Nằm trong bức tranh giảm giá hàng hóa nói chung trên thị trường toàn cầu những tháng vừa qua, vàng – kim loại quý cũng như “vàng đỏ” – dầu, nhôm và đồng đều đã có những bước thụt lùi về giá. Tính trong vòng 5 năm qua, vàng đã có mức giảm mạnh nhất và xuống dưới ngưỡng 1.100 USD/ ounce, ngưỡng mà trong quá khứ cách đây ba năm, kể cả trong cơn hoảng loạn bán tháo của nhiều quỹ tín thác, vàng cũng chưa phá rào đi qua.

Vàng giảm có… mục tiêu?

Nhiều người xem đây là dấu hiệu cảnh báo của một nền kinh tế toàn cầu đang có vấn đề. Trên thực tế, nếu đứng ở quan điểm của giới đầu cơ – những nhà kinh doanh hàng hóa có tổ chức đang nắm quyền định giá vàng – thì một khi việc đầu tư vào vàng không còn có lãi, tất yếu họ sẽ chốt lãi và chuyển qua tài sản đầu tư khác.

Trung tuần tháng 6, khi giá vàng quốc tế lần lượt đâm thủng những ngưỡng hỗ trợ, MSK Capital nhận định đầu tư vàng vật chất đã không còn có lãi và giá vàng giảm vẫn chưa dừng lại. Trước đó một ngày, thống kê của Saxo Bank cho hay, “Các nhà đầu tư quỹ ETF đã lũ lượt từ bỏ vàng”, với con số khá cụ thể: Đây là tuần thứ 6 liên tiếp có 35 tấn vàng đã rời khỏi các quỹ. Tổng vàng nắm giữ đã xuống còn 1.592 tấn, dưới 1.600 tấn, là lần đầu tiên từ tháng 4/2009 và dưới 120 tấn so với cùng kỳ năm ngoái”.

Cần lưu ý, chỉ cách 2 năm, trong đà rơi của giá vàng, SPDR Gold Trust – Quỹ tín nắm giữ vàng lớn nhất thế giới đã bán ra hàng trăm tấn vàng và theo thống kê của Blomberg vào tháng 6/2013, đã có hơn 515 tấn tương đương khoảng 23 tỷ USD (tính theo giá ở khoảng 1.300 USD/ounce) bị bán ra trong nửa năm. Đợt bán tháo 18 tuần liên tiếp ở thời điểm đó được xem là đợt bán tháo tồi tệ nhất trong lịch sử kể từ năm 2003, đã đưa lượng vàng do các quỹ ETF nắm giữ chỉ còn khoảng gần 2117 tấn. Như vậy, những ngày này, tuy các quỹ ETF không hoảng loạn báo tháo như trong quá khứ, nhưng niềm tin vào kênh đầu tư kim loại cũng bắt đầu rơi còn mạnh mẽ hơn giai đoạn trước đây. Giá vàng giảm với chỉ số đồng USD đã tăng quá mạnh, cùng với đó nền kinh tế Mỹ đang rậm rịch tăng lãi suất… trở thành điều tất yếu.

Một số các yếu tố khác đè thêm trọng lực trong độ rơi của giá vàng, còn là khủng hoảng nợ Hy Lạp, sự thật về tăng trưởng kinh tế toàn cầu khiêm tốn khiến nhà đầu tư thoái niềm tin vào một số kim loại công nghiệp. Trong đó, sự tăng trưởng chậm của kinh tế Trung Quốc, đặc biệt, đợt khủng hoảng chứng khoán Trung Quốc gần đây cũng khiến những kì vọng sinh lời vào nhu cầu vàng của “người tiêu dùng sôi nổi” nhất thế giới bắt buộc phải thay đổi. Đợt bán tháo hơn 1,3 tỷ USD ở sàn vàng Thượng Hải chỉ trong vài phút vừa diễn ra đầu tuần qua càng củng cố nhận định: Nhà đầu tư tổ chức ngày càng rời bỏ vàng.

