Ở Chi cục Hải quan KTM Lao Bảo (Cục Hải quan Quảng Trị) vào những ngày cuối tháng 4, hàng hóa xuất khẩu từ nội địa giảm trên 60% về tổng số tờ khai, trị giá và số doanh nghiệp (DN) làm thủ tục do tác động của Thông tư 109/2014/TT-BTC hướng dẫn thực hiện một số điều của Quyết định 72/2013/QĐ-TTg quy định cơ chế, chính sách tài chính đối với Khu kinh tế cửa khẩu (có hiệu lực từ 1/10/2014).

Cụ thể, 17 nhóm mặt hàng tiêu dùng thuộc Danh mục hàng hóa không thực hiện thủ tục hải quan khi xuất khẩu vào khu phi thuế quan (KTM Lao Bảo) sẽ không được áp dụng thuế suất giá trị gia tăng (GTGT) mức 0%.

Thông tư 109 đã góp phần làm giảm áp lực về công việc cho cơ quan Hải quan. Hiện tại trung bình mỗi ngày Chi cục thực hiện thủ tục cho từ 25 - 30 bộ tờ khai. So với thời điểm trước khi Thông tư 109 có hiệu lực, số tờ khai giảm xuống từ 65 - 70% và trị giá tờ khai giảm 50%.

Trong kỳ báo cáo mới nhất của Chi cục Hải quan Khu Thương mại Lao Bảo, từ đầu năm đến hết ngày 15-4, tổng số lượt phương tiện nhập cảnh từ nội địa vào KTM Lao Bảo có 45.298 lượt, với 196.508 lượt hành khách nhập cảnh.

Đơn vị này đã hoàn thành thủ tục hải quan cho 5.728 tờ khai Xnhập khẩu, kim ngạch đạt hơn 9 triệu USD (trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 5 triệu USD và kim ngạch nhập khẩu đạt hơn 4 triệu USD).

Tính riêng trong kỳ từ 16-3 đến 15-4, tại khu vực cổng B, KTM Lao Bảo có 13.423 lượt phương tiện, tăng 16,51%, với 62.170 lượt hành khách NC, tăng 7,93% với với kỳ trước. Tổng số tờ khai Xnhập khẩu có 1.950 tờ, tăng 0,1% và kim ngạch Xnhập khẩu đạt hơn 900 nghìn USD, giảm 15,9% so với kỳ trước đó.

Bên cạnh những mặt tích cực từ Thông tư 109, Đội trưởng Đội Kiểm soát Hải quan (Cục Hải quan Quảng Trị) Lê Mai Anh bày tỏ lo ngại khi triển khai các biện pháp đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại.

Đơn cử như mặt hàng mỹ phẩm (son môi) có đặc tính nhỏ gọn dễ cất giấu, dễ mang vác có nguy cơ cao về gian lận, nhưng lại nằm ngoài quy định trong Thông tư 109. Một mặt hàng khác là lưỡi cưa áp dụng thuế suất thuế GTGT mức 0%, nhưng các phụ tùng khác bao gồm các linh, phụ kiện khác kèm theo máy cưa xích lại vẫn nằm ngoài quy định của Thông tư 109.

Như với mặt hàng mỹ phẩm (son môi) có trị giá lớn thì không thuộc đối tượng áp dụng thuế suất thuế GTGT 0%, trong khi đó một số mặt hàng có giá trị rất thấp và ít xảy ra hiện tượng quay vòng hòng hưởng hoàn thuế GTGT như mỳ, miến, cháo, phở ăn liền... lại thuộc đối tượng áp dụng thuế suất thuế GTGT 0%”.

Qua tìm hiểu của phóng viên, một số mặt hàng có nguy cơ gian lận cao như hàng hóa do nước ngoài sản xuất và hàng hóa sản xuất trong nước xuất khẩu vào KTM Lao Bảo chiếm tỷ trọng khá lớn. Đến hết ngày 22-4, Chi cục Hải quan KTM Lao Bảo đã hoàn thành thủ tục hải quan cho 107 tờ khai thuộc mặt hàng máy cưa xích, với số lượng 2.622 cái (trị giá hơn 17 tỷ đồng); 206 tờ khai thuộc mặt hàng tivi, với 5.286 chiếc (trị giá hơn 35 tỷ đồng) và 38 tờ khai thuộc mặt hàng mỹ phẩm (trị giá hơn 3 tỷ đồng)…

Trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, thời gian gần đây, lực lượng Hải quan Quảng Trị đã đưa các mặt hàng trên vào danh sách các mặt hàng trọng điểm có hiện tượng quay vòng hàng hóa từ KTM Lao Bảo về nội địa.

