Có hiện tượng lợi ích nhóm

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, nhận định thị trường bất động sản đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, nhất là giải quyết nhu cầu nhà ở của các tầng lớp dân cư và cả người nước ngoài. 

Quy mô thị trường bất động sản tăng trưởng gấp đôi trong 10 năm qua với sự đóng góp chủ yếu của khối doanh nghiệp tư nhân. Có thể nói, các doanh nghiệp tư nhân trong nước đang dẫn dắt và thống lĩnh thị trường bất động sản hiện nay. 

Tuy nhiên, ông Châu cho rằng, môi trường kinh doanh mặc dù có chuyển biến theo hướng tích cực, nhưng vẫn chưa thật sự minh bạch, lành mạnh, công bằng, bình đẳng. Những năm trước đây, đã có hiện tượng hình thành nhóm lợi ích trong lĩnh vực bất động sản, kể cả một số dự án BT được thanh toán đối ứng bằng quỹ đất đô thị, dẫn đến việc cơ quan có thẩm quyền phải thực hiện đợt rà soát, thanh tra, kiểm toán rất quyết liệt trong thời gian vừa qua.

Doanh nghiệp bất động sản đối diện với nhiều rủi ro, thách thức, thậm chí có nguy cơbị phá sản. Nguyên nhân là do tính thiếu ổn định, khó đoán định về chính sách; hiện tượng áp dụng “hồi tố” đối với một số trường hợp trong thời gian gần đây; doanh nghiệp không tiên lượng được về chi phí trước khi ra quyết định đầu tư…

Chưa kể, thị trường bất động sản bị giảm quy mô, nguồn cung dự án dẫn đến sụt giảm nguồn cung căn hộ, nhà ở, giá cả có xu thế tăng do quy luật cung-cầu. Thu ngân sách từ tiền sử dụng đất cũng giảm khoảng 70%. 

Vị chủ tịch HoREA cho rằng, nguyên nhân dẫn đến thị trường bất động sản còn nhiều bất cập là do điểm nghẽn về thể chế, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật chưa thật đồng bộ, còn chồng chéo, mâu thuẫn, chưa đảm bảo tính hệ thống, thống nhất. 

Không những vậy, công tác thực thi pháp luật còn nhiều hạn chế, chưa đảm bảo hiệu lực, hiệu quả. Cùng một hệ thống pháp luật như nhau, nhưng có địa phương bị vướng, nhiều địa phương khác lại không bị vướng. Thủ tục hành chính, quy trình hành chính cũng còn nhiêu khê, trùng lắp.

Đặc biệt, trách nhiệm thi hành công vụ và năng lực của một số cán bộ công chức nhà nước chưa đạt yêu cầu, trong giải quyết hồ sơ dự án bất động sản. Tình trạng sợ trách nhiệm, sợ sai, đùn đẩy, chuyển lòng vòng, không nêu rõ chính kiến khá phổ biến và vẫn còn tình trạng làm khó, nhũng nhiễu doanh nghiệp.

Cam kết từ doanh nghiệp

Trong lúc chờ đợi sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Xây dựng, Luật quy hoạch đô thị, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Đấu thầu, Luật Chứng khoán... ông Châu kiến nghị một sốnội dung cấp bách.

Cụ thể, về thực thi pháp luật, HoREA đề nghị cán bộ, công chức hiểu luật và vận dụng sáng tạo vào thực tiễn, không máy móc, lệ thuộc từ ngữ.

Về thủ tục hành chính, quy trình hành chính, HoREA đề nghị các bộ, ngành,địa phương chủ động rà soát, đơn giản hoá, công khai, minh bạch các thủ tục hành chính, quy trình hành chính. 

Về trách nhiệm thi hành công vụ, đạo đức công vụ, ông Châu kiến nghị công bố công khai, minh bạch các quy trình, thủ tục hành chính; không để cán bộ, công chức tiếp cận với người dân, doanh nghiệp trong quá trình thụ lý hồ sơ, bằng cách đẩy mạnh cơ chế Chính phủ điện tử, chính quyền điện tử.

Đối với các doanh nghiệp bất động sản, bên cạnh mục tiêu kinh doanh hiệu quả, còn phải có trách nhiệm xã hội, với người tiêu dùng và phát triển bền vững; phát triển bất động sản xanh và thông minh; cam kết không làm ăn kiểu chụp giật. Do vậy, doanh nghiệp trước hết phải tuân thủ pháp luật và minh bạch thông tin dự án, về huy động vốn và sử dụng vốn huy động...

Ông Châu cũng đề nghị Chính phủ sớm ban hành Nghị định về dùng quỹ đất để thanh toán cho các nhà đầu tư BT. Việc này nhằm giải quyết các khó khăn, vướng mắc hiện nay, và mở đường huy động các nguồn lực tư nhân tham gia phát triển hệ thống hạ tầng theo phương thức đối tác công-tư. Đồng thời, thực hiện phổ biến phương thức đấu giá đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất để lựa chọn nhà đầu tư.