Trên cơ sở bám sát mục tiêu của Quốc hội, Chính phủ, phân tích và dự báo diễn biến kinh tế vĩ mô, tiền tệ trong và ngoài nước, thời gian qua, NHNN đã có những thay đổi cơ bản về cơ chế điều hành tỷ giá theo mục tiêu đề ra từ đầu năm.

Đồng thời, NHNN cũng chủ động, linh hoạt, thực hiện các biện pháp mua và bán ngoại tệ can thiệp thị trường khi cần thiết, kết hợp giữa điều hành tỷ giá với các công cụ chính sách tiền tệ để giảm áp lực lên tỷ giá và thị trường ngoại tệ, duy trì chênh lệch giữa lãi suất VND và USD để đảm bảo việc nắm giữ tiền đồng có lợi hơn so với USD, khuyến khích doanh nghiệp và người dân chuyển từ nắm giữ USD sang VND, phát hành tín phiếu NHNN trên thị trường mở để hút tiền về, hạn chế áp lực đầu cơ tỷ giá.

Tăng cường phối hợp với các bộ, ngành trong việc quản lý thị trường, kiểm soát và xử lý các hành vi vi phạm về quản lý ngoại hối; triển khai các giải pháp đổi mới, sắp xếp căn bản thị trường vàng, hạn chế tác động của biến động giá vàng lên tỷ giá; kịp thời thông tin, tuyên truyền dưới nhiều hình thức để định hướng, ổn định thị trường.

Phát huy kết quả đạt được trong những năm trước, NHNN đã đề ra mục tiêu ổn tỷ giá năm 2014 trong biên độ không quá ±2%, kết hợp chặt chẽ giữa chính sách tỷ giá và chính sách lãi suất. Đồng thời, theo dõi chặt chẽ những diễn biến trên thị trường ngoại tệ và cán cân thanh toán quốc tế, tiếp tục điều chỉnh giảm lãi suất tiền gửi USD và tỷ giá bình quân liên ngân hàng phù hợp với diễn biến cung cầu ngoại tệ trên thị trường, đảm bảo thị trường ngoại hối hoạt động hiệu quả, thông suốt.

Do tín dụng ngoại tệ tăng cao, giá mua bán USD được duy trì ở mức cao, cùng với tâm lý kỳ vọng về khả năng NHNN sẽ sớm điều chỉnh tăng tỷ giá sau những thông điệp của Thống đốc và định hướng chính sách tỷ giá trong năm 2014, NHNN đã quyết định nâng tỷ giá chính thức thêm 1% lên 21.246 VND/USD, có hiệu lực từ ngày 19/6/2014.

Đây là lần điều chỉnh tỷ giá đầu tiên trong vòng 1 năm, và là lần thứ 2 liên tiếp trong gần 3 năm 2011-2014. Quyết định điều chỉnh tỷ giá thêm 1% đã góp phần ổn định thị trường và hỗ trợ xuất khẩu trong những tháng cuối năm, qua đó hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Sau khi điều chỉnh, NHNN tiếp tục thực hiện những biện pháp cần thiết để ổn định tỷ giá và thị trường ngoại hối trên mặt bằng giá mới.

Bước sang năm 2015, chính sách tỷ giá phải đối mặt với những thách thức mới khi Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) dự kiến tăng lãi suất đã đẩy USD tăng giá do các nhà đầu tư và quản lý tại các nước đang phát triển bồn chồn, lo lắng về tác động của các biện pháp chính sách của Fed.

Trong bối cảnh USD tăng cao và nhập siêu tăng trở lại, NHNN đã hai lần điều chỉnh tăng tỷ giá bình quân liên ngân hàng với tổng mức điều chỉnh là 2% vào ngày 07/01 và ngày 07/5/2015, kết hợp với điều hành linh hoạt thị trường mở và điều tiết lãi suất VND trên thị trường liên ngân hàng ở mức hợp lý, bán ngoại tệ để can thiệp khi cần thiết, tanưg cường hoạt động thông tin tuyên truyền.

