Doanh nghiệp xuất khẩu gạo tận dụng thời cơ chưa từng có
Nhiều quốc gia khác đều “đổ dồn” sang Việt Nam, Thái Lan để tìm kiếm phương án nhập khẩu gạo, trong bối cảnh thời tiết biến động xấu, El Nino đã tác động lớn đến sản lượng lúa gạo của nhiều quốc gia.
Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, trong tháng 7/2023, kim ngạch xuất khẩu nhóm nông sản đạt 2,32 tỷ USD, tăng 27%; nhóm chăn nuôi đạt 45 triệu USD, tăng 35,6%; nhóm thủy sản đạt 800 triệu USD, giảm 15%; nhóm lâm sản đạt 1,24 tỷ USD, giảm 11%; nhóm đầu vào sản xuất đạt 210 triệu USD, tăng 12,7% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tính chung 7 tháng năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản ước đạt 29,13 tỷ USD, giảm 9,1% so với cùng kỳ năm trước.
Về thị trường xuất khẩu trong 7 tháng, giá trị xuất khẩu nông lâm thủy sản tới các thị trường thuộc khu vực châu Á đạt 14,06 tỷ USD, tăng 2,3%; châu Mỹ đạt 6,52 tỷ USD, giảm 29,2%; châu Âu đạt 3,29 tỷ USD, giảm 13,3%; châu Phi đạt 573 triệu USD, tăng 14,1%; châu Đại Dương đạt 408 triệu USD, giảm 25,6% so với cùng kỳ năm trước.
Xét về từng ngành hàng trong 7 tháng năm 2023 so với cùng kỳ năm trước, nếu giá trị xuất khẩu nhóm thuỷ sản đạt 4,95 tỷ USD, giảm 25,4%; lâm sản 7,79 tỷ USD, giảm 25,5%; đầu vào sản xuất đạt 1,13 tỷ USD, giảm 25,1%, thì nhóm nông sản đạt gần 14,99 tỷ USD, tăng 13,2%, trong đó rau quả, gạo, sản phẩm chăn nuôi, hạt điều, cà phê vẫn điểm sáng.
Đáng lưu ý trong đó, xuất khẩu gạo 7 tháng năm 2023 của Việt Nam đạt 4,84 triệu tấn, với giá trị 2,58 tỷ USD, tăng 29,6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, trước việc nhiều nước hạn chế xuất khẩu gạo như Ấn Độ, Nga, UAE…, đây là thời cơ cho xuất khẩu gạo Việt Nam với giá trị, chất lượng cao. Đây cũng là cơ hội cho người trồng lúa, đặc biệt là người dân ở Đồng bằng sông Cửu Long nâng cao thu nhập.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng cho biết, Bộ NN&PTNT đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về tăng cường xuất khẩu gạo trong bối cảnh hiện nay. Chỉ thị sẽ nêu rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp. Sau khi Chỉ thị được ban hành, các bộ, ngành và địa phương sẽ tập trung thực hiện, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, nông dân để có thể tận dụng cơ hội xuất khẩu gạo.
Trước đó, sau thông tin Ấn Độ cấm xuất khẩu lúa gạo, hầu hết các quốc gia khác đều “đổ dồn” sang Việt Nam, Thái Lan để tìm kiếm phương án thay thế, trong bối cảnh thời tiết biến động xấu, hiện tượng El Nino đã tác động lớn đến sản lượng lúa gạo của nhiều quốc gia trên thế giới. Hiện, các thị trường Trung Quốc, Philipines, Indonesia tranh mua gạo Việt Nam.
Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, nửa đầu năm 2023 xuất khẩu gạo đạt hơn 4,2 triệu tấn, trị giá 2,26 tỷ USD, tăng trên 21% về lượng và 32% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái; giá gạo xuất khẩu bình quân đạt 539 USD/tấn, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm 2022. Với kết quả này, ngành hàng lúa gạo đang kỳ vọng xuất khẩu cả năm sẽ đạt hơn 8 triệu tấn, tăng 1 triệu tấn so với năm 2022.
Thời cơ tăng tốc xuất khẩu gạo đang rất thuận lợi, nhưng cũng đặt ra thách thức về đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.
Dự kiến năm nay, cả nước sẽ sản xuất được từ 43,2 - 43,4 triệu tấn gạo, tăng 1,8-2% so với năm 2022. Với tình hình sản xuất lúa này sẽ đảm bảo an ninh lương thực trong nước và xuất khẩu được từ 7-7,5 triệu tấn.
Hiện các địa phương đẩy nhanh tiến độ gieo cấy lúa Mùa và lúa Thu Đông, chăm sóc và thu hoạch lúa Hè Thu. Lũy kế đến trung tuần tháng 7, cả nước gieo cấy được gần 6,2 triệu ha lúa, giảm 0,8% so với cùng kỳ năm trước.
Các địa phương cũng đã thu hoạch gần 3,7 triệu ha, giảm 0,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhưng với năng suất bình quân đạt 65,7 tạ/ha, tăng 0,8 tạ/ha nên sản lượng lúa thu hoạch trên 24,1 triệu tấn, tăng 0,4%.
Trong tháng 7, giá lúa Hè Thu các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long diễn biến tăng do giao dịch sôi động với nhu cầu và sức mua đang tốt. Cụ thể giá lúa IR50404 lên mức 6.500 đồng/kg; lúa OM 5451 lên mức 6.800 đồng/kg, lúa Đài thơm lên mức 6.950 đồng/kg…
Trước nhu cầu cao của thị trường lúa gạo, ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết, vừa qua, Cục Trồng trọt phối hợp với một số đơn vị của Bộ NN&PTNT kiểm tra tình hình sản xuất lúa tại khu vực Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Đến thời điểm này có thể khẳng định sinh trưởng và phát triển của cây lúa đang rất tốt.
