Xuất khẩu hàng hóa khởi sắc

Tổng cục Thống kê cho biết, với các biện pháp tích cực và đồng bộ của nhiều bộ, ngành nhằm tháo gỡ khó khăn để hỗ trợ sản xuất trong nước, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu nên hoạt động xuất, nhập khẩu trong tháng 7 đã có những tín hiệu tích cực khi tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 57,21 tỷ USD, tăng 2,5% so với tháng trước.

Do những khó khăn chung của thị trường thế giới từ đầu năm nên tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu tháng 7 vẫn giảm 6,7% so với cùng kỳ năm 2022. Tuy nhiên, mức giảm này đã được thu hẹp so với những tháng trước khi tháng 4 giảm 19,4%, tháng 5 giảm 15,2% và tháng 6 giảm 14,5%. Tính chung 7 tháng năm 2023, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 374,23 tỷ USD, giảm 13,9% so với cùng kỳ năm trước.

Về xuất khẩu hàng hóa, trong tháng 7, hoạt động xuất khẩu hàng hóa tiếp tục có những tín hiệu tích cực khi tăng 0,8% so với tháng trước, ước đạt 29,68 tỷ USD, là tháng có kim ngạch xuất khẩu cao thứ hai kể từ đầu năm đến nay (chỉ thấp hơn kim ngạch xuất khẩu của tháng 3/2023, đạt 29,68 tỷ USD). Như vậy, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tiếp tục có xu hướng tháng sau tăng so với tháng trước (sau khi giảm vào tháng 4/2023).

Trong đó, xuất khẩu hàng hóa của khu vực kinh tế trong nước đạt 7,76 tỷ USD, giảm 1,8%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 21,92 tỷ USD, tăng 1,7%. So với cùng kỳ năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 7 giảm 3,5%, trong đó khu vực kinh tế trong nước giảm 4,2%, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) giảm 3,2%.

Đáng chú ý, nhóm hàng công nghiệp chế biến là động lực chính cho sự khởi sắc của hoạt động xuất khẩu hàng hóa trong tháng 7 với kim ngạch xuất khẩu một số mặt hàng công nghiệp chính có xu hướng tăng.

Trong tháng 7/2023, xuất khẩu sản phẩm từ cao su tăng mạnh nhất 63,5%; xuất khẩu phương tiện vận tải và phụ tùng ước đạt 1,4 tỷ USD, tăng 42,3%; xuất khẩu mặt hàng điện tử, máy tính và linh kiện tăng tới 32% so với cùng kỳ năm trước, ước đạt 5,2 tỷ USD. Đây là mặt hàng đạt giá trị xuất khẩu lớn nhất.

Dù kim ngạch xuất khẩu điện tử, máy tính và linh kiện chưa thể tăng mạnh song con số kim ngạch của 7 tháng năm 2023 đã gần ngang bằng với kim ngạch của 7 tháng năm 2022 với mức giảm chỉ còn 3%, cho thấy tín hiệu xuất khẩu mặt hàng này đã dần phục hồi. Ngoài ra, xuất khẩu clanke và xi măng tăng 26,8%; xơ, sợi dệt tăng 21,6%; túi xách, ví, va li, mũ, ô dù tăng 7,4%; dây điện và cáp điện tăng 3,5%.

Bên cạnh đó, kim ngạch xuất khẩu một số mặt hàng nhóm nhiên liệu và khoáng sản trong tháng 7/2023 tăng so với tháng trước như: Quặng và khoáng sản khác tăng 195,8%; dầu thô tăng 7,2%.

Cũng trong tháng 7/2023, nhiều mặt hàng trong nhóm hàng nông, thủy sản tiếp tục tăng so với cùng kỳ năm trước, như: Rau quả tăng 122,5%; cà phê tăng 37,4%; hạt điều tăng 15%; gạo tăng 14,4%; sắn và sản phẩm của sắn tăng 9,8%; cao su tăng 3,1%.

Tính chung 7 tháng năm 2023, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 194,73 tỷ USD, giảm 10,6% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 51,5 tỷ USD, giảm 10,2%, chiếm 26,4% tổng kim ngạch xuất khẩu; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 143,23 tỷ USD, giảm 10,8%, chiếm 73,6%.

Đồng thời, trong 7 tháng năm 2023, có 30 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 91,6% tổng kim ngạch xuất khẩu (có 5 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 57,6%).

Về cơ cấu nhóm hàng xuất khẩu 7 tháng năm 2023, nhóm hàng nhiên liệu và khoáng sản ước đạt 2,53 tỷ USD, chiếm 1,3%; nhóm hàng công nghiệp chế biến ước đạt 171,5 tỷ USD, chiếm 88,1%; nhóm hàng nông sản, lâm sản ước đạt 15,75 tỷ USD, chiếm 8,1%, là nhóm hàng có mức tăng dương so với cùng kỳ năm trước đạt 7,7%; nhóm hàng thủy sản ước đạt 4,95 tỷ USD, chiếm 2,5%.

Đối với hoạt động nhập khẩu nhu cầu hàng hóa của thế giới giảm đã ảnh hưởng không nhỏ đến kim ngạch nhập khẩu hàng hóa nguyên liệu phục vụ sản xuất đơn hàng xuất khẩu của nước ta. Tuy nhiên, nhờ những tín hiệu tích cực trong sản xuất công nghiệp và xuất khẩu trong tháng 7 nên kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng 7/2023 ước đạt 27,53 tỷ USD, tăng 4,4% so với tháng trước.

