Hiện nay, không ít ý kiến người dân, đặc biệt những người nội trợ phản ánh về tình trạng sau một thời gian sử dụng, đồng tiền polymer thường bị phai màu, thậm chí không nhìn rõ các hình hoa văn trên đồng tiền... Điều này dẫn đến việc thanh toán, lưu thông rất khó khăn. Khi đưa các đồng tiền này mua hàng đôi khi còn không được người bán chấp nhận.

Theo các chuyên gia ngân hàng, trong quá trình lưu thông, chất lượng đồng tiền sẽ giảm dần theo thời gian sử dụng. Đối với tiền polymer, chủ yếu là do mực in bị mòn trong quá trình sử dụng, dẫn đến phai màu, mất một phần hình ảnh, hoa văn trên đồng tiền...

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, nhìn chung, chất lượng đồng tiền polymer trong lưu thông hiện nay đáp ứng yêu cầu của người dân trong thanh toán hàng hóa, dịch vụ bởi bền hơn, sạch hơn và có khả năng chống giả cao hơn tiền cotton trước đây, góp phần bảo vệ tốt hơn lợi ích của nhân dân và an ninh tiền tệ quốc gia.

Tuy nhiên, bởi nhiều lý do khách quan, chủ quan khác nhau mà trong thực tế vẫn còn những đồng tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông chưa được luân chuyển qua hệ thống ngân hàng để giữ lại, tiêu hủy...

Theo NHNN, tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông là các loại tiền giấy (tiền cotton và tiền polymer), tiền kim loại do NHNN phát hành, đang lưu hành nhưng bị rách nát, hư hỏng hay biến dạng không đủ tiêu chuẩn lưu thông.

Theo quy định tại Thông tư số 25/2013/TT-NHNN ngày 02/12/2013 của NHNN), tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông bao gồm:

Thứ nhất, tiền rách nát, hư hỏng do quá trình lưu thông (nhóm nguyên nhân khách quan): Tiền giấy bị thay đổi màu sắc, mờ nhạt hình ảnh hoa văn, chữ, số; Nhàu, nát, nhoè, bẩn, cũ; Rách rời hay liền mảnh được can dán lại nhưng còn nguyên tờ tiền; Tiền kim loại bị mòn, han gỉ, hư hỏng một phần hoặc toàn bộ hình ảnh, hoa văn, chữ, số và lớp mạ trên đồng tiền.

Thứ hai, tiền rách nát, hư hỏng do quá trình bảo quản (nhóm nguyên nhân chủ quan): Tiền giấy bị thủng lỗ, rách mất một phần; Tiền được can dán; Cháy hoặc biến dạng do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao; Giấy in, màu sắc, đặc điểm kỹ thuật bảo an của đồng tiền bị biến đổi do tác động của hóa chất; Viết, vẽ, tẩy xóa; Đồng tiền bị mục hoặc biến dạng bởi các lý do khác nhưng không do hành vi hủy hoại...

Thứ ba, tiền bị lỗi kỹ thuật do quá trình in, đúc của nhà sản xuất như giấy in bị gấp nếp làm mất hình ảnh hoặc mất màu in, lấm bẩn mực in và các lỗi khác trong khâu in, đúc.

Theo quy định, NHNN công bố mẫu tiêu biểu tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông làm cơ sở cho việc thu, đổi, tuyển chọn, phân loại tiền. NHNN chi nhánh tỉnh thành phố, Sở Giao dịch NHNN, Tổ chức tín dụng, chi nhánh Ngân hàng nước ngoài, Kho bạc Nhà nước có trách nhiệm phân loại, tuyển chọn tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông bảo đảm tiền trong lưu thông sạch đẹp.

Đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông như thế nào?

Điều khiến người dân quan tâm hiện nay là đối với các đồng tiền bị hư hỏng, kém chất lượng và bị người bán không chấp nhận thì sẽ được đổi như thế nào?

Theo NHNN, đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông do nhóm nguyên nhân khách quan và bị lỗi kỹ thuật do quá trình in, đúc của nhà sản xuất, NHNN chi nhánh, Sở Giao dịch NHNN, đơn vị thu đổi có trách nhiệm thực hiện việc thu, đổi ngay cho khách hàng có nhu cầu, không hạn chế số lượng, không yêu cầu thủ tục giấy tờ.

Trong khi đó, đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông do nhóm nguyên nhân chủ quan, khách hàng nộp hiện vật cho NHNN chi nhánh, Sở Giao dịch NHNN, đơn vị thu đổi. Các đơn vị nhận và xét đổi theo các điều kiện sau:Tiền rách nát, hư hỏng không phải do hành vi hủy hoại; Trường hợp tờ tiền bị cháy, thủng, rách mất một phần thì diện tích còn lại phải bằng hoặc lớn hơn 60% so với diện tích tờ tiền cùng loại; nếu được can dán thì phải có diện tích tối thiểu bằng 90% so với diện tích tờ tiền cùng loại và đảm bảo nguyên gốc, nguyên bố cục một tờ tiền (mặt trước, mặt sau; trên, dưới; bên phải, bên trái), đồng thời nhận biết được các yếu tố bảo an.

Đối với tiền polymer bị cháy hoặc biến dạng co nhỏ lại do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao, thì diện tích còn lại tối thiểu phải bằng 30% so với diện tích tờ tiền cùng loại và còn giữ nguyên bố cục một tờ tiền, đồng thời nhận biết được ít nhất hai trong các yếu tố bảo an như: Yếu tố hình ẩn trong cửa sổ nhỏ, mực không màu phát quang, phát quang hàng số sêri, dây bảo hiểm, yếu tố IRIODIN, chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Căn cứ các điều kiện xét đổi, NHNN chi nhánh, Sở giao dịch NHNN, đơn vị thu đổi thực hiện đổi cho khách hàng và không thu phí đổi tiền.