Ngành Hải Quan thực hiện TFA: Lộ trình và nỗ lực!
Việt Nam đã tích cực triển khai nhiều hoạt động nhằm thực thi các cam kết của Hiệp định Tạo thuận lợi thương mại của WTO (TFA), với tư cách là một trong 136 quốc gia thành viên phê chuẩn. Là cơ quan đầu mối, Tổng cục Hải quan đã và đang tiếp tục triển khai hiệp định này với lộ trình cụ thể cùng nhiều hoạt động thiết thực.
Thực hiện theo lộ trình
Đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, theo báo cáo thương mại thế giới năm 2015, việc thực hiện đầy đủ TFA có thể giảm trung bình 14,3% chi phí giao dịch và thúc đẩy tăng trưởng thương mại toàn cầu lên tới 1.000 tỷ USD mỗi năm.
TFA cũng được đánh giá có khả năng tiết kiệm 1,5 ngày thời gian thông quan hàng nhập khẩu, giảm 47% so với mức trung bình hiện tại và tiết kiệm gần 2 ngày thời gian thông quan hàng hóa xuất khẩu, giảm 91% so với mức trung bình hiện tại.
Các chuyên gia cho biết, TFA là hiệp định đầu tiên trong lịch sử WTO mà các nước thành viên có thể quyết định lộ trình thực hiện cam kết của từng nước và quá trình thực hiện được liên kết rõ ràng với năng lực và tài chính.
Cụ thể, theo quy định của hiệp định, trên cơ sở rà soát thực tiễn quản lý của nước thành viên được phân tích thành 3 nhóm cam kết đó là Nhóm A, B và C.
Cam kết Nhóm A - thực hiện ngay sau khi Hiệp định có hiệu lực. Cam kết Nhóm B - thực hiện sau một thời gian quá độ tính từ khi Hiệp định có hiệu lực. Cam kết Nhóm C - cần một thời gian quá độ tính từ khi Hiệp định có hiệu lực và và hỗ trợ xây dựng năng lực để thực hiện.
Đối với Việt Nam, cam kết Nhóm A (gồm 15 cam kết) đã được thông báo cho WTO vào tháng 7/2014. Theo phê duyệt của Chính phủ, Bộ Tài chính đã có văn bản gửi Văn phòng Ban Chỉ đạo Liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế để thực hiện thủ tục thông báo cho WTO theo đó nhóm B gồm 14 cam kết và nhóm C gồm 9 cam kết.
Lộ trình B, C này đã được Phái đoàn Việt Nam tại WTO thông báo cho WTO vào ngày 2/8/2018. “Việt Nam sẽ cần thời gian chuyển đổi từ 3 đến 5 năm và cần thêm sự hỗ trợ kỹ thuật để thực hiện các cam kết Nhóm B và C” - bà Nguyễn Việt Nga - Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Tổng cục Hải quan cho biết.
Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý
Theo bà Nguyễn Việt Nga, việc tham gia TFA và triển khai các cam kết theo hiệp định sẽ góp phần đẩy mạnh tiến trình cải cách thủ tục hải quan, đơn giản và chuẩn hóa, tăng cường tính minh bạch trong quy trình thủ tục hải quan, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa bước đầu xuất khẩu, thu hút thêm đầu tư trực tiếp nước ngoài vào hoạt động sản xuất và xuất khẩu ra nước ngoài.
Hải quan Việt Nam đã và đang tích cực triển khai nhiều hoạt động nhằm thực thi các cam kết của hiệp định. Cụ thể như theo dõi và triển khai các cam kết liên quan đến tiếp cận thông tin và tính minh bạch; cơ chế khiếu nại, hàng hóa tạm giữ để kiểm tra, giải phóng nhanh hàng hóa; cơ chế khiếu nại, khiếu kiện, xử lý hồ sơ trước khi hàng đến, tự do quá cảnh.
Đồng thời, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý nhằm thực thi cam kết theo hiệp định; huy động nguồn hỗ trợ kỹ thuật thực thi hiệp định; triển khai nhóm cam kết về thể chế, trong đó có việc thành lập và duy trì hoạt động của Ủy ban Quốc gia về Tạo thuận lợi thương mại (NTFC) theo Quyết định của Chính phủ.
Song, theo nhận định của các chuyên gia, việc triển khai TFA cũng đặt ra những khó khăn, thách thức trong bối cảnh năng lực đội ngũ và trình độ công nghệ của Việt Nam còn hạn chế, chưa đáp ứng được toàn bộ yêu cầu đổi mới và cải cách theo nội dung TFA.
Bên cạnh đó, yêu cầu cải cách thủ tục liên quan đến thương mại tại biên giới đòi hỏi sự tham gia không chỉ của cơ quan hải quan mà cả sự tham gia của các cơ quan quản lý chuyên ngành để tăng cường hiệu quả quản lý, thúc đẩy tạo thuận lợi thương mại.
“Với vai trò là cơ quan đầu mối triển khai hiệp định, Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để thực thi hiệp định; sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật có liên quan nhằm đáp ứng các nghĩa vụ cam kết theo hiệp định. Tổng cục Hải quan sẽ thúc đẩy việc thực hiện cơ chế một cửa quốc gia nhằm tối ưu hóa các biện pháp tạo điều kiện thuận lợi thương mại; đẩy mạnh áp dụng quản lý rủi ro; thu hẹp danh mục phải kiểm tra chuyên ngành, chuyển từ kiểm tra trước thông quan sang sau thông quan, chấm dứt tình trạng chồng chéo trong kiểm tra chuyên ngành” - bà Nguyễn Việt Nga khẳng định.
