Giá xăng dầu hiện nay đang được điều hành theo quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 03/9/2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu (gọi tắt là Nghị định số 83/2014/NĐ-CP) với nguyên tắc cơ bản là: "Giá bán xăng dầu được thực hiện theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước".

Trong chu kỳ điều hành này (15 ngày từ ngày 20/4/2015 đến ngày 4/5/2015), diễn biến giá xăng dầu thế giới tăng cao đột biến so với bình quân 15 ngày làm căn cứ điều hành giá của lần điều hành gần nhất (13/4/2015), đặc biệt có 2 phiên giao dịch liền kề giá xăng RON 92 đã tăng hơn 4USD/thùng, cụ thể như sau:

Đơn vị: USD/thùng riêng madut USD/tấn

Như vậy, theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 38 của Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 03/9/2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu: ”Trường hợp các yếu tố cấu thành biến động làm cho giá cơ sở tăng trên bảy phần trăm (> 07%) so với giá cơ sở liền kề trước đó hoặc việc tăng giá ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, liên Bộ Công Thương - Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho ý kiến về biện pháp điều hành cụ thể”, Bộ Công Thương đã có báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã có công văn số 4391/BCT-TTTN ngày 05/5/2015 về điều hành kinh doanh xăng dầu theo đó, cho phép các thương nhân kinh doanh xăng dầu đầu mối: Tăng sử dụng Quỹ BOG với các mặt hàng xăng, dầu điêzen, dầu madut; Giữ ổn định giá bán dầu điêzen (15.880 đồng/lít), dầu madut (12.650 đồng/kg); giảm giá bán dầu hỏa (giảm 260 đồng/lít từ 16.070 đồng/lít xuống còn 15.810 đồng/lít);Điều chỉnh tăng giá bán xăng dầu không cao hơn mức giá cơ sở tính toán (khoảng 1.950 đồng/lít từ 17.280 đồng/lít lên mức 19.230 đồng/lít).

Trong lần điều hành này, để hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, người tiêu dùng và Nhà nước, nhằm giảm bớt mức tăng giá xăng dầu trong nước trước áp lực tăng của giá xăng dầu thế giới nhằm góp phần kiềm chế lạm phát, Liên Bộ đã sử dụng đồng thời nhiều các công cụ tài chính khác như thuế nhập khẩu, sử dụng Quỹ Bình ổn giá. Trong đó:

- Đối với mặt hàng dầu - ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, kinh doanh (dầu điêzen và dầu madut), Liên Bộ đã không điều chỉnh tăng giá bán mà đã giảm thuế nhập khẩu (dầu điêzen giảm từ 20% xuống còn 12%, dầu madut giảm từ 25% xuống còn 13%) và tăng mức sử dụng Quỹ Bình ổn giá (dầu điêzen tăng sử dụng thêm 188 đồng/lít lên mức 322 đồng/lít, dầu madut tăng sử dụng thêm 80 đồng/kg lên mức 303 đồng/kg) để giữ ổn định giá bán các loại dầu này (dầu điêzen 0,05S:

- Đối với mặt hàng xăng - mặt hàng có biến động giá thế giới tăng cao nhất (14,32%), để góp phần chia sẻ với người tiêu dùng, Liên Bộ đã cho phép tăng sử dụng Quỹ BOG thêm 446 đồng/lít (từ 991 đồng/lít lên mức 1.437 đồng/lít), phần dư địa còn lại điều chỉnh tăng giá bán xăng tương ứng. Trường hợp không sử dụng Quỹ BOG, giá xăng có thể phải tăng đến hơn 3.000 đồng/lít.

Riêng mặt hàng dầu hỏa, khi có dư địa giá cơ sở kỳ công bố thấp hơn giá cơ sở kỳ trước liền kề, Liên Bộ đã yêu cầu giảm giá bán tương ứng (giảm khoảng 258-260 đồng/lít).

Cần phải nhấn mạnh rằng, việc điều chỉnh tăng giá xăng dầu này không do tác động từ việc điều chỉnh tăng thuế bảo vệ môi trường có hiệu lực từ ngày 01/5/2015 vừa qua.

Trên cơ sở tính toán tương tác giữa thuế nhập khẩu và thuế BVMT trong cơ cấu giá cơ sở trong lần điều hành ngày 14/4/2015, Bộ Tài chính đã giảm thuế suất thuế nhập khẩu các mặt hàng xăng dầu từ 10% đến 15% tùy mặt hàng. Ví dụ: với mặt hàng xăng, thuế nhập khẩu đã giảm từ 35% xuống còn 20% (giảm 15% tương ứng trong cơ cấu giá cơ sở tại thời điểm tính toán là 2.000 đồng/lít – bằng mức tăng thuế bảo vệ môi trường của mặt hàng này từ 1.000 đồng/lít lên 3.000 đồng/lít).

Từ những tính toán nêu trên, có thể nói phương án điều hành giá xăng dầu như trên thực hiện đúng theo quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP và biến động tăng giá xăng dầu thế giới.

Bên cạnh đó, việc điều hành giá xăng dầu như trên còn góp phần giảm bớt tình trạng buôn lậu xăng dầu qua biên giới do giá xăng dầu nước ta thấp hơn giá xăng dầu các nước có chung đường biên giới.