Chỉ còn hơn 2 tuần là đến Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 song sức mua các mặt hàng tết ở chợ và các kênh bán hàng truyền thống chỉ ở mức cầm chừng, có nơi ế ẩm, nhìn chung giảm đến khoảng 30-40% so với năm ngoái.

Tương tự, ở nhiều siêu thị, trung tâm thương mại cả nước, dù đã tập trung đẩy mạnh các gian hàng tết từ chất lượng đến mẫu mã, nhưng lượng người xem vẫn nhiều hơn người mua.

Tuy nhiên, trái ngược với kênh mua sắm truyền thống, trên các sàn thương mại điện tử, đặc biệt là thương mại trên nền tảng mạng xã hội có phần sôi động hơn khi livestream bán hàng tiếp tục cho thấy sức tăng trưởng tốt.

Điều này phản ánh thói quen, xu hướng mua sắm của người tiêu dùng đã thay đổi. Năm 2023, thương mại nội địa có cú đột phá từ thương mại điện tử khi đạt 20,5 tỷ USD, tăng trưởng khoảng 25%/năm, chiếm 8% doanh thu hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Với thành tích đó, Việt Nam được xếp vào nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử hàng đầu thế giới, tạo động lực phát triển kinh tế và dẫn dắt chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

Thực tế, thời gian qua, với sự chỉ đạo của UBND TP. Hồ Chí Minh, nhiều cơ quan đã bắt đầu thí điểm các mô hình thương mại điện tử xã hội (social commerce). Nhiều nông sản của huyện Cần Giờ, TP. Hồ Chí Minh như: Mật dừa nước, muối tôm Thiềng Liềng, yến... được livestream trên hàng loạt kênh mạng xã hội và đã đạt được kết quả khả quan. Nhiều tiểu thương dù lớn tuổi nhưng vẫn tích cực thay đổi phương thức bán hàng, mong muốn tiếp cận được nhiều khách hàng và tăng doanh thu.

Thống kê của nền tảng TikTok cho thấy, trong 77 phiên livestream tại chợ Bến Thành đã có hơn 18.200 đơn hàng được bán, mang về doanh thu 4,2 tỉ đồng.

Có thể nói, từ việc livestream bán hàng OCOP tại Cần Giờ, tiếp đến là livestream bán hàng ở ngôi chợ trung tâm - di sản Bến Thành, đã thật sự tạo một làn sóng mới trong nhận thức lẫn cách thức tiếp cận khách hàng bằng công nghệ và xu hướng truyền thông cộng đồng.

Đặc biệt, mới đây Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh đã phối hợp với TikTok Việt Nam tổ chức “Ngày hội mua sắm, giải trí Tết TP. Hồ Chí Minh” nhằm kích cầu tiêu dùng nội địa. Theo đó, từ ngày 19/1 - 4/2, hơn 100 doanh nghiệp, hơn 300 nhà sáng tạo nội dung (KOL, KOC) và hàng trăm sinh viên từ các trường đại học sẽ tham gia livestream bán các sản phẩm như hoa kiểng, đặc sản Tết.

Có thể thấy rằng, năm nay, lần đầu tiên công nghệ đã thật sự tham gia vào thị trường tết, với vai trò chủ động từ chính quyền đến doanh nghiệp, nhằm tiếp cận và thuyết phục trải nghiệm - tương tác - mua sắm đến người tiêu dùng. “Trực tuyến”, “livestream” là những từ khóa của các hoạt động mua sắm chợ tết này, như: Chương trình Chợ Thủ Đức trực tuyến; Ngày hội mua sắm, giải trí Tết trực tuyến; “Livestream sales kích cầu mua sắm Tết”… chương trình livestream bán hàng tết của Saigon Co.op hay chuỗi giảm giá, kích cầu mua sắm tết do Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam phát động trên các sàn thương mại điện tử.

Nhìn một cách tổng thể, diễn tiến này mang tính tất yếu. Ngay cả khi mọi thứ có vẻ trở lại như trước đại dịch Covid-19, một tập tính “bình thường mới” đã được xác lập, người tiêu dùng đã cá nhân hóa nhu cầu và tối ưu hóa chi tiêu bằng các lựa chọn sản phẩm giảm giá, tăng tính trải nghiệm (tại nhà) với hàng hóa, so sánh giá giữa các kênh phân phối…

Thực tế hiện nay, không chỉ người có thu nhập thấp mà cả những người khá giả cũng kiểm soát chi tiêu, siết chặt tiêu dùng hơn. Do đó, các “chợ” điện tử - công nghệ đáp ứng khá tốt nhu cầu tiêu dùng tiết kiệm này. Bởi không tốn chi phí mặt bằng, tinh giản nhân viên trực tiếp và được sự tiếp sức từ chính quyền, các nhà mạng, công ty công nghệ nên sự cạnh tranh tùy thuộc vào chất lượng và khâu giao nhận hàng. Và TP. Hồ Chí Minh đã cho thấy nội lực linh hoạt, nhạy bén khi nhanh chóng bắt và đẩy “trend” kích hoạt mãi lực cho thị trường tháng cuối năm, tạo đà chuyển giao qua quý 1/2024. Rõ ràng, từ thử nghiệm “lên sóng”, thành phố đã tạo “làn sóng” cho cộng đồng doanh nghiệp - tiểu thương và người tiêu dùng, phần nào xua tan không khí ảm đạm về thương mại, hàng hóa và bán lẻ mùa tết, giúp kích thích tổng cầu.