“Tận dụng thời cơ giá lúa gạo đang tăng cao, Cục Trồng trọt đã bố trí nâng diện tích sản xuất vụ Thu Đông ở Đồng bằng sông Cửu Long từ 650.000 ha lên 700.000 ha”, ông Nguyễn Như Cường thông tin.
Để đạt được mục tiêu trên 43 triệu tấn lúa, Cục Trồng trọt đang phối hợp với các cơ quan chuyên môn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các địa phương có kế hoạch gieo cấy, cùng các giải pháp kỹ thuật, đảm bảo sản xuất hiệu quả.
Bên cạnh những thuận lợi thì Việt Nam cũng phải đối mặt với El Nino. Theo ông Nguyễn Như Cường, El Nino sẽ bắt đầu tác động mạnh từ khoảng tháng 10, đặc biệt từ vụ Đông Xuân 2023-2024 sẽ có những tác động mạnh mẽ đến sản xuất lúa gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long. So với các nước trồng lúa trên thế giới thì Việt Nam sẽ ít bị ảnh hưởng bởi El Nino nhưng cũng không thể chủ quan.
Chia sẻ về việc Ấn Độ cấm xuất khẩu cám gạo có ảnh hưởng đến việc sản xuất thức ăn chăn nuôi của Việt Nam, ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho biết, nhu cầu sử dụng cám gạo của Việt Nam không lớn và cám gạo không phải là thành phần quan trọng trong sản xuất thức ăn chăn nuôi.
Mỗi năm Việt Nam cần khoảng 4,7 triệu tấn cám gạo để làm thức ăn chăn nuôi, tuy nhiên thị trường trong nước đã đáp ứng khoảng 4 triệu tấn, nhập khẩu chỉ 0,7 triệu tấn/năm và thành phần cám gạo chỉ chiếm từ 5-10%.
Theo ông Phạm Kim Đăng, cám gạo có thể thay thế bằng cám mì, bởi cám mì có giá trị dinh dưỡng cao, giá cũng phù hợp. Việc Ấn Độ cấm xuất khẩu cám không đáng lo ngại với sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước.
Bộ NN&PTNT trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về tăng cường xuất khẩu gạo:
Tình hình xuất khẩu gạo trên thế giới thời gian qua có nhiều biến động liên tục như Nga chính thức rút khỏi Thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đe
n; Ấn Độ và UAE tạm dừng xuất khẩu gạo... El Nino, xâm nhập mặn và hạn hán đang cũng có những ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất.
Để khẳng định vai trò quan trọng, giữ vững vị thế và uy tín của ngành hàng gạo Việt Nam trong chuỗi cung ứng lương thực toàn cầu và góp phần đảm bảo an ninh lương thực của thế giới theo các cam kết của Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành chỉ thị về tăng cường công tác xuất khẩu gạo trong tình hình mới.
Theo đề xuất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ sẽ theo dõi, dự báo và nắm chắc tình hình sản xuất, tăng cường phòng chống sinh vật gây hại, chủ động ứng phó với các diễn biến bất lợi của thời tiết để bảo vệ an toàn các vụ sản xuất đảm bảo mục tiêu 43 triệu tấn lúa của năm 2023.
Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng chỉ đạo các địa phương bám sát đồng ruộng, tổ chức sản xuất đúng theo các hướng dẫn kỹ thuật để đảm bảo năng suất, sản lượng theo kế hoạch. Chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương có liên quan xử lý kịp thời các rào cản kỹ thuật để đảm bảo tăng khối lượng và mở rộng thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam. Bộ cũng chỉ đạo các cơ quan Kiểm dịch thực vật tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc xuất khẩu gạo, giảm tối đa thời gian kiểm tra, hoàn tất thủ tục trên cơ sở đảm bảo tuân thủ đúng quy định của Việt Nam và nước nhập khẩu.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề xuất hỗ trợ từ các Bộ Công Thương, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Hiệp hội Lương thực Việt Nam.
Tờ trình chỉ thị Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Ngoại giao, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ động đàm phán để đa dạng hóa các thị trường xuất khẩu, tận dụng cơ hội chiếm lĩnh các thị trường tiềm năng; hỗ trợ, tháo gỡ vướng mắc trong nhập khẩu các nguyên liệu đầu vào phục sản xuất nông nghiệp.
UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo dõi điều hành sản xuất lúa gạo đảm bảo đạt và vượt các mục tiêu năng suất, sản lượng theo kế hoạch trên cơ sở tuân thủ đúng các quy định kỹ thuật và an toàn thực phẩm của Việt Nam cũng như nước nhập khẩu.
Các địa phương cần tạo mọi điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh lúa gạo; chủ động nắm bắt tình hình, ứng phó kịp thời với các tình huống phát sinh để thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu gạo.
Hiệp hội Lương thực Việt Nam chủ động nắm bắt các thông tin về thị trường lúa gạo thế giới, nhu cầu và năng lực của các thương nhân xuất nhập khẩu gạo để thông tin kịp thời đến cơ quan quản lý nhà nước có liên quan và cộng đồng sản xuất, kinh doanh lúa gạo tại Việt Nam. Ngoài ra, tích cực tham gia, tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại ngành hàng gạo, đặc biệt là đối với các thị trường quốc tế để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu, tăng kim ngạch và nâng cao lợi thế cạnh tranh của ngành hàng gạo Việt Nam.
