Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa xuất khẩu qua biên giới

Là đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ hỗ trợ thủ tục xuất khẩu khẩu và vận tải xuyên biên giới từ Việt Nam đi Trung Quốc, Mông Cổ và Nga, đại diện Công ty CP Dịch vụ Xuất nhập khẩu tổng hợp Chima HTT (CHIMA HTT Logistics), ông Dương Quang Duy, Phó Giám đốc kinh doanh - đại diện tại cửa khẩu Chima (Lạng Sơn) của doanh nghiệp cho biết, trong quá trình hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) xuất khẩu hàng hóa đi Trung Quốc, gần đây, đã phát sinh một số vấn đề gây ách tắc thông quan hàng hóa cho doanh nghiệp cần được giải quyết một cách đồng bộ, giúp doanh nghiệp có thể thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu qua biên giới một cách thuận lợi.

Vấn đề được đại diện Chima HTT Logistics nêu lên là những khó khăn phát sinh liên quan đến xuất khẩu hàng nông sản của DNNVV.

Cụ thể, ông Duy cho biết hiện nay, có tình trạng các mặt hàng nông sản thế mạnh của Việt Nam như sầu riêng, thanh long... nhiều khi chưa đạt tiêu chuẩn chất lượng do lỗi kỹ thuật hoặc thủ tục. Điều này gây ảnh hưởng nhiều đến lô hàng xuất của doanh nghiệp, thậm chí có thể dẫn đến bị từ chối nhập khẩu. Đồng thời, việc hạn chế mã vùng trồng cũng ảnh hưởng đến vấn đề cấp C/O do doanh nghiệp phải đi vay mượn mã vùng trồng, không rõ xuất xứ hàng hóa.

Nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên, theo phản ánh của các doanh nghiệp tới Chima HTT Logistics là do việc các DNNVV của Việt Nam khi hợp tác với các thương nhân Trung Quốc trong bao tiêu sản phẩm đã không được hướng dẫn đầy đủ về tiêu chuẩn chất lượng, thủ tục và chứng nhận về xuất xứ nông sản để đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu sản phẩm sau này.

Khi các thương nhân Trung Quốc qua Việt Nam đặt hàng thu mua nông sản, họ thường ứng tiền trước, đầu tư bao tiêu mua nguyên cả vườn nông sản và tự hướng dẫn doanh nghiệp thu mua phối hợp với người nông dân trồng và chăm sóc cây theo cách của họ. Đến khi sản phẩm sau thu hoạch xuất khẩu về Trung Quốc qua cửa khẩu làm thủ tục hải quan và kiểm hoá, thì mới bị phát hiện không đạt tiêu chuẩn chất lượng xuất khẩu do dư lượng kháng sinh và hóa chất vượt ngưỡng quy định, xuất xứ không rõ ràng, dẫn tới bị từ chối thông quan, khiến các DNNVV Việt Nam chịu thiệt hại nặng nề.

Vì vậy, theo ông Duy, bên cạnh việc tuân thủ các quy định ngay từ đầu để bảo vệ mình, thì các DNNVV cũng rất cần sự hỗ trợ của liên bộ ngành để tránh gặp phải các rủi ro này. “Các DNNVV vừa yếu về nguồn lực và không có kinh nghiệm sẽ bị thiệt hại rất nhiều trong trường hợp này. Do đó, liên bộ Công Thương - Nông nghiệp và Môi trường nên tăng cường kết hợp tổ chức các hội thảo chuyên đề, các chương trình tập huấn nghiệp vụ về biện pháp kỹ thuật ngoại thương, kỹ thuật nông nghiệp, thủ tục xuất nhập khẩu, chứng nhận xuất xứ… để cùng chung tay trợ giúp các DNNVV nắm bắt các biện pháp kỹ thuật nghiệp vụ, qua đó, hỗ trợ DNNVV thuận lợi trong xuất khẩu qua biên giới, góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng cũng như sản lượng hàng hóa nông sản Việt Nam xuất khẩu qua Trung Quốc”, đại diện Chima HTT Logistics kiến nghị.