Trên thực tế, qua triển khai lực lượng đấu tranh 24/24h, ở nhiều trường hợp, đối tượng tổ chức người canh gác, nếu có động tĩnh thì lập tức vận chuyển hàng hóa từ kho hàng này đến kho hàng khác nhằm đánh lạc hướng điều tra của lực lượng chức năng.

Gần đây nhất, ngày 14/4, tại khu vực thôn Tân Vĩnh, xã Hướng Tân, huyện Hướng Hóa (Quảng Trị), Đội Kiểm soát Hải quan Quảng Trị phối hợp với Đội Quản lý thị trường số 2 thuộc Chi cục Quản lý thị trường Quảng Trị bắt giữ lô hàng 30 tivi nhãn hiệu TCL, không có hoá đơn, chứng từ hợp pháp; tổng trị giá lô hàng ước 166 triệu đồng.

Số hàng trên được vận chuyển trên xe ô tô mang BKS: 74K-3446 chạy hướng từ KTM Lao Bảo vào xã Hướng Phùng, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị do ông Lê Tùng Khánh (trú tại phường 3, TP. Đông Hà, Quảng Trị) điều khiển. Tại thời điểm kiểm tra, lái xe không xuất trình được được giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của số hàng hóa này.

Trao đổi với phóng viên, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Trị Đinh Ngọc Thanh cho biết, trước mắt trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, Cục Hải quan Quảng Trị yêu cầu các đơn vị thường xuyên tổ chức lực lượng tuần tra, kiểm soát kịp thời ngăn chặn và đấu tranh có hiệu quả đối với hiện tượng quay vòng hàng hóa xuất khẩu hoàn thuế GTGT bất hợp pháp.

Cụ thể, tại Chi cục Hải quan KTM Lao Bảo bố trí đủ quân số tiến hành kiểm tra 100% lượng hàng hóa xuất khẩu từ nội địa vào KTM Lao Bảo; tăng cường công tác quản lý rủi ro (phân tích, đánh giá, xác định đối tượng rủi ro, mặt hàng rủi ro…).

Hơn nữa, tại các Đội: Kiểm soát Hải quan; Kiểm soát phòng, chống ma túy lập kế hoạch đấu tranh sát với tình hình thực tế, chủ động phối hợp với các lực lượng; tập trung rà soát, kiến nghị với UBND tỉnh để loại bỏ một số mặt hàng có nguy cơ gian lận cao khỏi Danh mục hàng hóa hưởng ưu đãi thuế…

Trước tình hình trên, việc ưu đãi thuế nên chỉ dành cho các đối tượng hàng hóa có nguồn gốc, xuất xứ trong nước và không nên xét hoàn thuế đối với các mặt hàng có xuất xứ từ nước ngoài. Bởi, mục tiêu của chính sách này là thúc đẩy, hỗ trợ sản xuất trong nước phát triển.

Một đối tượng khác có thể được ưu tiên, đó là DN nhập nguyên liệu từ nước ngoài về sản xuất trong nội địa, sau đó xuất khẩu hàng hóa vào KTM Lao Bảo. Những sản phẩm đã sản xuất hoàn chỉnh từ nước ngoài thì sẽ không được hoàn thuế. Tức là cần loại bỏ những hàng hóa có xuất xứ nước ngoài ra khỏi danh mục hàng hóa được hoàn thuế khi xuất khẩu vào Khu Kinh tế thương mại đặc biệt Lao Bảo.

Nếu không thực hiện được mục tiêu này, vô hình trung một chính sách ưu đãi chỉ hỗ trợ cho một hoạt động thương mại thông thường mà không khuyến khích sản xuất trong nước.