Theo Cục Hải quan TP.HCM, thực hiện thí điểm hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động đối với hàng hóa XNK, quá cảnh tại cảng biển, cảng hàng không dân dụng quốc tế, đơn vị này đã chính thức triển khai tại 3 cảng biển từ đầu năm 2018 đến nay.

Qua quá trình thực hiện, một số hãng tàu, đại lý hãng tàu, các công ty, đại lý giao nhận khai báo thiếu thông tin, ảnh hưởng đến quá trình thông quan hàng hóa. Theo quy định tại Điều 66 Nghị định 08/NĐ – CP tời hạn cung cấp thông tin hồ sơ hải quan: Đối với tàu biển nhập cảnh, bản khai hàng hóa nhập khẩu, thông tin về vận đơn thứ cấp: chậm nhất là 12 giờ trước khi dự kiến cập cảng đối với tàu biển có hành trình dưới 5 ngày; chậm nhất là 24 giờ trước khi dự kiến cập cảng đối với tàu biển có hành trình khác. 

Tuy nhiên, trên thực tế có nhiều trường hợp hàng hóa đã được hạ bãi tại cảng nhưng hệ thống emanifest vẫn không có thông tin khai báo về vận đơn gom hàng. Việc này gây khó khăn cho doanh nghiệp cảng, phải xử lý thủ công, tốn nhiều thời gian để xin số quản lý hàng hoá cho lô hàng nhập khẩu thay vì nhận tự động thông tin này qua hệ thống VASSCM. Hệ thống phần mềm phía cơ quan Hải quan cũng không có chức năng nào để hỗ trợ công chức đội thủ tục phương tiện tàu, đội giám sát để kiểm tra, kiểm soát thông tin khai báo. 

Các lỗi điển hình là khai sai vận đơn, số container, trong vận đơn gom hàng không khai tổng trọng lượng, đơn vị tính thổng trọng lượng. Hệ thống không có chức năng ngăn chặn các bản khai báo trùng lặp, dẫn đến có những bộ hồ sơ, một bộ đã được hủy, một bộ đã được thông quan, nhưng trên hệ thống vẫn báo có 2 bộ hồ sơ. 

Mặc dù Cục Hải quan TP.HCM đã có công văn chuẩn hóa cách thức khai báo thông tin Emanifest gửi đến các hãng tàu và đại lý hãng tàu làm thủ tục tại địa bàn TP.HCM để hướng dẫn việc khai báo. Tuy nhiên, việc khai báo emanifest được thực hiện trên toàn quốc, do đó vẫn còn những hãng tàu và đại lý hãng tàu không nắm được việc triển khai dẫn đến khai sai thông tin. 

Do các thông tin khai trên hệ thống một cửa quốc gia sai lệch với thông tin hàng thực tế vào cảng, doanh nghiệp cảng phải tốn nhiều thời gian để cập nhật thủ công lại các thông tin này thay vì nhận tữ đỗng từ hệ thống. 

Bên cạnh đó, doanh nghiệp XNK không khai hoặc khai không đúng số quản lý hàng hóa trên tờ khai XNK trong khi hệ thống VNACCS/VCIS không có chức năng chặn. Trong trường hợp doanh nghiệp khai không đúng dẫn đến cả doanh nghiệp và cơ quan Hải quan phải phối hợp, mất rất nhiều thời gian để hỗ trợ DN XNK thực hiện thông quan. 

Từ những vướng mắc nêu trên, Cục Hải quan TP.HCM đề nghị, trên cổng thông tin một cửa quốc gia, tại màn hình khai báo thông tin bản khai hàng hóa, vận đơn gom hàng… phải bắt chặt các thông tin đầu vào để hạn chế sai sót của doanh nghiệp. Các thông tin khai báo như số container không được thêm các ký tự đặc biệt, đơn vị tính, số lượng phải khai báo, không được để trống nếu có vận đơn gom hàng. Hệ thống phải chặn được các bản khai báo trùng lặp thông tin, sai thông tin, hệ thống tự động từ chối để người khai hải quan thực hiện khai báo lại. 

Tổng cục Hải quan ban hành văn bản hướng dẫn và yêu cầu các hãng tàu, đại lý hãng tàu, công ty và đại lý giao nhận cần khai báo chính xác đầy đủ thông tin trên cổng thông tin một cửa quốc gia khi thực hiện thủ tục…