Giá dầu liên tục tăng cao, chạm đỉnh 7 năm khiến nhiều nhà đầu tư kỳ vọng về một đợt sóng cổ phiếu dầu khí. Song cần nhấn mạnh rằng, không phải tất cả các doanh nghiệp dầu khí tại Việt Nam đều được hưởng lợi, phần nào thể hiện qua kết quả kinh doanh năm 2021. 

Đơn cử, ở nhóm thượng nguồn, PVD ghi nhận nhiều khoản chi phí cao như chi phí quản lý doanh nghiệp 386 tỷ đồng (tăng 75 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước), chi phí tài chính gần 171 tỷ đồng, dẫn đến lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 36 tỷ đồng – giảm mạnh so với số lãi 184 tỷ đồng đạt được năm 2020. Với PVS, dù ít chịu ảnh hưởng từ dịch bệnh hơn so với PVD do lĩnh vực hoạt động đa dạng hơn song công ty này cũng giảm lãi trước thuế từ mức 1.024 tỷ đồng năm 2020 xuống còn 816 tỷ đồng.

Ở diễn biến ngược lại, các công ty trung nguồn và hạ nguồn lại ghi nhận lợi nhuận tích cực nhờ xu hướng tăng bền vững của giá dầu, giúp giá bán cao hơn hoặc cải thiện biên lợi nhuận gộp. Trong đó, GAS đạt hơn 8.852 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, tăng 11% so với 2020 và vượt 26% chỉ tiêu đề ra. Riêng quý IV, giá dầu khí tăng mạnh thúc đẩy doanh thu GAS tăng đến 30%.

Cùng phân khúc, PVT cũng thu về 838 tỷ đồng lãi ròng trong năm vừa qua, hoàn thành gấp đôi so với chỉ tiêu lãi 404 tỷ đồng được giao cho cả năm.

Là đơn vị quản lý, vận hành sản xuất kinh doanh nhà máy lọc dầu Dung Quất, BSR ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể với lợi nhuận sau thuế ở mức 6.673 tỷ đồng trong khi năm 2020 lỗ tới 2.858 tỷ đồng. Giải trình về kết quả kinh doanh khả quan này, ban lãnh đạo BSR cho biết diễn biến giá dầu thô liên tục tăng mạnh trong năm 2021 đã tạo nhiều thuận lợi đối với tình hình sản xuất kinh doanh của công ty trong quý IV nói riêng và cả năm 2021 nói chung. Bên cạnh đó, việc chênh lệch giá dầu thô và sản phẩm trong những tháng cuối năm 2021 cũng góp phần làm tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh của BSR.

Diễn biến giá dầu liên tục tăng mạnh trong năm 2021 cũng là điều kiện rất tích cực giúp OIL ghi nhận 775 tỷ đồng lãi ròng, trong khi cùng kỳ năm trước lỗ 166 tỷ đồng.

Đẩy mạnh tích trữ hàng tồn kho

Trái chiều trong kết quả kinh doanh nhưng có một điểm chung là các công ty ngành dầu khí đều đang tích trữ hàng tồn kho khá lớn. Kết thúc năm, lượng hàng tồn kho của PLX đạt 13.160 tỷ đồng, chiếm 21% tổng tài sản, tăng 40% so với đầu năm. BSR cũng ghi nhận 10.316 tỷ đồng hàng tồn kho, tăng 23% so với đầu năm và chiếm 15,5% tổng tài sản. Tương tự, hàng tồn kho của OIL cũng tăng 41% so với đầu năm lên mức 2.577 tỷ đồng, PSH ghi nhận 5.102 tỷ đồng hàng tồn kho tại thời điểm cuối năm, chiếm 52% tổng tài sản hay PVT cũng tăng 26% lên 142 tỷ đồng. 

Tích trữ hàng tồn kho là con dao hai lưỡi ảnh hưởng rất lớn đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp bởi nếu như giá nguyên liệu tiếp tục tăng, doanh nghiệp sẽ hưởng lợi lớn, nhưng khi giá nguyên liệu quay đầu sẽ có thể dẫn tới lỗ lớn do phải đánh giá lại tồn kho.

Trong quá khứ, giá dầu thô đầu năm 2020 lao dốc từ mức 70 USD/thùng giảm xuống dưới 30 USD/thùng, thậm chí ở mức 20 USD/thùng khiến hàng loạt doanh nghiệp dầu khí lao đao. Riêng BSR đã thua lỗ trong cả 2 quý đầu năm 2020 với khoản lỗ ròng lên tới 4.236 tỷ đồng. Hay lợi nhuận của GAS trong 6 tháng đầu năm 2020 cũng chỉ bằng 64% cùng kỳ năm trước đó do tác động kép của giá dầu và dịch bệnh.

Tuy nhiên, từ quý IV/2020 đến nay, giá dầu đã hồi phục và đặc biệt tăng mạnh trong vài tháng trở lại đây trước những lo ngại về nguồn cung, lạm phát gia tăng và căng thẳng địa chính trị giữa Nga và Ukraine. Trong phiên 14/2/2022, giá dầu Brent từng có thời điểm chạm 96,78 USD/thùng, WTI cũng tăng lên 95,82 USD/thùng, cao nhất kể từ tháng 9/2014. Chốt phiên cuối tuần 18/2/2022, giá dầu Brent ở mức 91,39 USD/thùng, còn giá dầu WTI đạt 90,21 USD/thùng.

Nhìn chung, các dự báo đều kỳ vọng 2022 là năm tăng trưởng mạnh của giá dầu, trong đó Giám đốc của JTD Energy Services còn đưa ra kịch bản giá dầu có thể vượt qua 120 USD thậm chí lên tới 150 USD/thùng.