Đột phá có điều kiện
Anh và Liên minh châu Âu (EU) vừa đạt được phần lớn thỏa thuận về giai đoạn chuyển tiếp hậu Brexit. Đây là bước đột phá có điều kiện đối với cả hai bên, nhằm bảo đảm “quá trình thoái lui”của Anh khỏi liên minh diễn ra một cách trật tự.
Gần hơn tới hồi kết
Phát biểu tại Brussels ngày 19/3, các nhà đàm phán Brexit của Anh và EU là David Davis và Michel Barnier cho biết, thỏa thuận về giai đoạn chuyển tiếp mà hai bên đạt được là bước đi quyết định trong quá trình Brexit. Thỏa thuận gồm những nội dung cơ bản sau: Giai đoạn chuyển tiếp sẽ kéo dài 21 tháng, bắt đầu từ ngày Anh chính thức rời EU, 29/3/2019 và kết thúc ngày 31/12/2020.
Trong thời gian này, công dân EU đến Anh sẽ vẫn được hưởng những quyền bảo đảm dành cho họ trước thời điểm Brexit và điều này cũng áp dụng tương tự với công dân Anh tại EU. Về phía Anh, nước này sẽ được phép đàm phán, ký kết và phê chuẩn các thỏa thuận thương mại riêng trong suốt giai đoạn chuyển tiếp. Mặt khác, xứ sở sương mù sẽ vẫn là thành viên các thỏa thuận thương mại hiện hành giữa EU và những quốc gia khác.
Anh vẫn được bảo đảm hạn ngạch đánh bắt cá trong giai đoạn chuyển tiếp, cũng như tiếp tục là thành viên Chính sách Đánh bắt thủy sản chung của châu Âu, nhưng không có tiếng nói trực tiếp đối với các quy định của chính sách này đến cuối năm 2020. Tuy nhiên, đối với Bắc Ireland, phần lãnh thổ thuộc Anh này sẽ vẫn ở lại Thị trường đơn nhất và Liên minh thuế quan của EU, nhằm tránh việc phải dựng lên đường biên giới cứng giữa phần lãnh thổ này của Anh với Cộng hòa Ireland.
Những nội dung cơ bản của thỏa thuận giai đoạn chuyển tiếp được hai bên nhất trí nhằm tránh kịch bản xấu nhất là “Brexit cứng”, tức Anh sẽ tự động ra khỏi EU ngày 29/3 năm tới mà không đạt thỏa thuận nào, kéo theo những hệ lụy có thể gây ra cú sốc mạnh cho cả hai bên.
Các nhà phân tích tại Financial Times nhận định, đây là một trong những bước đột phá có giá trị nhất đối với giới doanh nghiệp Anh, kể từ khi các cuộc đàm phán về Brexit khởi động. Khi mà viễn cảnh Brexit ngày càng rõ hơn, các nhà đầu tư và kinh doanh nước này không còn phải thấp thỏm trong âu lo và phỏng đoán.
Nhượng bộ để cùng tiến
Các nhà đàm phán của Anh và EU cho biết, hai bên đều chấp nhận một số nhượng bộ để đạt được bước tiến quan trọng trong quá trình Brexit. Trong thỏa thuận vừa đạt được tại Brussels, nhượng bộ duy nhất mà EU đưa ra là cho phép nước Anh xúc tiến đàm phán thỏa thuận thương mại với các nước thứ ba trong giai đoạn chuyển tiếp. Tuy nhiên, Anh chỉ được phép ký các thỏa thuận thương mại mới sau khi giai đoạn này kết thúc
Trong khi đó, Anh phải chấp nhận nhượng bộ đáng kể hơn với Brussels, trong đó có điều khoản liên quan đến Bắc Ireland. EU cho rằng, đây là phương án dự phòng tốt nhất đối với Bắc Ireland và là nội dung chính trong thỏa thuận giai đoạn một giữa Brussels và London đạt được tháng 12 năm ngoái. Do đó, hai bên phải thực thi điều khoản này, trừ khi tìm ra phương án khác tốt hơn cho Bắc Ireland.
Mặc dù phương án hiện nay được Dublin ủng hộ, song Thủ tướng Anh Theresa May cho rằng, kết quả này khó có thể chấp nhận bởi sẽ lập tức đưa vấn đề liên quan đến đường biên giới đất liền trở thành vấn đề về vùng biển của Ireland và sự thỏa hiệp chủ quyền của Anh.
Trong lá thư gửi Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk, bà May nhấn mạnh, vẫn còn nhiều việc phải giải quyết, đồng thời ngỏ ý sẵn sàng thảo luận thêm những biện pháp cụ thể khác cho Ireland, song song với khung khổ pháp lý cho sự thoái lui của Anh.
Bên cạnh đó, thỏa thuận về giai đoạn chuyển tiếp còn cho phép Tòa án Tư pháp châu Âu có thẩm quyền quyết định đối với một số vấn đề liên quan tới luật pháp và công dân EU trong giai đoạn chuyển tiếp. Đây từng được coi là vấn đề nhạy cảm đối với nhiều nghị sĩ ủng hộ Brexit trong Nghị viện Anh.
Bộ trưởng phụ trách Brexit của Anh Davis cho hay, đây là “thỏa thuận có điều kiện” đối với cả hai bên, nhằm tiến tới thỏa thuận cuối cùng về Brexit và xóa bỏ những trở ngại trên đường thiết lập quan hệ mới giữa Anh và EU trong tương lai.
Cả Anh và EU hy vọng, nếu các điều khoản trong thỏa thuận về giai đoạn chuyển tiếp được Thủ tướng May và các nhà lãnh đạo của 27 nước thành viên còn phê chuẩn tại hội nghị thượng đỉnh sắp tới, hai bên có thể tập trung đàm phán về tương lai quan hệ giữa Anh và EU sau Brexit, với mục tiêu đạt được thỏa thuận cuối cùng về Brexit vào mùa thu tới, nhằm cho phép nghị viện Anh và các nước thành viên EU có thời gian xem xét, phê chuẩn trước tháng 3 năm sau.
