Sản xuất lúa giảm phát thải được kỳ vọng sẽ tăng hiệu quả kinh tế
Với lượng phát thải khí nhà kính cao từ canh tác lúa gạo, Việt Nam đang tìm kiếm giải pháp để giảm thiểu ảnh hưởng này đối với môi trường. Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp” được kỳ vọng mang đến những thay đổi tích cực, không chỉ giúp Việt Nam có thương hiệu gạo giảm phát thải mà còn giúp tăng hiệu quả kinh tế cho nông dân.
Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) chủ trì, triển khai tại các tỉnh, thành phố của Đồng bằng sông Cửu Long, được các chuyên gia, nhà khoa học đánh giá là góp phần giảm giá thành, giảm phát thải và tăng lợi nhuận cho nông dân.
Theo ông Trần Thanh Nam - Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, đây là Đề án chuyển đổi hệ thống canh tác ở Đồng bằng sông Cửu Long, chuyển đổi tư duy sản xuất của người trồng lúa từ sản xuất lúa chất lượng sang nâng cao giá trị và phát triển bền vững.
“Không phải làm Đề án này để bán tín chỉ carbon mà vấn đề chính là làm Đề án thì giá trị hạt gạo sẽ tăng lên. Thương hiệu gạo giảm phát thải sẽ tăng giá trị, khác các loại gạo kia nên phải biến lợi thế này thành thành quả, lấy thế này xây dựng thương hiệu gạo”, Thứ trưởng nhấn mạnh.
Báo cáo của Bộ NN&PTNT cho thấy phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp tập trung chủ yếu ở 3 lĩnh vực: trồng lúa nước (phát thải 49,7 triệu tấn CO2, chiếm 50%); chăn nuôi (phát thải 18,5 triệu tấn CO2, chiếm 19%), quản lý đất và sử dụng phân bón (phát thải 13,2 triệu tấn CO2, chiếm 13%). Dự báo phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp đến năm 2030 là 112,16 triệu tấn CO2 tương đương.
Nguyên nhân chính làm tăng phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa gạo bao gồm: thâm canh nông nghiệp không bền vững; tỷ lệ phân bón và mức độ sử dụng nước cho tưới tiêu cao; quản lý không đúng cách các tàn dư lúa như rơm rạ, trấu; sử dụng năng lượng kém hiệu quả trong canh tác…
Đại diện Ngân hàng Thế giới cho rằng, đây là dự án lúa giảm phát thải đầu tiên trên thế giới, nếu Việt Nam thực hiện thành công thì sẽ nhân rộng sang các nước khác.
Qua các tính toán cho thấy, thực hiện Đề án này sẽ giảm khoảng 20% chi phí sản xuất, tương đương khoảng 9.500 tỷ đồng/năm (sản lượng 13 triệu tấn lúa năm 2030). Áp dụng quy trình canh tác bền vững, giá lúa bán ra có thể tăng thêm khoảng 10%, thu hơn 7.000 tỷ đồng/năm. Chỉ hai khoản này, ngành lúa có thêm 16.500 tỷ đồng/năm. Chưa kể các yếu tố cộng thêm từ thương hiệu gạo giảm phát thải, phân khúc tiêu dùng xanh… sẽ có thêm 100 triệu USD từ Ngân hàng Thế giới mỗi năm nếu tạo ra khoảng 10 triệu tín chỉ carbon từ sản xuất lúa gạo.
Theo ý kiến của TS. Lê Văn Bảnh - nguyên Viện trưởng Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long, ước tính có thể bán tín chỉ carbon cho các tổ chức quốc tế và nếu tính theo giá 5 USD/tín chỉ, mỗi năm nông dân có thể thu về hàng trăm triệu USD. Đó là những con số khá ấn tượng để xây dựng thương hiệu cho sản phẩm nông nghiệp.
Nông sản Đồng bằng sông Cửu Long có tín chỉ carbon sẽ được các nước trên thế giới ưu đãi và giá trị nông sản xuất khẩu cũng tăng lên rất đáng kể. Vấn đề còn lại là sau khi thực hiện các bước để giảm phát thải carbon trong trồng lúa thì phương pháp xác định định lượng giảm phát thải khí nhà kính như thế nào và đơn vị nào xác định để được quốc tế công nhận.