Định danh khách hàng điện tử: Ngân hàng còn vướng mắc
Phương pháp định danh khách hàng bằng phương thức điện tử (eKYC) đang được ngành tài chính và hệ thống ngân hàng áp dụng theo xu hướng công nghệ hóa và thích ứng trong thời dịch.
Tuy nhiên phương pháp này cho đến nay vẫn chưa có một khung pháp lý hoàn chỉnh để hoạt động.
Đối với hoạt động ngân hàng, định danh khách hàng là một yếu tố vô cùng quan trọng để đảm bảo lành mạnh hệ thống ngân hàng, phòng ngừa rủi ro gian lận, rửa tiền, lừa đảo. Hiện nay, các điều kiện về kỹ thuật đã cho phép tổ chức tín dụng (TCTD) định danh khách hàng bằng nhiều biện pháp kết hợp an toàn, xác định gần như chính xác giấy tờ tùy thân của khách hàng kết hợp với các yếu tố nhận diện sinh trắc học: vân tay, mống mắt, giọng nói, khuôn mặt…
Đáp ứng yêu cầu của ngành Ngân hàng, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 87/2019/NĐ-CP sửa đổi Nghị định số 116/2013/NĐ-CP quy định về việc gặp mặt trực tiếp khách hàng đối với Giao dịch liên quan đến công nghệ mới, theo đó các TCTD “Được quyết định gặp mặt trực tiếp hoặc không gặp mặt trực tiếp khách hàng khi lần đầu thiết lập mối quan hệ. Trường hợp không gặp mặt trực tiếp khách hàng, đối tượng báo cáo phải đảm bảo có các biện pháp, hình thức và công nghệ để nhận biết và xác minh khách hàng”.
Thông tư số 16/2020/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 23/2014/TT-NHNN hướng dẫn việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán cũng đã kịp thời bổ sung Điều 14a quy định về định danh khách hàng cá nhân mở tài khoản thanh toán bằng phương thức điện tử (electronic Know Your Customer, eKYC).
Theo phản ánh của các TCTD, việc định danh khách hàng bằng phương thức điện tử chỉ áp dụng để định danh khách hàng trong hoạt động phòng chống rửa tiền và mở tài khoản thanh toán, chưa được áp dụng chung cho các hoạt động nghiệp vụ của TCTD.
Ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, hiện các Thông tư của NHNN quy định các hoạt động nghiệp vụ khác chưa quy định về việc định danh khách hàng, đặc biệt Thông tư 01/2021/TT-NHNN về phát hành giấy tờ của TCTD vẫn còn quy định phải phát hành “trực tiếp” tại địa điểm mạng lưới của TCTD.
Bên cạnh đó, NHNN chưa có quy định và cơ chế triển khai đối với việc Ngân hàng có thể định danh khách hàng dựa trên việc khai thác thông tin đã được định danh tại bên thứ 3 có các tiêu chuẩn tương đương như các ngân hàng đại lý, tổ chức tín dụng, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực tài chính (chứng khoán, bảo hiểm) hoặc việc khai thác Cơ sở dữ liệu quốc gia, dịch vụ công, Công ty viễn thông, điện, nước, các nguồn dữ liệu của các tổ chức khác ở Việt Nam, nước ngoài….
Để hoạt động này hoàn thiện và có khung pháp lý rõ ràng, các TCTD kiến nghị Ngân hàng Nhà nước xây dựng Thông tư về việc định danh khách hàng khi ngân hàng thiết lập quan hệ và cung cấp tất cả các dịch vụ tới khách hàng, trong đó phạm vi bao gồm: KYC và eKYC khách hàng cá nhân, tổ chức; đồng thời hướng dẫn định danh khác hàng tham chiếu theo các thông tin KH đã định danh tại bên thứ 3 với các tiêu chuẩn định danh khách hàng tương đương như TCTD.
Bên cạnh đó, Thông tư số 35/2016/TT-NHNN (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư 35/2018/TT-NHNN) quy định giao dịch ngân hàng trên internet phải xác thực Khách hàng (hai yếu tố) và xác thực giao dịch; trường hợp khách hàng không có chữ ký số thì phải có chữ ký điện tử để thực hiện giao dịch theo quy định tại Nghị định số 35/2007/NĐ-CP…