Phát triển người lao động tại hợp tác xã tham gia BHXH

Theo Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, đến năm 2020, mới có 7.415 hợp tác xã với hơn 41 nghìn xã viên tham gia BHXH bắt buộc, chiếm dưới 2% số lao động thường xuyên tại khu vực này.

Chính sách BHXH với lao động và cán bộ quản lý tại hợp tác xã được thực hiện từ năm 2003. Nghị định số 01/2003/NĐ-CP ngày 9/1/2003 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của điều lệ BHXH ban hành kèm theo Nghị định số 12/CP ngày 26/1/1995 của Chính phủ đã quy định bổ sung nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là người lao động, xã viên làm việc và hưởng tiền công theo hợp đồng lao động từ đủ 3 tháng trở lên trong các hợp tác xã thành lập, hoạt động theo Luật Hợp tác xã.

Để bổ sung đối tượng tham gia BHXH là người lao động, cán bộ quản lý trong hợp tác xã theo hướng toàn diện, Luật BHXH năm 2014 đã sửa đổi, hoàn thiện quy định về đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với người quản lý, điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương.

Từ ngày 1/1/2018 trở đi, mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên trong các hợp tác xã.

Luật BHXH cũng quy định chính sách hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện, trong đó xã viên, người lao động thuộc hợp tác xã không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì thuộc đối tượng tham gia BHXH tự nguyện và được hưởng chính sách hỗ trợ này.

Theo các chuyên gia, chính sách BHXH đối với người làm việc trong các hợp tác xã được ban hành kịp thời, phù hợp với quá trình phát triển của kinh tế hợp tác và điều kiện, nhu cầu của người lao động, tạo điều kiện cho người làm việc trong hợp tác xã có lương hưu khi hết tuổi lao động.

Việc triển khai các giải pháp thành lập mới, tái cơ cấu các hợp tác xã đang hoạt động, tổ chức sản xuất theo mô hình hợp tác xã kiểu mới... góp phần nâng cao thu nhập cho người lao động, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc thực hiện chính sách BHXH đối với người lao động làm việc trong các hợp tác xã.

Chính sách mở rộng đối tượng tham gia BHXH trong hợp tác xã 

Theo BHXH Việt Nam, số người tham gia BHXH bắt buộc thuộc các hợp tác xã còn có xu hướng không ổn định, tăng, giảm theo từng năm.

Trong khi đó, số hợp tác xã tham gia đóng BHXH bắt buộc cho người lao động và xã viên trong hợp tác xã thì lại có xu hướng tăng lên qua từng năm. Điều này có nghĩa là bình quân số người tham gia BHXH bắt buộc trên mỗi đơn vị hợp tác xã đang có xu hướng giảm dần.

Trong khi đó, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của người thuộc hợp tác xã, cơ bản tương đương với mức thu nhập bình quân của người lao động trong hợp tác xã khoảng 4,3 triệu đồng/tháng.

Tuy nhiên, mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của người thuộc hợp tác xã thấp hơn mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của người lao động nói chung.

Mức tăng tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của người thuộc hợp tác xã về cơ bản còn thấp hơn so với mức tăng bình quân tiền lương chung làm căn cứ đóng BHXH.

Mặc dù trong giai đoạn 2016 - 2020, Nhà nước đã ban hành, sửa đổi nhiều chính sách BHXH nhằm mở rộng đối tượng tham gia BHXH trong hợp tác xã, nhưng số người thuộc khu vực hợp tác xã tham gia BHXH vẫn còn khiêm tốn so với số thành viên, số lao động làm việc thường xuyên tại các hợp tác xã...

Để thu hút đối tượng người lao động tại hợp tác xã tham gia BHXH, cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:

Một là, tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến quy định của pháp luật BHXH với hợp tác xã, người lao động, thành viên hợp tác xã.

Hai là, tiếp tục rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật BHXH phù hợp với nhóm đối tượng tại các hợp tác xã.

Theo đó, rà soát, nghiên cứu mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với người quản lý, điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương khi sửa đổi Luật BHXH theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 của Ban chấp hành Trung ương khóa XII về cải cách chính sách BHXH.

Ba là, nghiên cứu, điều chỉnh chính sách phù hợp, tăng tính hấp dẫn để thu hút sự tham gia của người lao động trong khu vực hợp tác xã gắn với đặc thù của khu vực này.