Lộ trình bảo đảm an ninh lương thực bền vững
Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) mới đây công bố lộ trình toàn cầu hướng đến xóa bỏ nạn đói và tình trạng suy dinh dưỡng, phù hợp với Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu năm 2015. Trong lộ trình này, thế giới phải vượt qua những cột mốc và thực hiện mục tiêu hành động, nhằm chuyển đổi hệ thống lương thực theo hướng thích ứng biến đổi khí hậu, coi đây là "chìa khóa" bảo đảm an ninh lương thực bền vững.
Tuyên bố với tên gọi "Lộ trình toàn cầu hướng tới Mục tiêu phát triển bền vững số 2 (SDG 2) mà không vượt ngưỡng 1,50C" kêu gọi thực hiện những thay đổi mang tính chuyển đổi từ nay đến năm 2030, trong bối cảnh khủng hoảng khí hậu toàn cầu nghiêm trọng và trước thực trạng 600 triệu người đang đối mặt nạn đói kinh niên. Trong ngắn hạn, lộ trình này cam kết đến năm 2030 giảm 25% lượng khí thải methane từ các hệ thống sản xuất thực phẩm nông nghiệp so với mức của năm 2020 và đến năm 2035 đạt mục tiêu trung hòa các-bon. Mục tiêu dài hạn của lộ trình bao gồm chuyển đổi hệ thống nông nghiệp hướng tới trung hòa các-bon vào năm 2050, có khả năng thu giữ 1,5 tỷ tấn khí thải nhà kính mỗi năm.
Đáng chú ý, tuyên bố của FAO cảnh báo việc chuyển đổi hệ thống lương thực và nông nghiệp, vốn rất quan trọng trong giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và mất an ninh lương thực, đang gặp rủi ro do nguồn tài trợ giảm. Tổng Giám đốc FAO Khuất Đông Ngọc nhấn mạnh tầm quan trọng của các nguồn tài trợ cho khí hậu đối với chuyển đổi nông nghiệp trong việc duy trì hệ thống thực phẩm bền vững "cho tất cả mọi người trong hôm nay và ngày mai".
Tuyên bố cũng bao gồm những nội dung được đề cập trước đó, trong lộ trình được trình bày tại Hội nghị lần thứ 28 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP28), trong đó đề ra 120 hành động trong 10 lĩnh vực, như năng lượng sạch, rác thải thực phẩm, dinh dưỡng, chăn nuôi..., nhằm dung hòa hệ thống thực phẩm với khí hậu.
Một thực trạng đáng lo ngại là tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng ở mức cao nhất trong 5 năm, với hơn 238 triệu người đang phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực ở mức độ cao và xu hướng này có thể tồi tệ hơn.
Mối liên hệ quan trọng giữa thách thức khí hậu và tình trạng mất an ninh lương thực đã được nêu bật trong báo cáo công bố tại COP28. Một thực trạng đáng lo ngại là tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng ở mức cao nhất trong 5 năm, với hơn 238 triệu người đang phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực ở mức độ cao và xu hướng này có thể tồi tệ hơn. Năm 2023, có gần một tỷ người phải đối mặt tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng và hiện có 45 triệu trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng cấp tính.
Trước những nguy cơ của nạn đói gia tăng do chịu tác động của biến đổi khí hậu, Liên minh châu Phi (AU) và các cơ quan của Liên hợp quốc cùng lên tiếng kêu gọi hành động khẩn cấp để chấm dứt cuộc khủng hoảng ở châu Phi, với gần 282 triệu người cận kề nạn đói, tương đương 20% dân số thế giới. Hơn 1 tỷ người, tương đương 78% dân số châu Phi, không đủ khả năng chi trả cho một chế độ ăn uống lành mạnh, và con số này đang tăng lên. Các hiện tượng thời tiết cực đoan tại các quốc gia dễ bị ảnh hưởng do biến đổi khí hậu đã đẩy hơn 27 triệu trẻ em vào nạn đói trong năm ngoái, tăng 135% so với con số năm 2021.
Đáng chú ý, dữ liệu từ hệ thống Phân loại Giai đoạn An ninh Lương thực Tích hợp (IPC) của Liên hợp quốc cho thấy, trẻ em chiếm gần một nửa trong số 57 triệu người lâm vào tình trạng khủng hoảng do mất an ninh lương thực nghiêm trọng tại 12 quốc gia do các hiện tượng thời tiết cực đoan trong năm 2022. Trong đó, các quốc gia ở vùng Sừng châu Phi bị ảnh hưởng nặng nhất, với khoảng một nửa trong số 27 triệu trẻ em phải đối mặt với nạn đói là ở Ethiopia và Somalia.
Các số liệu thống kê đáng báo động về tình trạng mất an ninh lương thực và suy dinh dưỡng cho thấy nhu cầu cấp thiết phải hành động toàn diện. Các nước phải nỗ lực hơn nữa hướng tới mục tiêu thế giới không còn nạn đói và suy dinh dưỡng vào năm 2030. Tại COP28, hơn 130 quốc gia đã nhất trí đưa vấn đề lương thực, thực phẩm và nông nghiệp vào kế hoạch hành động khí hậu quốc gia, nhằm thực hiện mục tiêu bảo đảm an ninh lương thực bền vững.