Xác lập vai trò kinh tế tư nhân

Nghị quyết 68 ra đời trong một bối cảnh rất đặc biệt. Sau gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam đã có bước phát triển đáng kể, đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước và sử dụng khoảng 82% tổng số lao động vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, ổn định đời sống xã hội. Tuy nhiên, khu vực này vẫn chưa thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế như kỳ vọng. Đặc biệt, trong bối cảnh nền kinh tế phải đối mặt với những thách thức kép – từ đại dịch Covid-19, xung đột địa chính trị, đến chuyển đổi số và kinh tế xanh – thì việc xác lập lại vị thế chiến lược cho kinh tế tư nhân là một bước đi đúng đắn và kịp thời.

Điểm đột phá lớn nhất là vai trò trung tâm của kinh tế tư nhân được xác lập rõ ràng. Nếu như Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 3/6/2017 của Ban Chấp hành Trung ương xem kinh tế tư nhân là “một động lực quan trọng” thì Nghị quyết 68 khẳng định đây là “động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong thúc đẩy tăng trưởng…”. Nghị quyết còn khẳng định: “Tôn trọng doanh nghiệp, doanh nhân, xác định doanh nhân là chiến sĩ trên mặt trận kinh tế”. Điều này thể hiện sự thay đổi sâu sắc về tư duy phát triển.

Nghị quyết cũng đặt ra các chỉ tiêu cụ thể, như: có ít nhất 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030 và 3 triệu doanh nghiệp vào năm 2045, khu vực tư nhân đóng góp hơn 60% GDP. Đặc biệt, nghị quyết nhấn mạnh hướng phát triển kinh tế tư nhân gắn với chuyển đổi xanh, số hóa và đổi mới sáng tạo, phù hợp với xu thế phát triển hiện đại.

Bên cạnh đó, tư duy quản lý đã chuyển rõ từ “quản lý - kiểm soát” sang “kiến tạo - phục vụ”. Nghị quyết cho thấy Nhà nước không chỉ còn là người “cầm lái” mà là người “mở đường, tạo điều kiện”. Đặc biệt, chính sách hiện nay đang hướng tới sự công bằng thực chất giữa các thành phần kinh tế, không còn kỳ thị hay phân biệt giữa tư nhân và Nhà nước. Đây là một chuyển biến lớn về tư duy thể chế.

Ông Trần Đức Tuân - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Việt Thái cho biết, rất mừng cho các doanh nghiệp, doanh nhân là được Đảng và Nhà nước quan tâm, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW và ngay sau đó Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết số 198/2025/QH15, khẳng định vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân và đặc biệt là thay đổi tư duy, tạo thuận lợi nhất cho doanh nghiệp tư nhân. Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã nói, “phải thay đổi suy nghĩ”, và tôi nghĩ đây là thay đổi tư duy lớn. Đảng, Nhà nước đã xác định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất để đóng góp, phát triển đất nước. Tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm của kinh tế tư nhân đạt hai con số (10-12%/năm), chắc chắn sẽ đóng góp lớn vào kinh tế nước nhà, đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới.

Tháo gỡ điểm nghẽn để bứt tốc

Theo các chuyên gia, khu vực tư nhân năng động, nhạy bén, có khả năng thích nghi cao, đặc biệt là lớp doanh nhân trẻ được đào tạo bài bản. Tuy nhiên, những hạn chế không thể bỏ qua là quy mô nhỏ, năng suất thấp, quản trị chưa chuyên nghiệp và đặc biệt là thiếu liên kết chuỗi giá trị, khiến khu vực này dễ bị tổn thương trước các cú sốc kinh tế trong nước và quốc tế.

Cũng theo các chuyên gia, hiện nay còn có những điểm nghẽn cần tháo gỡ để khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ hơn. Thứ nhất là, cần ổn định thể chế và dễ dàng tiếp cận nguồn lực như đất đai, tín dụng, thông tin; thay đổi tư duy hành chính bao cấp khi còn tồn tại trong bộ máy công quyền. Tuy nhiên, để giải quyết vấn đề này, đầu tiên là phải hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng rõ ràng, minh bạch, dễ hiểu.

Thứ hai là, tăng cường đào tạo cán bộ thực thi, đặc biệt là trong các cơ quan điều tra, thanh tra, thuế, kiểm toán… để hiểu đúng bản chất hoạt động kinh doanh. Quan trọng hơn, cần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nhân, phân biệt rạch ròi giữa sai sót trong kinh doanh và hành vi vi phạm pháp luật hình sự.

