Thanh tra, kiểm tra theo phương thức điện tử là xu thế tất yếu

Theo BHXH Việt Nam, thanh tra, kiểm tra theo phương thức điện tử là một trong những phương thức mới giúp giảm nợ đọng, nhất là giảm thiểu tình trạng lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, BHYT.

Chính vì vậy, từ năm 2020, BHXH Việt Nam đã thay đổi cách thức tổ chức triển khai các đoàn thanh tra, kiểm tra; tiếp tục tăng cường cải tiến phương pháp thanh tra, kiểm tra, tăng tỷ trọng thời gian tự rà soát, phân tích dữ liệu và cắt giảm tối thiểu thời gian làm việc trực tiếp với đối tượng là doanh nghiệp, cơ sở khám chữa bệnh.

Số liệu thống kê cho thấy, năm 2020 và 2021, ngành BHXH Việt Nam đã chủ trì và phối hợp thực hiện thanh tra, kiểm tra tại 24.104 đơn vị (thanh tra chuyên ngành 11.739 đơn vị, kiểm tra 8.139 đơn vị sử dụng lao động, 709 cơ sở khám chữa bệnh BHYT; thanh tra, kiểm tra liên ngành 3.517 đơn vị).

Qua thanh tra, kiểm tra đã phát hiện gần 77.221 trường hợp sai phạm về đối tượng, mức đóng với số tiền truy thu gần 276 tỷ đồng; các đơn vị khắc phục ngay số tiền 1.523 tỷ đồng trên tổng số 4.508 tỷ đồng nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp; yêu cầu thu hồi về Quỹ BHXH gần 14,8 tỷ đồng, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp 3,3 tỷ đồng, Quỹ BHYT 142,2 tỷ đồng.

Đánh giá về hiệu quả của thanh tra bằng phương thức điện tử, ông Nguyễn Hoàng Phương - Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin (BHXH Việt Nam) cho biết, việc áp dụng linh hoạt cách thức tổ chức tiến hành trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, đặc biệt qua phương thức điện tử đã giúp giảm thiểu việc thanh tra trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của đơn vị, không vi phạm quy định về phòng, chống dịch COVID-19 nhưng vẫn đem lại hiệu quả. Đặc biệt là kịp thời phát hiện, ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, BHYT.

Riêng năm 2021, do chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19, BHXH Việt Nam đã rà soát trên cơ sở dữ liệu ngành này đang quản lý của 5 BHXH tỉnh, thành phố (Thanh Hóa, Hải Phòng, Kiên Giang, Ninh Bình và Nam Định) với 22 đơn vị có dấu hiệu vi phạm về đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp. Kết quả khắc phục số nợ của các đơn vị tính đến ngày 31/12/2021 là 28/42 tỷ đồng, đạt gần 70%.

Nhìn chung, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thanh tra, kiểm tra đã mang lại hiệu quả thiết thực cho cơ quan BHXH các cấp, qua đó giúp ngăn chặn nợ đọng, giảm thiểu tình trạng trục lợi từ Quỹ BHXH, BHYT; đặc biệt kịp thời thu số tiền nợ đóng đối với các đơn vị có hành vi trốn đóng cho người lao động.

Kết hợp giữa phương pháp thanh tra, kiểm tra truyền thống với điện tử

Hiệu quả từ thanh tra, kiểm tra điện tử mang lại là rất tích cực. Ông Lò Quân Hiệp - Vụ trưởng Vụ Thanh tra - Kiểm tra (BHXH Việt Nam) cho rằng, việc thúc đẩy theo phương thức điện tử đã giúp công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện có trọng tâm, trọng điểm hơn.

Đặc biệt, việc tổ chức rà soát, phân tích dữ liệu ở giai đoạn trước khi làm việc trực tiếp với đối tượng đã giúp đoàn thanh tra, kiểm tra đánh giá, khoanh vùng, lựa chọn mẫu cần kiểm tra thực tế; nâng cao khả năng phát hiện, nhận diện dấu hiệu sai sót, vi phạm một cách toàn diện giúp nâng cao chất lượng và kết quả thanh tra, kiểm tra.

Đồng thời, qua phân tích dữ liệu cũng có thể phát hiện kẽ hở trong quản lý hoặc các hạn chế trong thực hiện các quy trình nghiệp vụ của cơ quan BHXH.

Đặc biệt, với khả năng rà soát, phân tích dữ liệu lớn, việc ứng dụng công nghệ thông tin đã giúp kiểm tra được 100% hồ sơ nghiệp vụ kể cả với các doanh nghiệp có hàng nghìn lao động hoặc cơ sở y tế có hàng triệu lượt khám chữa bệnh BHYT, so với phương pháp thanh tra, kiểm tra truyền thống trước đây chỉ kiểm tra xác suất được một số hồ sơ nhất định do bị giới hạn về thời gian.

BHXH Việt Nam ghi nhận, phương thức điện tử đã giúp phát hiện nhiều sai sót, vi phạm mà trước đây rất khó phát hiện hoặc không thể phát hiện bằng phương pháp truyền thống như dùng thẻ BHYT cùng lúc khám bệnh ngoại trú ở nhiều cơ sở y tế; sử dụng 1 thẻ BHYT thanh toán chi phí khám chữa bệnh với tần suất lớn (có trường hợp thanh toán đến 27 lần/tháng); thanh toán BHYT sau khi người có thẻ đã chết...

Trên cơ sở kết quả đạt được, thời gian tới, BHXH Việt Nam sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thanh tra, kiểm tra; kết hợp giữa phương pháp thanh tra, kiểm tra truyền thống và phương pháp điện tử.

Nhằm tiếp tục nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý rủi ro, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, cũng như răn đe, phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, ngành BHXH Việt Nam xây dựng phần mềm “Dấu hiệu nhận diện hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT”.

Phần mềm này được kỳ vọng sẽ mang lại hiệu quả tích cực cho ngành BHXH Việt Nam trong việc ngăn chặn tình trạng trục lợi, trốn đóng nợ BHXH, BHYT của các đơn vị, doanh nghiệp.

Như vậy, có thể khẳng định, việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thanh tra, kiểm tra là phù hợp với xu thế của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Nhằm tiếp tục hoàn thiện cơ sở dữ liệu nghiệp vụ của ngành BHXH Việt Nam theo hướng dữ liệu tập trung toàn quốc và có sự đồng bộ, BHXH Việt Nam tiếp tục xây dựng, hoàn thiện dữ liệu nghiệp vụ của Ngành liên thông dữ liệu với các ngành có liên quan và có quy chế phối hợp trong khai thác, sử dụng dữ liệu.

Đồng thời, bảo đảm cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ để việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thanh tra, kiểm tra được kịp thời, an toàn, hiệu quả. Rà soát, sửa đổi pháp luật thanh tra cho phù hợp với tình hình mới về chuyển đổi số…