Lượng rác thải nhựa từ thương mại điện tử sẽ lên tới 800 nghìn tấn năm 2030

Minh Lâm

Số lượng rác thải từ thương mại điện tử (TMĐT), mua hàng qua mạng tăng ít nhất 5 lần so với thương mại truyền thống, có thể lên tới 800 nghìn tấn vào năm 2030.

Năm 2023, bán hàng trực tuyến sử dụng 1,84 tỷ gói hàng hoá, đi kèm 306 nghìn tấn bao bì, vật liệu nhựa đóng gói.
Năm 2023, bán hàng trực tuyến sử dụng 1,84 tỷ gói hàng hoá, đi kèm 306 nghìn tấn bao bì, vật liệu nhựa đóng gói.

Hơn 300.000 tấn rác thải từ thương mại điện tử năm 2023

Thị trường TMĐT của Việt Nam phát triển nhanh trong những năm gần đây và dự báo còn tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm tới. Tuy nhiên, bên cạnh niềm vui của một thị trường phát triển còn đi kèm với nỗi lo về rác thải của thị trường này sẽ lên tới 800.000 tấn vào năm 2030.

Thực tế cho thấy, đáp ứng nhu cầu cuộc sống bận rộn cũng như sự xâm nhập mạnh mẽ của các nền tảng TMĐT (như Grab Food, Now…), việc mua đồ ăn qua mạng cũng trở nên phổ biến thời gian gần đây. Hình thức mua hàng này cũng tạo ra lượng rác thải nhựa, giấy rất lớn, trong khi nếu ăn trực tiếp thì không tạo ra lượng rác thải lớn.

Theo ông Nguyễn Hữu Tuấn - Trưởng phòng Chính sách, Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương), chỉ một đơn hàng giá trị nhỏ nhất đã phải đóng gói và sử dụng các vật liệu từ carton, túi nylon, băng keo… trong khi đó, nếu mua hàng truyền thống thì có thể sử dụng túi nylon ít hơn và gần như không sử dụng băng keo, bìa carton.

Việc đóng gói quá kỹ dẫn tới sử dụng bao bì nhiều hơn mức cần thiết. Người bán hàng thường muốn bảo đảm rằng hàng hoá đến tay khách hàng trong tình trạng hoàn hảo nhất. Hàng hoá thường được bọc bằng hai hoặc ba lớp giấy và bao nilon, thậm chí được chèn thêm xốp hơi trước khi đặt vào hộp.

Ông Nguyễn Thanh Hưng - Thành viên Hội đồng tư vấn cấp cao về TMĐT của Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM), cho biết, tại Việt Nam năm 2023, bán lẻ hàng hoá trực tuyến sử dụng 1,84 tỷ gói hàng hoá, tương đương với khối lượng bao bì, vật liệu nhựa là 306 nghìn tấn. Trong đó, hộp carton và túi nylon là loại bao bì phổ biến được đơn vị bán hàng sử dụng đóng gói đơn hàng. Ngành quần áo, thời trang, phụ kiện và đồ ăn nhanh có đến 90% thương nhân sử dụng túi nylon, hộp, cốc nhựa để đóng gói.

Bên cạnh đó, phần lớn các đơn hàng đều sử dụng vật liệu chèn là mút xốp và xốp nylon bong bóng khí với tỉ lệ tương ứng là 30% và 35%. Các đơn hàng đều sử dụng vật liệu phụ trợ là băng keo nhựa.

“Với tốc độ tăng trưởng trên 25% mỗi năm, có thể tới năm 2030, quy mô TMĐT Việt Nam sẽ gấp trên 4,7 lần hiện tại, khi đó lượng rác thải nhựa từ TMĐT sẽ lên tới 800 nghìn tấn”, ông Hưng nói.

Một số đơn vị còn đưa ra những báo cáo thống kê cho thấy tốc độ tăng trưởng của thị trường TMĐT Việt Nam còn cao hơn nhiều dự báo trên trong năm 2024. Theo thống kê của Metric, doanh thu bán lẻ trên 5 sàn TMĐT lớn nhất tại Việt Nam quí I/2024 đạt đến 71,2 nghìn tỷ đồng, tăng trưởng 79% so với cùng kì năm ngoái (chưa bao gồm doanh thu từ các phiên livestream).

Phát triển nhanh nhưng phải “xanh”

Theo ông Nguyễn Thanh Hưng, các chính sách về kinh tế số và TMĐT hiện nay chủ yếu tập trung vào các giải pháp phát triển nhanh, chưa có định hướng phát triển xanh. Do đó, ông Hưng cho rằng, đã đến lúc cần phải có các chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế số và TMĐT bền vững, thân thiện môi trường. Trong đó, người tiêu dùng trực tuyến và các doanh nghiệp TMĐT cũng như logistics là những đối tượng nòng cốt thực thi các giải pháp thúc đẩy phát triển bền vững.

“Mong cơ quan chức năng liên quan sớm nghiên cứu đưa vấn đề về bảo vệ môi trường vào các kế hoạch, chiến lược cụ thể để logistics nói chung và TMĐT nói riêng phát triển bền vững và giảm thiểu rác thải”, ông Hưng chia sẻ.

Thực tế, để phát triển TMĐT bền vững và giảm rác thải, cần có 6 nhóm đối tượng tham gia trực tiếp để gồm: Khối cơ quan quản lý Nhà nước, người tiêu dùng, doanh nghiệp TMĐT, logistics, hoàn tất đơn hàng; cơ quan truyền thông, báo chí; hiệp hội, ngành hàng và các tổ chức xã hội nghề nghiệp cùng các đơn vị liên quan khác.

Vì vậy, bên cạnh chính sách phát triển TMĐT, các cơ quan quản lý cần ưu tiên và có chính sách hỗ trợ các giải pháp giảm thiểu rác thải và bảo vệ môi trường trong TMĐT, cũng như xây dựng bộ tiêu chí hướng dẫn đánh giá và nhận diện các doanh nghiệp TMĐT xanh, mô hình TMĐT bền vững. Xây dựng và khuyến khích áp dụng bộ tiêu chuẩn đóng gói hàng hoá cho TMĐT theo hướng ưu tiên sử dụng vật liệu có thể tái chế, giảm rác thải nhựa.

“Khi tiêu dùng xanh trở thành xu hướng, TMĐT cũng bắt buộc phải chuyển mình, có trách nhiệm với xã hội và cộng đồng hơn”, ông Hưng nói.