Như vậy, có thể khẳng định đại biểu Quốc hội là doanh nhân có vai trò quan trọng đối với sự nghiệp phát triển đất nước. Do vậy, việc lựa chọn các doanh nhân xứng đáng trở thành đại biểu Quốc hội có ý nghĩa quan trọng để một mặt, bảo đảm tiếng nói và vai trò của doanh nhân đối với hoạt động của Quốc hội; mặt khác, tạo điều kiện, khuyến khích lực lượng doanh nhân tham gia đóng góp đối với đất nước.

Số liệu thống kê về cơ cấu đại biểu Quốc hội các khóa gần đây cho thấy, đại biểu Quốc hội là doanh nhân qua từng thời kỳ đang có những biến đổi với biên độ tương đối lớn, theo xu hướng tăng lên: Ở khóa X có 21 đại biểu là doanh nhân, chiếm 4,66% tổng số đại biểu Quốc hội; khóa XI: 25 đại biểu, chiếm 5,02%; khóa XII: 16 đại biểu, chiếm 3,24% và khóa XIII: 35 đại biểu, chiếm 7%.

Theo nhận định của giới chuyên gia, số lượng đại biểu Quốc hội là doanh nhân như trên phù hợp với số lượng doanh nghiệp (DN) trong mỗi thời kỳ tương ứng: Quốc hội khóa X (1997 - 2002) có khoảng 104 nghìn DN; Khóa XI (2002 - 2007) có khoảng 430 nghìn DN.

Đến nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII (2007 - 2011), do thực chất chỉ còn gần 400 nghìn DN hoạt động, nên số đại biểu là doanh nhân giảm còn 16 người, chiếm 3,24%. Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII (2011-2016) có số lượng DN tăng, khoảng 500 nghìn DN, nên số đại biểu Quốc hội là doanh nhân tăng: 35 người (chưa tính chủ tịch các hiệp hội ngành, nghề).

Nhìn chung, các đại biểu Quốc hội doanh nhân tham gia trong nhiệm kỳ Quốc hội Khóa X và XI phần lớn là doanh nhân thuộc DN nhà nước, tập đoàn, tổng công ty. Những DN này đã có thời gian hoạt động tương đối lâu và các doanh nhân cũng đã điều hành hoạt động ở nhiều DN, đúc rút được khá nhiều kinh nghiệm từ thực tiễn, do đó, một số đại biểu có những đóng góp đáng kể trong hoạt động của Quốc hội.

Đến nhiệm kỳ Quốc hội các khóa XII, XIII, số lượng DN ngoài nhà nước chiếm số đông, nên nhìn chung số đại biểu Quốc hội là doanh nhân thuộc thành phần kinh tế tư nhân cũng nhiều hơn các khóa trước. Đối với các DN tư nhân mới được thành lập, có tiềm năng về vốn nhưng “vốn liếng” bằng những bài học kinh nghiệm “đắt giá”, quý báu, thiết thực chưa được nhiều; một số doanh nhân lại lao vào con đường làm ăn không mấy sáng sủa nên “công chưa thành, danh đã bại”. Vì thế, những doanh nhân là đại biểu Quốc hội này chưa thực sự đưa ra được những ý kiến xác đáng ở tầm vĩ mô - xây dựng luật, quyết định và giám sát tối cao.

Nội dung một số ý kiến của một số đại biểu Quốc hội là doanh nhân trong hai khóa gần đây thường mới chỉ dừng lại ở phạm vi hẹp, chưa mang tính tổng kết, đúc rút. Điều này phần nào do phạm vi hoạt động của các doanh nhân này chỉ diễn ra trong một DN. Tuy có một số đại biểu đề cập đến những vấn đề rộng hơn nhưng chủ yếu mới chỉ thể hiện bày tỏ mong muốn về lợi ích, như đề nghị thủ tục vay vốn ngân hàng phải thông thoáng, gọn nhẹ hơn, tăng số vốn được vay; hoặc đề nghị Nhà nước phải có các biện pháp can thiệp vào việc xuất khẩu hoặc nhập khẩu mặt hàng nào đó để giúp tiêu thụ hàng hóa trong nước hoặc tăng giá mặt hàng xuất khẩu... Những ý kiến như vậy là thiết thực, tuy nhiên, cần được tiếp tục xây dựng, chắt lọc, nâng tầm, đạt mức độ khái quát cao, để có thể giúp hoàn thiện các điều luật hoặc đưa ra các giải pháp hữu hiệu điều hành phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Theo Nghị quyết số 1135/2016/UBTVQH, ngày 22/1/2016, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về “Dự kiến số lượng, cơ cấu, thành phần đại biểu Quốc hội khóa XIV”, dự kiến đại biểu Quốc hội ở DN, hiệp hội, nghiệp đoàn về sản xuất kinh doanh là 07 đại biểu.

Tuy nhiên, đến nay, theo Nghị quyết số 270/NQ-HĐBCQG của Hội đồng Bầu cử quốc gia, ngày 26/4/2016, “Công bố danh sách chính thức những người ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XIV theo từng đơn vị bầu cử trong cả nước”, số lượng ứng cử viên thuộc cơ cấu này đã lên tới 30 người (gấp hơn 04 lần dự kiến ban đầu).

Ưu điểm của việc giới thiệu ứng cử và tự ứng cử lần này là, tuyệt đại bộ phận người được chốt trong danh sách chính thức đều thuộc nhân sự của các tập đoàn hoặc tổng công ty thuộc lĩnh vực sản xuất kinh doanh, nghĩa là phạm vi hoạt động, “tầm nhìn” rộng hơn, bao quát hơn (một số lần trước đây, đại biểu chỉ hoạt động trong phạm vi hẹp - trong một DN). Và như vậy, cử tri sẽ có nhiều cơ hội lựa chọn hơn.

Tuy nhiên, theo Chỉ thị số 51-CT/TW ngày 04/1/2016, của Bộ Chính trị “...giới thiệu những người tiêu biểu, có quan điểm, lập trường chính trị vững vàng, đủ tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật, có năng lực thực hiện nhiệm vụ đại biểu Quốc hội” yêu cầu: Phải lựa chọn được những doanh nhân bảo đảm đầy đủ các tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội, thể hiện qua hiệu quả sản xuất kinh doanh, sản phẩm thực sự đạt “chất lượng vàng”, có kinh nghiệm điều hành quản lý giỏi; có khả năng tổng kết, đúc rút được những vấn đề về luật pháp, chính sách của Nhà nước sau một thời gian thể nghiệm ở các tập đoàn, các tổng công ty.

Tóm lại, mỗi đại biểu được bầu vào Quốc hội khóa XIV cần cố gắng phấn đấu, học hỏi nhiều để nâng cao trình độ chuyên môn, có bản lĩnh chính trị vững vàng đi đôi với phẩm chất, đạo đức trong sáng và lối sống giản dị và năng động, hăng hái trong các hoạt động xã hội...