Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Bộ Y tế Nguyễn Thanh Phong cho biết, nhiều doanh nghiệp ghi nhận những điểm mới trong Nghị định đã tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các doanh nghiệp. Cụ thể, doanh nghiệp được tự công bố sản phẩm, chịu trách nhiệm trước pháp luật về sản phẩm, thay vì gửi bản hồ sơ công bố tới các cơ quan nhà nước để xác nhận như trước đây.

Riêng một số sản phẩm phải công bố tại Bộ Y tế và Sở Y tế như thực phẩm bảo vệ sức khỏe, phụ gia thực phẩm hỗn hợp có công dụng mới sẽ đăng ký bản công bố tại Cục An toàn thực phẩm; sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ đến 36 tháng tuổi phải đăng ký bản công bố tại sở y tế địa phương; các sản phẩm còn lại doanh nghiệp tự công bố theo hướng dẫn.

Sau đó, căn cứ công bố của doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước sẽ tăng cường hậu kiểm, kiểm tra, xử phạt nếu phát hiện sai phạm; mở rộng phạm vi, nâng cao mức xử phạt theo quy định pháp luật; đặc biệt, có một số mặt hàng sẽ được miễn công bố.

Nhiều ý kiến cho rằng, thực hiện quy định mới, doanh nghiệp có nhiều thuận lợi, trong đó có việc mở rộng diện các doanh nghiệp không cần phải có giấy xác nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm cũng như mở rộng đối tượng, các cơ sở được miễn cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm.

Theo đó, các cơ sở sản xuất ban đầu nhỏ lẻ, các cơ sở sơ chế sản phẩm ban đầu, các nhà hàng, cửa hàng ăn uống… sẽ không phải xin cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm mà được quyền tự công bố và chịu trách nhiệm.

Với quy định này, theo tính toán của Viện nghiên cứu Kinh tế Trung ương, có khoảng hơn 95% sản phẩm thực phẩm không cần phải tiến hành các thủ tục về mặt hành chính. Nếu làm được theo đúng tinh thần này thì có thể tiết kiệm được 1,8 triệu ngày công và hơn 600 tỷ đồng.

Thực hiện nghiêm quy định

Tuy nhiên, trên thực tế các đơn vị vẫn gặp một số vướng mắc, phát sinh sau một thời gian thực hiện quy định mới. Cụ thể, theo Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Bộ Y tế Nguyễn Thanh Phong, do hiện nay một số địa phương, UBND tỉnh, thành phố chưa có văn bản yêu cầu các cơ quan chuyên môn tiếp nhận hồ sơ tự công bố của doanh nghiệp.

Đơn cử như một số địa phương, việc tiếp nhận hồ sơ tự công bố của doanh nhiệp vẫn do Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tiến hành, song nhiệm vụ này vẫn chưa chính thức, sau này nếu UBND tỉnh lại giao cho cơ quan khác tiếp nhận sẽ gây khó cho doanh nghiệp. Đồng thời, qua thời gian triển khai, nhiều doanh nghiệp thắc mắc khi nộp hồ sơ tự công bố đến cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan quản lý nhà nước có cần phải có xác nhận đã tiếp nhận hồ sơ của doanh nghiệp hay không?

Ngoài ra, để ngăn chặn kẽ hở trong công tác kiểm soát an toàn thực phẩm do việc chuyển phương thức từ tiền kiểm cùng với hậu kiểm như trước sang chỉ tập trung vào hậu kiểm, ông Phong cho biết, Bộ Y tế đang xây dựng kế hoạch kiểm tra sản phẩm nhập khẩu được bán ra thị trường.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế kiến nghị việc nâng mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an toàn thực phẩm để tạo tính răn đe, bảo đảm tính tuân thủ pháp luật. Ngoài ra, Bộ cũng kiến nghị các cơ quan liên quan thực hiện nghiêm quy định vệ sinh an toàn thực phẩm, để tránh tối đa việc kinh doanh thực phẩm không bảo đảm chất lượng, gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng.

Hiện nay, để kiểm tra an toàn thực phẩm, cơ quan hải quan có thể lấy ngẫu nhiên bất kỳ hồ sơ nào của doanh nghiệp nhưng tỷ lệ không vượt quá 5% tùy theo điều kiện. Các chuyên gia cho rằng, việc chỉ kiểm tra không quá 5% hồ sơ của doanh nghiệp là tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp; điều đó cũng đồng nghĩa là cơ quan quản lý nhà nước vẫn phải chấp nhận một tỷ lệ rủi ro nhất định.

Trước đây, việc lấy mẫu kiểm tra mất khá nhiều thời gian thì nay việc lấy mẫu và công bố kết quả được thực hiện nhanh chóng, giảm tối đa chi phí. Vì vậy, vấn đề mấu chốt là tăng cường công tác hậu kiểm để xử lý vi phạm nếu có - Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Bộ Y tế Nguyễn Thanh Phong nhấn mạnh.