Cần sự vào cuộc cùa các bên

Dẫn chứng những hệ quả nghiêm trọng từ ô nhiễm không khí, ô nhiễm môi trường, ông Lâm Hiếu Dũng, Phó Tổng biên tập Báo Thanh Niên cho rằng, ngay trong mùa mưa, mùa mà chất lượng không khí tốt nhất trong năm TP. Hồ Chí Minh vẫn xuất hiện những ngày bầu trời mờ đục như sương mù vì ô nhiễm. Hà Nội thì thường xuyên nằm trong nhóm các thành phố có chất lượng không khí kém, thậm chí có thời điểm đứng đầu bảng xếp hạng ô nhiễm toàn cầu…

Theo ông Lâm Hiếu Dũng, đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng khuôn khổ pháp lý, thí điểm sàn giao dịch carbon trong giai đoạn từ năm 2025 - 2028 và vận hành chính thức vào năm 2029…

Bên cạnh đó, hiện nay chúng ta đang chuyển từ xe xăng sang xe điện, giảm khí thải từ hàng triệu phương tiện nhả khói mỗi ngày. Đồng thời, đẩy mạnh điện sạch, phát triển năng lượng tái tạo, sử dụng nhiên liệu sạch, triển khai du lịch không carbon, thí điểm các vùng không phát thải... Một hệ sinh thái từ sản xuất, phân phối, giao thông cho đến tiêu dùng... đang hình thành. 

Là đơn vị bị tác động nhiều khi thực hiện đề án chuyển đổi xe xăng sang xe điện, đại diện Grab cho rằng, lộ trình chuyển đổi này tác động đến đội ngũ tài xế của doanh nghiệp, nhưng không vì thế mà doanh nghiệp không ủng hộ. Ngược lại, doanh nghiệp nhận thức rõ hành trình chuyển đổi xanh là tất yếu, hoàn toàn ủng hộ chủ trương này, cam kết đồng hành hỗ trợ chuyển đổi xanh, nhưng cần lộ trình thực hiện.

Grab đã hợp tác với các đơn vị sản xuất xe điện để thiết kế mẫu xe điện chuyên dùng cho tài xế giao hàng; đồng thời có những chương trình ưu đãi như hợp tác với Trung tâm Khởi nghiệp TP. Hồ Chí Minh để thực hiện khảo sát tài xế khi thực hiện chương trình chuyển đổi; nghiên cứu tích hợp thông tin các trạm sạc trên bản đồ Grab Maps.

Chia sẻ về giải pháp kiểm soát nguồn thải ra môi trường, bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh - Phó chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hồ Chí Minh cho biết, TP. Hồ Chí Minh đã có nhiều nghiên cứu vấn đề ô nhiễm không khí từ rất lâu, các chỉ tiêu kiểm soát nguồn thải cũng được đặt ra cụ thể. Nhiều nghiên cứu đã cho kết quả tương đồng rằng ô nhiễm không khí tại Thành phố thì giao thông là nguồn quan trọng nhất.

Theo bà Thanh, dù có lợi thế về khí hậu tự nhiên nhưng khi thực hiện giám sát ô nhiễm không khí quan trắc qua nhiều năm, TP. Hồ Chí Minh vẫn có những thời điểm chất lượng bụi mịn PM2.5 vượt quá quy chuẩn cho phép. Mặc dù tỷ lệ vượt chuẩn chưa nhiều nhưng vẫn cao hơn so với khuyến nghị của WHO về môi trường không khí. 

Theo bà Thanh, việc triển khai các giải pháp để kiểm soát nguồn thải là điều bắt buộc vì đây là việc duy nhất chúng ta có thể làm. Tính chất của ô nhiễm không khí rất khó để giải quyết so với các ô nhiễm khác và mang tính liên vùng, liên biên giới. Vì thế, cần những hành động quyết liệt với sự tham gia của hệ thống chính trị và cả xã hội. Không chỉ tập trung giải quyết xanh hóa trong giao thông mà phải thực hiện trong tất cả các ngành, từ giao thông, công nghiệp, nông nghiệp và kể cả hoạt động dân sinh. Không chỉ từ nhà nước, từng doanh nghiệp mà từng người dân đều phải tham gia.

Đề xuất hỗ trợ kinh phí 3-5 triệu đồng

Chia sẻ về đề án chuyển đổi xe 2 bánh từ xe xăng sang xe điện, ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm tư vấn ứng dụng thuộc Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh (HIDS) cho biết, lộ trình chuyển đổi sẽ được kéo dài hơn 3 năm, hiện tại các nội dung cơ bản của Đề án đã hoàn thành, đã có dự thảo gửi UBND Thành phố.

Dự kiến đến hết năm nay, HIDS phối hợp cùng cơ quan quản lý nhà nước vừa xây dựng chính sách vừa thông qua các cơ quan báo chí, truyền thông truyền gửi thông điệp đến người dân và tài xế về chủ trương, chính sách và tiến trình xanh hóa giao thông của thành phố.

Sang năm 2026, bắt đầu lộ trình chuyển đổi bằng việc hạn chế không cho phép tài xế xe xăng đăng ký mới tham gia các nền tảng dịch vụ vận tải; các tài xế cũ có thời gian 3 năm (2026 - 2028) để chuyển đổi dần sang xe điện.

Phương thức đơn giản nhất là cho tài xế vay trả góp mua xe điện. Số tiền tiết kiệm từ nhiên liệu xăng dư cho tài xế trả góp mua xe trong vòng 3 năm, trung bình 1 triệu đồng mỗi tháng. Chính sách của nhà nước hỗ trợ, chúng tôi nghiên cứu đề nghị miễn lệ phí đăng ký trước bạ, miễn thuế giá trị gia tăng cho tài xế mua xe, cũng như cung cấp các gói vay ưu đãi khuyến khích các tài xế 2 bánh vay mua xe điện trả góp.

Với chính sách trên cộng thêm những hỗ trợ từ doanh nghiệp, HIDS kỳ vọng trong năm 2026 sẽ chuyển đổi được 30% lượng xe công nghệ và giao hàng hiện tại. Chương trình hỗ trợ khuyến khích tiếp tục kéo dài đến hết 2027 với kỳ vọng là sẽ chuyển đổi thêm 50% tài xế xe xăng sang xe điện.

Theo ông Lê Thanh Hải, đơn vị đề xuất ngân sách thành phố dành khoảng 50 tỷ đồng hỗ trợ cho 10.000 - 15.000 tài xế thuộc diện nghèo, cận nghèo, thu nhập thấp, mỗi tài xế được nhận 3 - 5 triệu đồng để góp phần trả trước đợt 1 (25% giá trị xe), qua tiết kiệm tiền xăng, tài xế có thể tiếp tục trả tiếp...

Đến 2028, chỉ còn các gói vay ưu đãi khuyến khích các tài xế 2 bánh vay mua xe điện trả góp. Trong khuyến nghị chính sách, sẽ không còn miễn giảm lệ phí đăng ký trước bạ, miễn thuế giá trị gia tăng cho tài xế mua xe điện nữa. Chính sách này dựa trên nguyên tắc ai chuyển đổi trước sẽ được lợi nhiều.

Đến ngày 1/1/2029, chính sách đưa ra là không cho phép xe xăng 2 bánh cung cấp dịch vụ vận tải, giao hàng trên tất cả các nền tảng.