Ông Nguyễn Tiến Dũng - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Savista cho biết: Trong những điểm nghẽn hiện nay, việc doanh nghiệp khó tiếp cận đất đai và không gian sản xuất là vấn đề khó khăn hơn cả. Bởi lẽ, chúng ta đang thiếu quỹ đất sạch, thiếu quy hoạch ổn định cho doanh nghiệp, đặc biệt ở khu vực sản xuất, công nghệ cao. Mặt khác, giá thuê đất tăng cao, thiếu minh bạch trong đấu giá, chuyển nhượng; đồng thời còn khó khăn trong giải phóng mặt bằng, đền bù, khiến nhiều dự án bị đình trệ.

Ngoài ra, theo ông Nguyễn Tiến Dũng, doanh nghiệp còn khó khăn trong tiếp cận vốn và tài chính. Phần lớn doanh nghiệp tư nhân, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa khó vay vốn do thiếu tài sản đảm bảo, hồ sơ tài chính yếu. Những vấn đề cốt lõi này được khơi thông, chắc chắn kinh tế tư nhân sẽ khởi sắc.

Đối với doanh nghiệp, theo các chuyên gia, doanh nghiệp cũng cần thay đổi phương thức thực hiện và tăng tính tuân thủ pháp luật. Đặc biệt, giai đoạn hiện nay, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo có vai trò quan trọng đối với phát triển doanh nghiệp tư nhân trong thời kỳ mới mà doanh nghiệp, doanh nhân phải chú trọng. Chuyển đổi số là chìa khóa để bứt phá. Đặc biệt, với doanh nghiệp nhỏ và vừa, việc ứng dụng công nghệ số giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường nhanh hơn, quản trị hiệu quả hơn và nâng cao khả năng cạnh tranh.

Ông Lê Minh Trung, Giám đốc Công ty TNHH Hóa chất Navy cho biết, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo là việc làm tất yếu của doanh nghiệp hiện nay. Tuy nhiên, để làm được điều này, ngoài sự nỗ lực của doanh nghiệp, Nhà nước cần hỗ trợ về hạ tầng số, nguồn vốn cho đổi mới sáng tạo và tạo điều kiện kết nối giữa doanh nghiệp - nhà khoa học - nhà đầu tư.  

Không chỉ phát triển 2 triệu doanh nghiệp đến năm 2030, 3 triệu doanh nghiệp đến năm 2045, mà câu chuyện hình thành doanh nghiệp tư nhân đầu đàn cũng được nhấn mạnh trong Nghị quyết 68: "Đến năm 2030, có ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu…"

Ông Nguyễn Tiến Dũng cho rằng, đây là một phần rất quan trọng. Doanh nghiệp đầu đàn cần được lựa chọn và hỗ trợ theo ngành, lĩnh vực. Nhà nước nên ưu tiên tiếp cận tài chính, đất đai, công nghệ và thị trường quốc tế cho nhóm doanh nghiệp này. Đồng thời, cần xây dựng hệ sinh thái kết nối - để doanh nghiệp lớn dẫn dắt doanh nghiệp nhỏ, hình thành chuỗi giá trị Việt Nam mạnh mẽ trong các lĩnh vực chiến lược như công nghiệp chế biến, năng lượng sạch, công nghệ số, logistics, nông nghiệp thông minh…

Các doanh nghiệp mong muốn, với các nhà hoạch định chính sách, sẽ tiếp tục kiên định tư duy kiến tạo phát triển, khuyến khích sáng tạo, bảo vệ người làm ăn chân chính và minh bạch trong thực thi. Môi trường kinh doanh phải an toàn, công bằng và có khả năng dự báo cao.

Còn với cộng đồng doanh nghiệp, hãy chủ động nâng cao năng lực quản trị, tuân thủ pháp luật, đổi mới công nghệ và đặc biệt là phát triển bền vững. Doanh nhân không chỉ là người làm kinh tế, mà còn là lực lượng kiến tạo giá trị xã hội và quốc gia.

Nghị quyết số 68-NQ/TW đã mở ra một chương mới cho kinh tế tư nhân Việt Nam, không chỉ là khẳng định vai trò, mà còn là lời hiệu triệu hành động từ cấp Trung ương đến địa phương, từ thể chế đến hành động thực tiễn. Việc hiện thực hóa các mục tiêu tham vọng của nghị quyết phụ thuộc rất lớn vào sự cải cách quyết liệt của nhà nước và tinh thần vươn lên mạnh mẽ của doanh nghiệp tư nhân. Đây cũng là bước đi tất yếu để đưa Việt Nam phát triển nhanh, bền vững và vươn tầm quốc tế trong giai đoạn mới.