Tuy nhiên, từ đầu tháng 8/2015, việc Trung Quốc bất ngờ phá giá nhân dân tệ với quy mô và tần suất lớn đã gây tác động tức thì đến tình hình kinh tế Việt Nam, đặc biệt là đối với hoạt động thương mại, khi mức độ nhập siêu từ Trung Quốc ngày càng tăng cao cả về tỷ trọng và giá trị tuyệt đối. Nhằm giảm thiểu tác động lan truyền từ diễn biến tiêu cực từ tình hình kinh tế Trung Quốc và đón đầu khả năng Fed tăng lãi suất, NHNN đã có động thái can thiệp phù hợp và kịp thời, chủ động tăng 1% tỷ giá bình quân liên ngân hàng (ngày 19/8/2015) và tăng biên độ tỷ giá từ ±1% lên ±2% (ngày 12/8/2015), và lên ±3% (ngày 19/8/2015), giúp tỷ giá có dư địa đủ lớn và linh hoạt trước những diễn biến bất lợi trên thị trường trong nước và ngoài nước.

Tính chung trong năm 2015, NHNN thực hiện điều chỉnh tăng tỷ giá 3% và nới biên độ thêm 2% từ mức ±1% lên ±3%. Với việc điều hành tỷ giá một cách linh hoạt kết hợp với hoạt động truyền thông về định hướng chính sách tỷ giá trong thời gian tới và các biện pháp có thể được NHNN sử dụng để can thiệp bình ổn thị trường ngoại tệ, thị trường ngoại hối đã nhanh chóng ổn định trở lại, thanh khoản thị trường cải thiện dần. Những động thái điều hành của NHNN đã được Chính phủ và nhiều tổ chức quốc tế đánh giá cao là phản ứng “chủ động”, “cần thiết”, “nhanh nhạy” và “kịp thời.”

Sau đợt điều chỉnh tỷ giá, thị trường ngoại tệ ổn định trở lại, tỷ giá tương đối ổn định và cách xa mức trần do NHNN quy định. Tuy nhiên, trong điều kiện thị trường tài chính quốc tế tiếp tục biến động, dẫn đến tâm lý găm giữ ngoại tệ và áp lực lên tỷ giá, NHNN đã chủ động đưa ra biện pháp hạn chế hoạt động đầu cơ găm giữ ngoại tệ như điều chỉnh giảm lãi suất USD, qua đó tăng tính hấp dẫn của VND; ban hành Thông tư số 15/2015/TT-NHNN ngày 02/10/2015 khuyến khích doanh nghiệp bảo hiểm rủi ro tỷ giá thông qua sử dụng công cụ phái sinh thay vì mua trước ngoại tệ trên tài khoản; tăng cường khung pháp lý về hạn chế việc sử dụng ngoại tệ trên thị trường trong nước.

Kết quả là thị trường ngoại tệ ổn định, tỷ giá trên thị trường giảm xuống dưới mức tỷ giá bán của NHNN và phản ánh sát hơn cung cầu thực của nền kinh tế, các TCTD đã tự cân đối được ngoại tệ và gần đây không phải xin mua ngoại tệ từ NHNN, tín dụng ngoại tệ có xu hướng giảm dần. Tính đến ngày 21/12/2015, tín dụng ngoại tệ giảm 6,48% so với cuối năm 2014 và giảm 11,5% so với cùng kỳ năm 2014, phù hợp với các giải pháp điều hành theo chủ trương của Chính phủ về chống đô la hóa trong nền kinh tế.

Với việc điều hành tỷ giá mang tính chủ động và linh hoạt hơn, tỷ giá và thị trường ngoại tệ trong giai đoạn này đã ổn định hơn so với giai đoạn trước, tỷ giá giao dịch của các NHTM diễn biến linh hoạt trong biên độ cho phép. Thanh khoản ngoại tệ của hệ thống ngân hàng Việt Nam được cải thiện, lòng tin vào giá trị của VND được củng cố, tình trạng đô la hóa giảm mạnh, các TCTD có xu hướng mua ròng ngoại tệ từ khách hàng và bán lại cho NHNN, cán cân thanh toán cải thiện dần và đang thặng dư ở mức cao, NHNN mua được lượng lớn ngoại tệ bổ sung tăng dự trữ ngoại hối nhà nước.

Đặc trưng cơ bản trong giai đoạn này là, NHNN thực hiện điều hành chính sách tỷ giá theo mục tiêu đề ra từ đầu năm, mục tiêu này được xây dựng dựa trên các nghị quyết của Chính phủ về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và kết quả phân tích, dự báo diễn biến về kinh tế vĩ mô, tiền tệ trong và ngoài nước.

Nhờ tính linh hoạt, chủ động và đồng bộ trong điều hành tỷ giá, NHNN đã thành công trong việc ổn định tỷ giá và thị trường ngoại tệ, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và nâng cao vị thế của VND trong nền kinh tế.