Cũng từ kinh nghiệm công việc và thực tiễn quá trình cung cấp dịch vụ xuất nhập khẩu tại cửa khẩu Chima, ông Dương Quang Duy đề xuất Bộ Công Thương và các cơ quan hữu quan có giải pháp hỗ trợ nâng cao trình độ khai báo của nhân viên doanh nghiệp trên hệ thống cấp form C/O điện tử. Điều này nhằm khắc phục một vấn đề hiện nay đang tồn tại là các doanh nghiệp nhiều khi khai báo chưa chính xác, khai báo 2 lần..., dẫn đến kéo dài thời gian thông quan, gây ách tắc hàng hóa, phát sinh chi phí chờ đợi của doanh nghiệp tại cửa khẩu. Ngoài ra, đại diện Chima HTT Logistics cũng kiến nghị Bộ Công Thương có giải pháp đồng bộ hỗ trợ cho các DNNVV đẩy mạnh xuất khẩu sang Trung Quốc nhiều hơn nữa cả qua đường chính ngạch và tiểu ngạch, góp phần thu hẹp khoảng cách thâm hụt cán cân thương mại đang có xu hướng ngày càng gia tăng với nước bạn.

Kịp thời giải quyết tình trạng ách tắc cấp C/O cho doanh nghiệp xuất khẩu

Liên quan vấn đề cấp C/O cho doanh nghiệp xuất khẩu, đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) cho biết, theo Thông báo 619/TB-XNK của Bộ Công Thương - từ ngày 05/5/2025, việc cấp các loại C/O mẫu A, C/O mẫu B, C/O không ưu đãi theo quy định của nước nhập khẩu, C/O mẫu GSTP, CNM và tiếp nhận đăng ký mã số REX được thực hiện tập trung tại 4 Phòng Quản lý Xuất nhập khẩu khu vực (Phòng QLXNKKV), gồm: Phòng QLXNKKV tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Bình Dương.

Theo đại diện Vasep, chủ trương tập trung đầu mối quản lý nhằm tăng cường kiểm soát thống nhất về xuất xứ hàng hóa, kết hợp với chuyển đổi số thông qua hệ thống eCoSys là hướng đi tích cực, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế và cam kết FTA. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi 2 tuần qua đã phát sinh một số bất cập, trong đó có việc quá tải nghiêm trọng tại 4 Phòng QLXNKKV, đặc biệt là TP. Hồ Chí Minh và Bình Dương, nơi tập trung phần lớn doanh nghiệp xuất khẩu. Lý do là vì hệ thống tiếp nhận hồ sơ C/O thường xuyên bị ùn tắc, doanh nghiệp phải “xếp hàng” nhiều ngày để được xử lý hồ sơ.

Đại diện Vasep cho biết, việc xử lý chậm hồ sơ C/O tiếp nhận gây ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu, làm tăng chi phí lưu kho, lưu bãi, gây chậm trễ trong giao hàng, ảnh hưởng đến uy tín và khả năng giữ đơn hàng của doanh nghiệp. Trong khi đó, hệ thống Sở Công Thương các tỉnh, thành hiện có nhân lực, kinh nghiệm và hạ tầng để chia sẻ công việc với các Phòng QLXNKKV, nhưng hiện không được phân cấp thực hiện.

Để kịp thời giải quyết tình trạng quá tải này, đồng thời bảo đảm thuận lợi hóa thương mại và giảm thiểu thiệt hại cho doanh nghiệp, Hiệp hội Vasep kiến nghị Bộ Công Thương xem xét, ban hành văn bản cho phép Sở Công Thương các tỉnh/thành phố cùng 04 Phòng QLXNKKV thực hiện công tác cấp C/O dựa trên nguyên tắc thống nhất quản lý và giám sát thông qua hệ thống eCoSys.

“Việc phân cấp và bố trí lại như trên sẽ giúp giảm tải kịp thời cho các Phòng QLXNKKV, đồng thời có thể tận dụng một cách hiệu quả cơ sở hạ tầng, nhân sự và kinh nghiệm sẵn có tại các Sở Công Thương địa phương. Từ đó, góp phần đẩy nhanh việc xử lý hồ sơ cấp C/O cho doanh nghiệp một cách nhanh chóng, đúng tiến độ xuất khẩu, giảm được chi phí, thời gian chờ cấp C/O, góp phần giữ vững uy tín thương mại và năng lực cạnh tranh cho hàng xuất khẩu Việt Nam”, đại diện Vasep nhấn mạnh.