Cơ hội song hành cùng thách thức

Mặc dù chỉ còn 11 nước thành viên, song Hiệp định đối tác tiến bộ và toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) vẫn là một trong những hiệp định thương mại tự do thế hệ mới lớn nhất từ trước đến nay mà Việt Nam đã từng tham gia.

Cũng giống như TPP, với các cam kết xóa bỏ gần như toàn bộ thuế nhập khẩu theo lộ trình, Hiệp định này sẽ góp phần vào việc thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang các thị trường lớn, như: Nhật Bản, Australia, Canada, Mexico, cũng như thu hút đầu tư nước ngoài vào các ngành, lĩnh vực mà Việt Nam đang có nhu cầu phát triển.

Theo tính toán của ông Trần Toàn Thắng, Trưởng ban Kinh tế thế giới, Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia (NCIF), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tham gia Hiệp định CPTPP, Việt Nam dự kiến đạt được lợi ích từ xuất khẩu với tổng mức tăng thêm về kim ngạch xuất khẩu khoảng 4% (tương đương 4,09 tỷ USD). Tổng kim ngạch nhập khẩu cũng sẽ tăng thêm ở mức 3,8%-4,6% (tương đương 4,93 tỷ USD).

“Do tốc độ tăng xuất khẩu cao hơn nhập khẩu, nguy cơ thâm hụt thương mại có thể được kiềm chế theo thời gian. Việc tăng xuất khẩu chủ yếu là sang các nước trong CPTPP. Điều này cho thấy, việc tham gia CPTPP có thể giúp Việt Nam đa dạng hóa thị trường xuất khẩu”, ông Thắng cho biết.

Dự kiến xuất khẩu của Việt Nam sẽ tăng thêm 4% khi tham gia CPTPP

Tuy nhiên, không chỉ có cơ hội, Hiệp định này cũng sẽ mang lại nhiều thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam, bởi Hiệp định còn có các quy định khắt khe về sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật liên quan đến thương mại, lao động, môi trường… đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải đáp ứng.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu trên báo Diễn đàn doanh nghiệp, doanh nghiệp Việt sẽ gặp khó khăn trong thực hiện các quy định của CPTPP, nhất là vấn đề nguồn gốc xuất xứ.

Ông Hiếu lấy ví dụ trong lĩnh vực dệt may: “Theo quy chuẩn CPTPP doanh nghiệp sẽ được hưởng mức thuế ưu đãi trong trường hợp nguyên liệu làm ra sản phẩm đó có nguồn gốc phần lớn từ nước bản địa hoặc là nguyên liệu nhập khẩu từ các nước CPTPP. Nhưng trong ngành dệt may Việt Nam thì phần lớn nguyên liệu sản xuất lại được nhập khẩu Trung Quốc. Như vậy, trong trường hợp này, để doanh nghiệp có thể được hưởng lợi thì chính sách thuế của chúng ta buộc phải thay đổi, hạn chế sự nhập khẩu nguyên liệu từ các nước ngoài CPTPP”.

Ngoài ra, các doanh nghiệp Việt Nam cũng gặp phải những sức ép cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp nước ngoài.

“Hàng hóa của các nước khác trong khối cũng sẽ tràn vào Việt Nam tạo ra một sự cạnh tranh chính trên sân nhà, tạo ra sự cạnh tranh rất là lớn trên thị trường Việt Nam, khiến miếng bánh thị trường đã nhỏ rồi, nay lại thêm nhỏ”, ông Nguyễn Văn Cần, Trưởng Phòng Nghiên cứu và Phát triển Tổng công ty 28 lo lắng.

Doanh nghiệp cần lưu ý gì?

Để tận dụng tốt các cơ hội từ CPTPP mang lại, ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên cho biết, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động tìm hiểu thông tin về Hiệp định CPTPP để nắm vững cam kết của Việt Nam và các thị trường đối tác quan tâm, đặc biệt là các thông tin về các ưu đãi thuế quan theo Hiệp định này đối với những mặt hàng Việt Nam đang có thế mạnh hoặc có nhiều tiềm năng xuất khẩu trong thời gian tới.

Bên cạnh đó cũng cần thay đổi tư duy kinh doanh trong bối cảnh mới, lấy sức ép về cạnh tranh là động lực để đổi mới và phát triển.

“CPTPP chắc chắn sẽ mang lại cơ hội cho doanh nghiệp nào chủ động đáp ứng với những thay đổi về môi trường kinh doanh do quá trình hội nhập kinh tế quốc tế mang lại thông qua việc xây dựng và điều chỉnh kế hoạch kinh doanh cho giai đoạn trung và dài hạn nhằm thúc đẩy dòng chảy của hàng hóa vào các thị trường đối tác tiềm năng nêu trên”, .

Cũng đưa ra lời khuyên cho doanh nghiệp, Chủ tịch kiêm Giám đốc Điều hành Quỹ châu Á - Thái Bình Dương của Canada (APFC) Stewart Beck cho biết, các doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng chiến lược tiếp cận vào những thị trường tốt hơn. Bây giờ đã có 11 thị trường nên sẽ rất dễ cho hoạt động kinh doanh. Các doanh nghiệp phải tính toán làm thế nào để điều chỉnh sản phẩm phù hợp với những thị trường khác nhau và các sản phẩm này sẽ được đón nhận như thế nào ở các thị trường, như: Canada, Australia và Nhật Bản. 

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Việt cũng cần tìm hiểu về văn hóa và giá cả ở các thị trường đó, đồng thời cần tiến hành điều tra thăm dò thị trường… Có một chiến lược tốt và không ngại kinh doanh ở thị trường Bắc Mỹ chính là cơ hội của các doanh nghiệp Việt. 

Trên kênh thông tin đối ngoại của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập (VCCI) cũng cho biết, bên cạnh sự chủ động của doanh nghiệp, thì các cơ quan nhà nước cũng phải tham gia vào quá trình này, bằng việc cung cấp cho doanh nghiệp những thông tin đầy đủ, dễ hiểu nhất về các cơ hội thuế quan, tư vấn để doanh nghiệp hiểu chính xác về quy tắc xuất xứ và cách thức để đáp ứng được các quy tắc này. Các cơ quan nhà nước cũng phải tổ chức các thủ tục liên quan, đặc biệt là thủ tục cấp chứng nhận xuất xứ ưu đãi thật đơn giản, thuận lợi để doanh nghiệp không bị mất cơ hội hưởng lợi.

Ngoài ra, bà Trang còn nhấn mạnh, CPTPP là một hiệp định toàn diện, tiến bộ, tiếp tục hầu như phần lớn các tiêu chuẩn cao của TPP trong các vấn đề quy tắc phía sau đường biên giới, như: sở hữu trí tuệ, bảo hộ đầu tư, cạnh tranh, giải quyết tranh chấp, lao động, môi trường… Do đó, chuẩn bị cho CPTPP không chỉ là câu chuyện về tận dụng ưu đãi thuế quan đối với hàng hóa, mà bao trùm hơn, đó còn là câu chuyện rà soát sửa đổi pháp luật, thể chế kinh tế cho phù hợp với các tiêu chuẩn cao này đồng thời bảo đảm tốt nhất lợi ích của doanh nghiệp và nền kinh tế.