, Nhật Bản vẫn tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ này.

Nhật Bản đã đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực điện hạt nhân nhờ vào việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, đảm bảo an toàn và quản lý chất lượng cao. Tuy nhiên, nước này cũng đã trải qua những bài học quý giá từ các thảm họa hạt nhân.

Nhật Bản đã xây dựng một hệ thống quản lý chất lượng và an toàn nghiêm ngặt cho các nhà máy điện hạt nhân. Các tiêu chuẩn an toàn được thiết lập bởi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Nhật Bản (NRA) và được giám sát chặt chẽ. Các nhà máy điện hạt nhân phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về thiết kế, xây dựng, vận hành và bảo dưỡng để đảm bảo an toàn tối đa.

Thảm họa hạt nhân Fukushima năm 2011 là một cú sốc lớn đối với ngành công nghiệp điện hạt nhân của Nhật Bản. Sự cố này xảy ra sau khi một trận động đất và sóng thần lớn tấn công nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi, gây ra sự cố hạt nhân nghiêm trọng.

Sự cố này đã dẫn đến việc tái đánh giá toàn diện về an toàn hạt nhân và thúc đẩy cải cách quản lý chất lượng và an toàn.

Sau thảm họa Fukushima, Nhật Bản đã tiến hành nhiều cải cách để tăng cường an toàn hạt nhân, bao gồm việc nâng cấp các hệ thống an toàn, cải thiện cơ sở hạ tầng và đầu tư vào nghiên cứu phát triển công nghệ mới.

Chính phủ Nhật Bản cũng đã hợp tác với các tổ chức quốc tế như Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) để học hỏi và áp dụng các tiêu chuẩn an toàn tiên tiến.

Dù gặp nhiều thách thức, Nhật Bản vẫn tiếp tục duy trì và phát triển ngành công nghiệp điện hạt nhân. Việc phát triển các công nghệ tiên tiến và đảm bảo an toàn tối đa là những yếu tố then chốt để đạt được sự phát triển bền vững.

Về hợp tác, Nhật Bản tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các quốc gia và tổ chức quốc tế để thúc đẩy nghiên cứu và phát triển công nghệ hạt nhân. Sự hợp tác này giúp Nhật Bản học hỏi và áp dụng các kinh nghiệm và công nghệ tiên tiến từ các quốc gia khác, đồng thời chia sẻ những bài học và kinh nghiệm quý báu của mình.