Tháng 7/2023 có trên 20 mặt hàng nhập khẩu tăng so với tháng 6/2023, trong đó có nhiều mặt hàng tăng mạnh như: Khí đốt hóa lỏng tăng mạnh nhất 147,4%; thức ăn gia súc và nguyên phụ liệu tăng 52,4%; dầu thô tăng 49,3%; hạt điều tăng 47,2%; than đá tăng 42,6%; tân dược tăng 21,9%; hàng điện gia dụng và linh kiện tăng 19,9%; rau quả tăng 12,6%.

Tuy nhiên, do đà suy giảm từ đầu năm nên tính chung 7 tháng năm 2023, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa ước đạt 179,5 tỷ USD, giảm 17,1% so với cùng kỳ năm trước, trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 64,1 tỷ USD, giảm 16,1%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 115,4 tỷ USD, giảm 17,7%. Trong 7 tháng năm 2023 có 35 mặt hàng nhập khẩu đạt trị giá trên 1 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 88,8% tổng kim ngạch nhập khẩu (có 2 mặt hàng nhập khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 37,9%).

Về cơ cấu nhóm hàng nhập khẩu 7 tháng năm 2023, nhóm hàng tư liệu sản xuất ước đạt 168,3 tỷ USD, chiếm 93,8%, trong đó nhóm hàng máy móc thiết bị, dụng cụ phụ tùng chiếm 43,9%; nhóm hàng nguyên, nhiên, vật liệu chiếm 49,9%. Nhóm hàng vật phẩm tiêu dùng ước đạt 11,2 tỷ USD, chiếm 6,2%.

Do nhập khẩu giảm mạnh hơn so với xuất khẩu nên cán cân thương mại của Việt Nam trong tháng 7 tiếp tục xuất siêu khoảng 2,15 tỷ USD, nâng tổng xuất siêu trong 7 tháng năm 2023 là 15,23 tỷ USD, gấp hơn 11 lần so với mức xuất siêu của cùng kỳ năm trước (xuất siêu 1,34 tỷ USD). Trong đó, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 12,58 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 27,81 tỷ USD.

Tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các cam kết trong các Hiệp định FTA

Theo Tổng cục Thống kê, nguyên nhân của sự suy giảm xuất, nhập khẩu trong những tháng qua là do tình hình kinh tế – xã hội thế giới tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thách thức; lạm phát tuy đã hạ nhiệt nhưng hầu hết các nền kinh tế lớn tăng trưởng thấp do tổng cầu suy giảm; chính sách tiền tệ thắt chặt; xung đột quân sự giữa Nga và Ukraina phức tạp hơn; bất ổn địa chính trị, an ninh lương thực, thiên tai, biến đổi khí hậu… ngày càng gia tăng. Bên cạnh đó, các nền kinh tế lớn là đối tác xuất khẩu của Việt Nam như Hoa Kỳ, EU giảm chi tiêu mua sắm các sản phẩm thông thường và xa xỉ khiến khối lượng đơn đặt hàng giảm.

Ngoài ra, việc Trung Quốc mở cửa trở lại cũng tạo nhiều áp lực cạnh tranh đối với hàng xuất khẩu cùng chủng loại của Việt Nam. Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn gặp nhiều khó khăn do đơn hàng nước ngoài giảm, thị trường trong nước sức mua không lớn, chi phí đầu vào vẫn ở mức cao, tiếp cận tín dụng còn gặp nhiều khó khăn…

Do đó, trong thời gian tới, Tổng cục Thống kê cho rằng, cần có những giải pháp quan trọng thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu những tháng cuối năm, như sau:

Một là, các bộ ngành cần nỗ lực đẩy mạnh đàm phán, ký kết các Hiệp định, cam kết, liên kết thương mại mới, trong đó có hoàn tất đưa vào thực thi Hiệp định FTA với Israel, ký kết các Hiệp định FTA, Hiệp định thương mại với các đối tác khác còn nhiều tiềm năng (UAE, MERCOSUR…) để đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng.

Hai là, đẩy mạnh sản xuất, tiêu dùng trong nước, nhất là các mặt hàng có nguyên, nhiên, vật liệu đầu vào nội địa để hạn chế nhập khẩu và chủ động nguồn cung. Thường xuyên rà soát để kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc; hỗ trợ hiệu quả các doanh nghiệp thiếu vốn, giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm…

Ba là, đảm bảo năng lượng và điện cho sản xuất, tiêu dùng trong mùa cao điểm nắng nóng. Kịp thời có giải pháp hỗ trợ một số ngành, lĩnh vực chịu tác động bất lợi do nhu cầu của thị trường thế giới suy giảm như: da giày, dệt may, sản xuất và chế biến gỗ…

Bốn là, tiếp tục tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các cam kết trong các Hiệp định FTA, trong đó đặc biệt là các Hiệp định CPTPP, EVFTA, UKVFTA để đẩy mạnh xuất khẩu, thông qua tuyên truyền về quy tắc xuất xứ và cấp Giấy chứng nhận xuất xứ, các cơ hội và cách thức tận dụng cơ hội từ các Hiệp định.

Năm là, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đàm phán với Trung Quốc mở cửa thêm thị trường xuất khẩu cho các mặt hàng rau quả khác của Việt Nam như bưởi da xanh, dừa tươi, bơ, dứa, vú sữa, chanh, dưa lưới… Nâng cao hiệu quả và điều tiết tốt tốc độ thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu thuộc biên giới giữa Việt Nam – Trung Quốc, đặc biệt là đối với các mặt hàng nông sản, thủy sản có tính chất thời vụ; chuyển nhanh, chuyển mạnh sang xuất khẩu chính ngạch.

Sáu là, tăng cường cảnh báo sớm các vụ kiện phòng vệ thương mại; hướng dẫn doanh nghiệp cách ứng phó với các vụ kiện; kịp thời thông tin cho doanh nghiệp, Hiệp hội về thông tin, nhu cầu, quy định mới của thị trường.