Biến số giá và nhu cầu đầu tư ở VN

Theo ông Phan Dũng Khánh – Chuyên gia Tư vấn đầu tư Vàng, có 6 yếu tố tác động đang đến thị trường vàng Việt Nam theo chiều giảm: Thứ nhất, là tác động của giá vàng thế giới, theo đó vàng thế giới đã dẫn đến vàng VN giảm. Thứ 2, sự chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng quốc tế (trên 4 triệu đồng/ lượng chưa bao gồm thuế phí, xét theo tỷ giá ngày 22/7 quy đổi và theo giá vàng chốt giao ngay trên sàn Kitco 1.090 USD/oz, vàng SJC niêm yết mua vào bán ra quanh 32,9-33,2 triệu đồng/ lượng).

Theo đó xuất hiện yếu tố thứ ba, những nhà đầu tư đã mua vàng giá cao và chịu lỗ khoảng 1 triệu đồng/ lượng ở giai đoạn trước, có cơ hội cắt lỗ bán ra trước khi giá vàng trong nước và thế giới về mức tương đương. Đây có thể là một thời gian dài nhưng với chính sách không khuyến khích nắm giữ đầu cơ vàng của NHNN, chắc chắn mức tương đương, san bằng khoảng chênh lệch sẽ được rút ngắn đáng kể. Thứ tư, với mãi lực thị trường kém như hiện nay, nhiều tổ chức đang nắm giữ vàng có khả năng cũng sẽ bán ra chứ không chỉ riêng các cá nhân.

Do đó, thị trường có quan ngại xuất hiện làn sóng bán tháo, dẫn đến tâm lí tạo áp lực cho giá vàng trong nước càng điều chỉnh giảm sâu. Thứ năm, để phòng rủi ro các Cty kinh doanh vàng vật chất sẽ hạ giá mua vào, làm giá giảm thêm.

Và cuối cùng, nếu so sánh vàng với các kim loại quý khác và mức tăng của giá vàng trong 20 năm qua, thì giá vàng vẫn đang được định cao hơn nhiều so với bạc, đồng… Do đó, cùng những tác động từ các biến số kinh tế Mỹ, đồng USD, giá vàng thế giới có khả năng sẽ còn giảm tiếp như trong năm nay xuống 1.000 USD/ oz. “Xu thế điều chỉnh giá vàng trong nước ở mức trên dưới 32 triệu đồng/lượng sẽ là diễn biến ở các thương hiệu vàng miếng trong nước, tùy thời điểm” – ông Khánh cho biết.

Nguyên thành viên Hội đồng Cố vấn vàng thế giới – ông Huỳnh Trung Khánh nhận định người Việt thực tế không giảm nhu cầu nắm giữ vàng. Năm 2014, VN tiêu thụ khoảng 69,1 tấn vàng, nhu cầu này thấp hơn so với những con số ở các năm trước song nguyên do không phải từ việc giảm tiêu thụ, mà do VN không còn nhiều thương hiệu sản xuất vàng miếng. Vì vậy, mức giảm về nhu cầu ước tính trung bình chỉ khoảng 8-10%.

Tuy nhiên, có một điểm khác biệt là so với những năm trước, giờ đây người dân trong nước đã không còn chạy theo những con “sóng” vàng. Ngay cả đợt điều chỉnh giá vàng giảm mạnh tới cả triệu đồng/lượng như vừa qua, cũng không còn xuất hiện cảnh người dân xếp hàng “bắt dao rơi”, chờ mua vàng “giá rẻ”. Đây là tín hiệu tốt cho thấy những chính sách quản lí thị trường vàng đã bắt đầu đưa thị trường này vào “nề nếp”. “Trong tương lai không xa, có thể Chính phủ sẽ dần dần tự do hóa thị trường vàng có kiểm soát, như Trung Quốc đang thực thi”- chuyên gia này dự đoán.

Không có mãi lực mua vào đón đáy và với những rủi ro có thể gặp phải khi nhà quản lí thị trường trong nước đang không ủng hộ việc nắm giữ đầu cơ vàng, thị trường vàng trong nước trong 2 năm và đến thời điểm hiện nay, đã chứng tỏ một “kỉ luật” căn bản. Điều này sẽ tạo hậu thuẫn cho việc thực thi cam kết giữ tỷ giá không điều chỉnh từ nay đến hết năm mà NHNN đưa ra. Cũng như, tạo điều kiện cho NHNN đa dạng hóa dự trữ ngoại hối quốc gia, mua vào vàng miếng, huy động vàng như dự kiến. Dù có thể với nguồn lực hiện tại, khả năng huy động này chưa thể tác động và lay chuyển mạnh được khối vàng dự trữ trong dân.