Không ngừng hoàn thiện hệ thống pháp luật

Căn cứ Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 (được sửa đổi, bổ sung năm 2024), đến nay, hệ thống pháp luật về lĩnh vực này đã được hoàn thiện với 32 nghị định và 1 Nghị quyết của Chính phủ, 4 quyết định của Thủ tướng Chính phủ cùng 24 thông tư của Bộ Tài chính.

Riêng từ năm 2021 đến nay, Bộ Tài chính đã tham mưu trình cấp có thẩm quyền ban hành 1 Luật, 15 nghị định, 1 Quyết định của Thủ tướng và ban hành theo thẩm quyền 15 thông tư hướng dẫn. Trong lĩnh vực tài chính đất đai, triển khai Luật Đất đai năm 2024, Bộ đã tham mưu trình Chính phủ ban hành 3 nghị định, 4 quyết định của Thủ tướng và ban hành theo thẩm quyền 1 thông tư.

Bộ Tài chính đánh giá, hệ thống pháp luật hiện hành đã xác định rõ đối tượng được giao quản lý, quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân; xây dựng đồng bộ các tiêu chuẩn, định mức sử dụng; thiết lập cơ chế thanh tra, giám sát, kiểm tra; nâng cao tính công khai, minh bạch trong quản lý, sử dụng tài sản công. Các quy định về phân cấp quản lý tài sản công được thực hiện nhất quán theo nguyên tắc cấp nào quản lý thì cấp đó quyết định đầu tư, mua sắm, khai thác, xử lý tài sản.

Nhờ vậy, công tác quản lý, sử dụng tài sản công từ Trung ương tới địa phương đã có nhiều chuyển biến tích cực. Trong đầu tư, mua sắm, các bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm tiêu chuẩn, định mức; từng bước triển khai mua sắm tập trung, bảo đảm công khai, minh bạch trong lựa chọn nhà thầu. Việc sắp xếp, xử lý cơ sở nhà, đất không chỉ giúp tạo nguồn tài chính mà còn góp phần chỉnh trang đô thị, đưa nhà đất vào sản xuất, kinh doanh, tạo nguồn thu lâu dài cho ngân sách. Nhiều bộ, ngành, địa phương đã hoàn thiện hồ sơ pháp lý về nhà, đất, xử lý dứt điểm tài sản dôi dư, nhất là sau khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Đối với tài sản kết cấu hạ tầng, Bộ Tài chính phối hợp với các bộ, ngành chuyên ngành tham mưu ban hành cơ chế quản lý, sử dụng, khai thác các loại tài sản như hệ thống cấp nước sạch, thủy lợi, đường bộ, đường sắt, hàng hải, hàng không… Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 09/CT-TTg ngày 28/3/2023 yêu cầu tăng cường quản lý tài sản kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư, giao các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ từ khâu sử dụng đến khai thác.

Công tác quản lý, sử dụng tài sản công đã góp phần tạo nguồn thu quan trọng cho ngân sách Nhà nước. Thông qua khai thác, xử lý tài sản, giao đất, cho thuê đất, nhiều địa phương đã cân đối ngân sách hiệu quả. Đặc biệt, chính sách giảm tiền thuê đất giai đoạn 2021 - 2023 đã hỗ trợ doanh nghiệp, người dân vượt qua khó khăn do dịch bệnh. Thực hiện quy định của Luật Đất đai, Bộ Tài chính đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội chấp thuận để Chính phủ ban hành quy định miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với 11 nhóm đối tượng nhằm thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và bảo đảm an sinh xã hội.

Một dấu ấn nổi bật là việc triển khai Đề án tổng kiểm kê tài sản công toàn quốc tại thời điểm 0 giờ ngày 1/1/2025. Bộ Tài chính đã tổ chức kiểm kê thử nghiệm tại 2 bộ và 6 địa phương, từ đó hoàn thiện biểu mẫu, hướng dẫn toàn quốc. Đến ngày 31/3/2025, hầu hết các cơ quan, đơn vị đã hoàn thành kiểm kê trực tiếp và đang rà soát, chỉnh lý số liệu để báo cáo Chính phủ. Kết quả này sẽ là cơ sở nâng cấp Cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản công.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý

Trước yêu cầu phát triển mới, công tác quản lý tài sản công đang đứng trước nhiều nhiệm vụ quan trọng. Việc hoàn thiện pháp luật tiếp tục được đặt lên hàng đầu, nhất là trong bối cảnh mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và mô hình Chính phủ mới đòi hỏi cơ chế phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, rõ ràng hơn. Công tác quản lý cần tập trung vào sắp xếp, xử lý nhà, đất dôi dư; tăng cường quản lý tài sản của doanh nghiệp nhà nước; khai thác hiệu quả tài sản do Nhà nước thu hồi, chuyển giao về địa phương.

Phương thức quản lý cũng cần chuyển mạnh từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, giao quyền tự chủ cao hơn cho đơn vị quản lý; đồng thời siết chặt trách nhiệm người đứng đầu. Các cơ quan quản lý nhà nước sẽ tập trung vào xây dựng thể chế, pháp luật, quy hoạch, kế hoạch, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin sẽ được đẩy mạnh, đặc biệt là nâng cấp Cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản công dựa trên kết quả tổng kiểm kê. Song song, cần hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan như đất đai, đấu thầu, đấu giá, thẩm định giá… nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ, hỗ trợ công tác quản lý.

Kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý tài sản công theo hướng chuyên nghiệp, tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật cho đội ngũ thực thi là nhiệm vụ then chốt. Chỉ khi hệ thống pháp luật đồng bộ, phương thức quản lý hiện đại và đội ngũ đủ năng lực, tài sản công mới thực sự trở thành nguồn lực bền vững, phục vụ hiệu quả sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của Đất nước.