Theo báo cáo của UBND TP. Hà Nội, tính đến hết năm 2016, trên địa bàn Hà Nội có 69 dự án với tổng diện tích 180ha đất đã được chuyển đổi sang vị trí khác. Trong đó có 58 dự án đã hoàn thành việc nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất vào ngân sách nhà nước (NSNN) với tổng số tiền gần 13.000 tỷ đồng; 6 dự án đã được xác định nghĩa vụ phải nộp số tiền hơn 1.800 tỷ đồng, chủ đầu tư đã nộp một phần tiền sử dụng đất, tiền thuê đất vào NSNN với số tiền hơn 540 tỷ đồng; 5 dự án chưa xác định nghĩa vụ tài chính hoặc đang trình UBND thành phố phê duyệt giá thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. 

Có thanh tra mới nộp thuế 

Một loạt dự án sai phạm trong quá trình chuyển đổi mục đích sử dụng đất tại vị trí đắc địa của các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước tại TP. Hà Nội giai đoạn 2003-2016 được Thanh tra Chính phủ chỉ ra. Đáng chú ý có một số dự án còn nợ thuế như dự án chung cư cao tầng, biệt thự nhà vườn tại Km9 đường Ngọc Hồi; dự án khu văn phòng, nhà ở và nhà trẻ tại số 201 Minh Khai; dự án nhà ở cho thuê và để bán trên đường Ngụy Như Kon Tum… 

Trong báo cáo, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra dự án khu văn phòng giao dịch nhà ở, chung cư cao tầng, biệt thự, nhà vườn để bán và cho thuê tại Km9, đường Ngọc Hồi, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, do CTCP Sản xuất bao bì và hàng xuất khẩu làm chủ đầu tư vẫn còn nợ thuế. Chỉ đến khi thanh tra vào cuộc, công ty mới nộp được một phần thuế. 

DA này có diện tích sử dụng đất 40.124m2, tổng mức đầu tư hơn 928 tỷ đồng, tiến độ thực hiện điều chỉnh từ quý III/2017 đến hết quý IV/2020. Tại thời điểm thanh tra, dự án chưa khởi công xây dựng. 

Nguồn gốc đất được xác định trước khi chuyển mục đích do CTCP Sản xuất bao bì và hàng xuất khẩu thuê để làm cơ sở sản xuất, kinh doanh, đến năm 2010, UBND TP. Hà Nội cho phép chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án. 

Thanh tra Chính phủ cho biết tiền sử dụng đất phải nộp hơn 352 tỷ đồng. Đến thời điểm thanh tra, chủ đầu tư còn nợ gần 514 tỷ đồng (trong đó tiền sử dụng đất gần 317 tỷ đồng, tiền chậm nộp gần 197 tỷ đồng). "Việc chậm nộp vi phạm khoản 3 điều 6, khoản 7 điều 12, khoản 3, điều 170 Luật Đất đai năm 2013", Thanh tra Chính phủ kết luận. 

Tuy nhiên, sau khi kết thúc thanh tra, chủ đầu tư đã nộp tiếp hơn 112 tỷ đồng, số tiền sử dụng đất còn nợ hơn 204 tỷ đồng và tiền chậm nộp gần 197 tỷ đồng. 

Bên cạnh đó, theo Thanh tra Chính phủ, liên ngành Sở Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng và Cục Thuế trình UBND TP. Hà Nội phê duyệt tiền sử dụng đất tại Quyết định số 733/QĐ- UBND ngày 9/2/2012, đã đưa một số khoản chi phí vào tổng chi phí phát triển để giảm trừ khi xác định giá thu tiền sử dụng đất không đúng quy định tại Thông tư số 145/2007- BTC ngày 6/12/2007 của Bộ Tài chính với số tiền gần 38 tỷ đồng.

Bổ sung  tiền chậm nộp thuế 

Trong báo cáo kết luận, Thanh tra Chính phủ nêu, quá trình kiểm tra 38 DA, tại thời điểm thanh tra có 8 DA còn nợ đọng tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và tiền chậm nộp với tổng số tiền gần 2.000 tỷ đồng. Từ phát hiện của Đoàn thanh tra, một số chủ đầu tư đã nộp khoảng 1.000 tỷ đồng, như vậy, số tiền còn nợ đọng gần 845 tỷ đồng. 

"Trách nhiệm đối với những sai phạm trên thuộc UBND TP. Hà Nội, Cục Thuế và chủ đầu tư", báo cáo kết luận. 

Đối với các sai phạm của Tổng công ty cổ phần Thương mại xây dựng, chủ đầu tư dự án xây dựng khu văn phòng, nhà ở và nhà làm việc tại 201 Minh Khai, Thanh tra Chính phủ yêu cầu UBND TP. Hà Nội chỉ đạo các cơ quan xác minh, xem xét, xử lý hoặc đề xuất xử lý đối với số tiền chậm nộp tiền sử dụng đất. 

Thanh tra Chính phủ cũng đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND TP. Hà Nội có biện pháp khắc phục, chấn chỉnh những tồn tại, thiếu sót, vi phạm trong công tác quản lý đầu tư xây dựng nói chung và quản lý sử dụng đất nói riêng. 

Đồng thời, UBND TP. Hà Nội rà soát, kiểm tra các dự án chủ đầu tư vi phạm quy hoạch và xây dựng. Đôn đốc các chủ đầu tư dự án đang còn nợ đọng tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và các khoản thuế còn phải nộp về NSNN, có biện pháp xử lý theo quy định. 

Hà Nội cần chỉ đạo các ngành kiểm tra, rà soát cụ thể để xác định bổ sung tiền sử dụng đất đối với các dự án do chủ đầu tư xây dựng sai quy hoạch; Điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng… Kiểm tra rà soát đối với một số dự án đã tạm xác định tiền sử dụng không đúng diện tích, mục đích như đã cam kết thì xác định tiền sử dụng đất phải nộp bổ sung. 

"Tính tiền sử dụng đất bổ sung đối với các dự án và rà soát toàn bộ các dự án của thành phố khi đưa khoản chi dự phòng, chi phí kiểm định và chứng nhận phù hợp chất lượng công trình 1% chi phí xây dựng", Thanh tra Chính phủ kết luận.