Satyam: Enron của Ấn Độ
atyam Computer Services, tập đoàn cung cấp các dịch vụ phần mềm máy tính và công nghệ thông tin lớn thứ tư Ấn Độ đang được ví là Enron của nước này. Enron, tập đoàn năng lượng lớn của Mỹ đã bị phá sản năm 2001 do có hành vi lừa đảo, khai man sổ sách, số liệu trong báo cáo tài chính để loè bịp các cổ đông và công chúng đầu tư.

Kịch bản này đã được Satyam lặp lại y nguyên và cũng đã che giấu được mọi người trong suốt một thời gian dài. Tuy nhiên, vào ngày 7/1/2009, khi đã cùng đường, B. Ramalinga Raju, 54 tuổi, người sáng lập và là Chủ tịch Satyam đã buộc phải công khai thú nhận mọi hành vi lừa đảo, nhận hết trách nhiệm và xin từ chức. Ngày 9/1, Ramalinga Raju đã bị bắt tạm giam vì những sai phạm trên.
Ngay sau khi thông tin về vụ lừa đảo "động trời" trên được tiết lộ, trong phiên giao dịch ngày 8/1, tại Sở GDCK Mumbai (Ấn Độ), giá cổ phiếu của Satyam đã giảm tới 77,69%, xuống còn 39,95 rupee/cổ phiếu và Chỉ số chứng khoán cơ bản Sensex của TTCK Ấn Độ cũng giảm 7,3%. Ngày 9/1, cổ phiếu của Satyam tiếp tục "rơi tự do" xuống còn 11,50 rupee/cổ phiếu (24 UScent/cổ phiếu), mức thấp nhất kể từ tháng 3/1998. Tính ra, so với thời cao điểm cách đây 6 tháng khi giá 1 cổ phiếu của Satyam là 544 rupee, theo đó vốn hoá thị trường của Satyam là khoảng 7 tỷ USD thì nay con số này chỉ còn là 330 triệu USD.
Còn Sở GDCK New York thì đình ngay lập tức mọi giao dịch liên quan đến cổ phiếu của Satyam được niêm yết ở đây.
Ramalinga Raju đã thừa nhận thổi phồng các số liệu về doanh thu và lợi nhuận của Satyam. Lúc đầu Ramalinga Raju mới chỉ "xào xáo" số liệu ở mức độ thấp, thấy ngon xơi và "ngựa quen đường cũ" cứ thế mà làm, với quy mô ngày càng lớn hơn. Song đâm lao phải theo lao, nên có lúc Ramalinga Raju muốn dừng, song không thể. Khi số liệu giả đã đạt đến mức khủng khiếp, không thể giấu được nữa thì Ramalinga Raju buộc phải thừa nhận rằng, 1 tỷ USD, tương đương 94% lượng tiền mặt mà theo sổ sách Công ty đang có trong két là con số ma. Trước đó, vào giữa tháng 12/2008, ông này đã có ý định "làm sạch" lại số liệu hay nói đúng hơn là hợp thức con số 1 tỷ USD ma kia bằng cách mua lại 2 công ty Maytas Properties và Maytas Infrastructure do chính các con ông làm chủ với giá 1,6 tỷ USD. Song, các cổ đông và nhà đầu tư phản đối kịch liệt và bắt đầu vụ scandal bị vỡ lở dần.
B. Rama Raju, em trai Ramalinga Raju, người đồng sáng lập và Giám đốc điều hành (CEO) cũng xin từ chức.
Trong bức thư xin từ chức gửi Ban Giám đốc Satyam, Ramalinga Raju viết: "Tôi luôn ở tâm trạng cưỡi trên lưng hổ hàng bao năm nay rồi. Nhiều lúc muốn xuống mà không xuống được vì sợ bị chết. Nỗi lo sợ luôn ám ảnh tôi".
Đây được xem là vụ bê bối về tài chính có quy mô lớn nhất từ trước đến nay ở Ấn Độ. Vụ scandal này chắc chắn sẽ có ảnh hưởng tai hại đến uy tín của ngành công nghệ thông tin Ấn Độ. Còn hệ luỵ từ vụ bê bối này sẽ rất lớn và có ảnh hưởng sâu rộng. Với gần 53.000 nhân viên làm việc tại 65 quốc gia và vùng lãnh thổ, Satyam có nhiều khách hàng ruột quá nổi tiếng. Đó là 185 công ty trong danh sách Fortune 500 (danh sách 500 công ty lớn nhất thế giới - xét theo doanh thu), trong đó có General Electric, Nestlé, Merrill Lynch, Ford..., rồi Ngân hàng Thế giới (WB), thậm chí cả Chính phủ Mỹ cũng là khách hàng của Satyam. Nay các đối tác, khách hàng đều đồng loạt tuyên bố cắt đứt mọi quan hệ hợp tác, làm ăn với Satyam.
Tập đoàn kiểm toán PricewaterhouseCoopers cũng có phần trách nhiệm không nhỏ khi là nhà kiểm toán chính thức của Satyam từ năm 2001, khi cổ phiếu của Satyam chính thức được niêm yết và giao dịch tại Sở GDCK New York. Trong suốt hơn 7 năm qua, PricewaterhouseCoopers không hề phát hiện ra tội tày trời này.
Theo nhiều nhà phân tích, có nhiều điểm tương đồng giữa Enron và Satyam.
Trước khi bị "cháy nhà ra mặt chuột", cả hai công ty đều nổi đình, nổi đám. 6 năm liên tục trước khi bị phá sản, Enron luôn được đánh giá là công ty có nhiều cải tiến, sáng tạo nhất Mỹ (America's most innovative company). Ngay năm 2000, với doanh thu 100 tỷ USD và hơn 20.000 nhân viên, Enron đường đường vẫn là một trong những tập đoàn năng lượng hàng đầu thế giới.
Còn Satyam thì nhiều năm nay được giới kinh doanh Ấn Độ ngưỡng mộ vì giỏi làm ăn, kiếm nhiều hợp đồng lớn ở nước ngoài và có tiếng là được quản trị tốt. Năm 2007, Ramalinga Raju còn được Tập đoàn kiểm toán Ernst & Young chọn là doanh nhân của năm. Gần đây nhất, mới cách đây 3 tháng, Ramalinga Raju còn được nhận Giải thưởng Con Công vàng về các thành tích trong quản trị doanh nghiệp.
Giờ mọi thứ đều trở thành hư danh. Ngay cả sự tồn tại độc lập của Satyam cũng không còn chắc chắn nữa.
Điều hết sức trớ trêu và nực cười là Satyam trong tiếng Sanskrit (tiếng Phạn) lại có nghĩa là sự thật.