Tăng tỷ lệ tham gia bảo hiểm thất nghiệp
Theo nhận định của các chuyên gia, những năm gần đây, việc “phủ sóng” bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) vẫn còn hạn chế. Đáng nói là ý thức chấp hành pháp luật của một số chủ sử dụng lao động chưa cao, còn tình trạng trốn đóng, chậm đóng, chiếm dụng tiền đóng của người lao động vào Quỹ BHTN.
Tăng số người tham gia BHTN
Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, tính đến hết ngày 31/10, số người tham gia BHTN là 12,13 triệu người; số thu toàn ngành lũy kế đến hết tháng 10 là 12.417 tỷ đồng; chi Quỹ BHTN là 7.497 tỷ đồng.
Chỉ tính riêng tháng 10, BHXH Việt Nam đã phối hợp với ngành lao động, thương binh và xã hội giải quyết cho 63.210 người hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp; 3.812 người hưởng kinh phí hỗ trợ học nghề. Lũy kế 10 tháng năm 2018, giải quyết cho 597.577 người hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp, 31.186 người hưởng kinh phí hỗ trợ học nghề.
Nhiều chuyên gia cho rằng, số người tham gia BHTN thời gian qua đã tăng lên, bởi theo số liệu của BHXH Việt Nam tính đến hết tháng 7, số người tham gia BHTN là 11,89 triệu người. Như vậy, tính tới thời điểm này, đã tăng 240.000 người.
Theo đại diện Viện Khoa học, Lao động, Xã hội (Bộ Lao động, Thương Binh và Xã hội), nguyên nhân khiến số lượng lao động tham gia BHTN tăng hơn trước có thể do một số ngành tiếp tục tăng nhu cầu lao động như sản xuất đồ uống; dệt; in, sao chép bản ghi các loại; sản xuất sản phẩm từ cao su và plastic; thoát nước và xử lý nước thải.
Bên cạnh đó, không ít quy định mới tạo điều kiện cho người lao động và người sử dụng lao động tiếp cận tốt hơn với những hỗ trợ từ Quỹ BHTN, góp phần “phủ sóng” đối tượng tham gia BHTN tại nhiều địa phương.
Đơn cử như tại TP Hồ Chí Minh, trước khi Luật Việc làm có hiệu lực, số người tham gia BHTN khoảng 1.700.000 người, nhưng đến nay, tại TP Hồ Chí Minh, số người tham gia BHTN là 2.100.000 người, tăng khoảng 12% so với 2015. Bình quân, mỗi năm, BHXH thành phố giải quyết trợ cấp thất nghiệp cho khoảng 126.000 lượt người, tức là khoảng 10.000 lượt người/tháng.
Tuy vậy, quá trình thực hiện chính sách BHTN vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Theo Nghị quyết số 28/NQ-TW về cải cách chính sách BHXH, chính sách BHTN chưa thực sự gắn với thị trường lao động, mới tập trung nhiều cho khu vực chính thức, chưa có chính sách phù hợp cho khu vực phi chính thức (nơi người lao động dễ bị tổn thương), chưa chú ý thỏa đáng đến các giải pháp phòng ngừa theo thông lệ quốc tế.
Đại diện BHXH Việt Nam cho biết thêm, ý thức chấp hành pháp luật BHTN của một số chủ sử dụng lao động chưa cao, nhất là khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước thường có tỷ lệ trốn đóng, chậm đóng, chiếm dụng tiền đóng lớn của người lao động vào Quỹ BHTN.
Thực tế, có doanh nghiệp chưa thực hiện thông báo định kỳ về tình hình biến động lao động, chưa quan tâm đến quyền lợi BHTN đối với người lao động.
Vì vậy, có trường hợp không đăng ký, chậm đăng ký tham gia BHTN cho người lao động. Mặt khác, tổ chức công đoàn cơ sở ở nhiều doanh nghiệp chưa mạnh dạn đấu tranh bảo vệ quyền lợi BHTN cho người lao động; sự phối hợp trong thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy định của pháp luật về BHTN còn hạn chế, không thường xuyên.
Tìm giải pháp tối ưu
Không ít ý kiến cho rằng, để mở rộng diện bao phủ, cần kiểm soát được việc trốn đóng BHTN của doanh nghiệp. Theo đó, ngành BHXH cần phối hợp thường xuyên cơ quan có thẩm quyền trong việc thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy định pháp luật về BHTN. Khi phát hiện có hành vi sai phạm, cần có chế tài xử lý kịp thời và thích đáng.
Bên cạnh đó, cần tuyên truyền để doanh nghiệp, người lao động hiểu, nhận thức đầy đủ và tuân thủ theo quy định của pháp luật về BHTN. Đặc biệt, phải làm sao để người sử dụng lao động nhận thức rõ trách nhiệm của họ khi tham gia BHTN chính là bảo đảm nguồn nhân lực ổn định cho doanh nghiệp. Vì chỉ khi nào người lao động được bảo đảm an sinh xã hội thì mới có cơ sở để họ gắn bó và giúp doanh nghiệp phát triển tốt hơn.
Đại diện BHXH Việt Nam cho biết, bên cạnh việc hoàn thiện các quy định của pháp luật về BHTN và các văn bản có liên quan theo hướng mở rộng đối tượng tham gia, sẽ bổ sung các biện pháp hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động trên cơ sở sử dụng hiệu quả Quỹ BHTN.
Bên cạnh đó, để kiểm soát rủi ro, ngăn chặn việc lạm dụng Quỹ BHTN, một số chuyên gia kiến nghị, có thể sử dụng mã vạch trong trợ cấp BHTN cho người lao động, từng bước rút ngắn thời gian chi trả quyền lợi cho người lao động.
Theo đó, khi người dân đăng ký hưởng trợ cấp sẽ được cấp mã vạch riêng, mã vạch này sẽ giúp cho công tác đọc dữ liệu thuận tiện hơn.
Mặt khác, thông qua mã vạch này, các trung tâm dịch vụ việc làm có thể nhanh chóng chuyển danh sách cho BHXH tỉnh rà soát và phản hồi kịp thời. Giải pháp này không chỉ tạo niềm tin cho người lao động vào các chính sách pháp luật của Nhà nước mà còn góp phần bảo đảm an sinh xã hội.
