Tự động phát hiện, cảnh báo và ngăn chặn các hành vi vi phạm

Thời gian qua, song song với việc triển khai các ứng dụng thuế điện tử, để góp phần tích hợp cơ sở dữ liệu, phục vụ công tác quản lý thuế cũng như quản lý nhà nước nói chung, ngành Thuế đẩy mạnh và triển khai ứng dụng hóa đơn điện tử. Đây là một trong những thông tin quản lý quan trọng cần phải được hệ thống hóa chuẩn mực, cập nhật với thông lệ quốc tế để phục vụ tốt hơn cho việc khai thác và sử dụng thông tin.

Từ khi ngành Thuế triển khai hệ thống hóa đơn điện tử (ngày 01/7/2022) đến nay, thông qua các quy trình nghiệp vụ quản lý thuế, cơ quan thuế thực hiện phân tích, đối chiếu, đánh giá đối với từng hóa đơn điện tử mà người nộp thuế gửi vào hệ thống dữ liệu hóa đơn điện tử, từ đó phát hiện việc sử dụng không hợp pháp hóa đơn cũng như sử dụng hóa đơn không hợp pháp và xử lý kịp thời các sai phạm, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật được thực thi, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng.

Với nền tảng công nghệ thông tin hiện đại, hệ thống hóa đơn điện tử lưu vết toàn bộ dữ liệu của người mua, người bán; dữ liệu hóa đơn điện tử cũng đã tích hợp với hệ thống các dữ liệu của cơ quan quản lý thuế nói riêng và cơ quan quản lý nhà nước khác nói chung. Do đó, trong trường hợp người mua, người bán có các hành vi vi phạm về hóa đơn để kê khai khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào, giảm số thuế giá trị gia tăng phải nộp, tăng số thuế giá trị gia tăng được hoàn, hợp thức hóa cho hàng hóa mua trôi nổi, buôn lậu, lập khống chi phí phát sinh, làm giảm thu nhập chịu thuế dẫn đến giảm số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp… sẽ bị phát hiện và xử lý theo quy định.

Tổng cục Thuế cho biết, tại Khoản 1 Điều 16 Nghị định số 123/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 của Chính phủ đã quy định chi tiết về các trường hợp ngừng sử dụng hóa đơn điện tử. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn tình trạng người nộp thuế có hành vi gian lận hóa đơn điện tử nhằm mục đích trốn thuế và chiếm đoạt tiền thuế giá trị gia tăng, hợp pháp hóa các khoản chi phí để chiếm đoạt tiền ngân sách nhà nước.

Theo Tổng cục Thuế, việc sử dụng hóa đơn không hợp pháp và sử dụng không hợp pháp hóa đơn không chỉ gây thất thu cho ngân sách nhà nước mà còn gây ra tình trạng thiếu công bằng, ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh lành mạnh.

Để hạn chế và chấm dứt tình trạng gian lận trong sử dụng hóa đơn và tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, thực hiện Chương trình chuyển đổi số quốc gia và kế hoạch chuyển đổi số của Bộ Tài chính, ngành Thuế đã xây dựng và triển khai Ứng dụng có chức năng tự động phát hiện, cảnh báo và ngăn chặn các hành vi vi phạm trong sử dụng hóa đơn điện tử trên ứng dụng quản lý hóa đơn điện tử. Theo đó, ứng dụng này giúp minh bạch hóa các quy trình quản lý thuế, tăng cường điện tử hóa các biện pháp rà soát, quản lý rủi ro trong việc sử dụng hóa đơn điện tử thông qua phân tích, tổng hợp dữ liệu mua vào/bán ra trên hóa đơn, từ đó cảnh báo danh sách người nộp thuế thuộc diện cần rà soát.

Các đơn vị nghiệp vụ và cơ quan thuế địa phương cũng đánh giá, việc triển khai Ứng dụng quản lý hóa đơn điện tử qua phân tích rủi ro theo các tiêu chí đánh giá để xác định người nộp thuế có rủi ro cao đã hỗ trợ đáng kể cơ quan thuế các cấp trong việc đưa ra nhận định về người nộp thuế có nhiều dấu hiệu nghi ngờ gian lận khi sử dụng hóa đơn để đưa vào kiểm tra, thanh tra. Thông qua Ứng dụng quản lý hóa đơn điện tử, các đơn vị cũng thực hiện nhiều giải pháp để có thể khai thác được tối đa những lợi ích; hạn chế, khắc phục những tồn tại của ứng dụng.

Tiếp tục nâng cấp

Bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn triển khai hóa đơn điện tử cho thấy, Ứng dụng này cũng đã bộc lộ những hạn chế cần phải có sự điều chỉnh, nâng cấp. Mới đây, Tổng cục trưởng Mai Xuân Thành đã yêu cầu Ban Quản lý rủi ro (Tổng cục Thuế) cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá những điểm hạn chế và phối hợp với Cục Công nghệ thông tin và các đơn vị nghiệp vụ nghiên cứu và cập nhật chức năng hỗ trợ quá trình đánh giá, rà soát và cập nhật kết quả lên hệ thống.

Theo người đứng đầu ngành Thuế, quá trình quản lý thuế từ thủ công sang tự động là một quá trình dài, phức tạp phải luôn cập nhật những phát sinh trong thực tiễn để đưa ra giải pháp chuyển đổi số phù hợp với công tác quản lý thuế. Từ đó góp phần xây dựng một môi trường sản xuất, kinh doanh lành mạnh, minh bạch, bình đẳng.

Hệ thống phân tích cơ sở dữ liệu và quản lý hóa đơn điện tử được trang bị cho các cán bộ, công chức thuế trong toàn Ngành. Hệ thống ứng dụng đáp ứng yêu cầu cấp bách của công tác quản lý hóa đơn điện tử, trên cơ sở đó, giúp các đơn vị có công cụ, nguồn dữ liệu để tập trung thực hiện rà soát, phân tích, phát hiện các dấu hiệu rủi ro trong việc phát hành, sử dụng hóa đơn điện tử. 

Từ đó, ngăn ngừa, xử lý kịp thời theo quy định pháp luật đối với các trường hợp vi phạm về hóa đơn cũng như các hành vi gian lận, trống thuế, hoàn thuế GTGT sai quy định, góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý thuế, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, bình đẳng cho doanh nghiệp.