Thực tế đó đòi hỏi người lao động cần nhận thức đúng về chính sách BHXH, BHYT để tự bảo vệ quyền lợi của mình.

Tại chương trình “Tư vấn, đối thoại chính sách BHXH, BHYT” cho người lao động tại tỉnh Bắc Ninh do BHXH Việt Nam phối hợp với Liên đoàn lao động tỉnh Bắc Ninh vừa tổ chức, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Đình Khương khẳng định, chính sách BHXH, BHYT với phạm vi phủ sóng toàn dân đang ngày càng trở thành vấn đề thiết thân với người lao động.

Thực hiện tốt chính sách, pháp luật bảo hiểm giúp người lao động được bảo đảm các chế độ an sinh thiết yếu khi gặp rủi ro, hết tuổi lao động; yên tâm làm việc, gắn bó với doanh nghiệp, tận tâm, tận lực cống hiến, góp phần phát triển doanh nghiệp bền vững.

Thống kê cho thấy, trong năm 2018, ngành BHXH đã rà soát, bàn giao 13,24 triệu sổ BHXH cho người lao động, đạt 99,1% trên tổng số người lao động đang tham gia. Giải quyết 122.843 người hưởng BHXH hàng tháng; 810.033 người hưởng trợ cấp 1 lần; 9.750.393 lượt người hưởng chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe; 768.739 người hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp; 37.743 người hưởng hỗ trợ học nghề; khám chữa bệnh BHYT trên 177,6 triệu lượt người.

Tuy nhiên, không ít người lao động vẫn gặp khó khăn khi cần giải quyết các chế độ như thất nghiệp, nghỉ việc, ốm đau, thai sản... do doanh nghiệp thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ, trách nhiệm đối với người lao động. Người lao động, một mặt do sức ép việc làm, một mặt do chưa hiểu biết đầy đủ về chính sách nên chưa chủ động đấu tranh với chủ sử dụng lao động, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân.

Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Ngọ Duy Hiểu còn chỉ ra một thực tế, nhiều công nhân thỏa thuận với chủ doanh nghiệp để không phải nộp bảo hiểm, không ý thức được việc đóng bảo hiểm chính là bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình. “Người lao động trong các nhà máy, xí nghiệp mà không tham gia BHXH, BHYT thì khi nghỉ việc có thể trắng tay, còn nghèo hơn cả nông dân” - ông Ngọ Duy Hiểu nhấn mạnh.

Thực tế, không nhiều người lao động hiểu hết quyền lợi của mình khi tham gia BHXH, đơn cử như về số lần được hưởng bảo hiểm thất nghiệp hay quyền lợi về BHYT. Theo đại diện BHXH Việt Nam, Luật Việc làm không giới hạn số lần được hưởng trợ cấp thất nghiệp. Điều kiện này tùy thuộc vào thời gian đóng BHXH cũng như thời gian làm các thủ tục tham gia BHXH. Thời gian người lao động đóng bảo hiểm mà đã hưởng bảo hiểm thất nghiệp rồi, sẽ chỉ bị trừ đi thời gian tương ứng đã đóng BHXH.

Đối với chính sách BHYT, Trưởng phòng Chế độ BHYT, Ban thực hiện chính sách BHYT (BHXH Việt Nam) Hoàng Thị Kim Ngọc chia sẻ, nguyên tắc tham gia BHYT là có đóng - có hưởng. Có những trường hợp người lao động không phải đóng BHYT nhưng vẫn được hưởng quyền lợi khám, chữa bệnh BHYT, đơn cử như người lao động trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày trở lên trong tháng; người lao động bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, đang hưởng trợ cấp BHXH hàng tháng; người lao động nghỉ việc hưởng trợ cấp ốm đau do mắc bệnh thuộc Danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày; người lao động trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi; người lao động đang hưởng trợ cấp thất nghiệp…

Bên cạnh đó, cũng có trường hợp người lao động không đóng BHYT nhưng được xác định là tham gia BHYT liên tục (không được hưởng chi phí khám, chữa bệnh BHYT), cụ thể, người lao động được cơ quan có thẩm quyền cử đi công tác, học tập, làm việc hoặc theo chế độ phu nhân, phu quân ở nước ngoài; người lao động trong thời gian đi lao động tại nước ngoài đã tham gia BHYT trước khi đi; người lao động trong thời gian làm thủ tục chờ hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp theo quy định của Luật Việc làm.

Các chuyên gia khẳng định, việc người lao động hiểu về những đổi mới trong chính sách BHXH, BHYT sẽ giúp họ nắm rõ quyền lợi an sinh của chính mình, tránh được những thiệt thòi không đáng có.