Phát biểu khai mạc phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, phiên họp được tổ chức nhằm đưa ra biện pháp thiết thực và kịp thời trong bình ổn giá xăng, dầu, mỡ nhờn, qua đó góp phần thực hiện chiến lược phục hồi, phát triển kinh tế xã hội, kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng, giảm chi phí cho doanh nghiệp và cho người dân.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, xăng dầu là loại vật tư chiến lược, đồng thời là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, việc quản lý giá xăng dầu được thực hiện theo nguyên tắc thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, đúng theo quy định trong Luật Giá. Đây cũng là mặt hàng trong diện Nhà nước bình ổn giá, Nhà nước sử dụng các công cụ như Quỹ bình ổn giá, thuế, trợ giá... để điều chỉnh giá. Giá xăng dầu có tác động mạnh mẽ tới tăng trưởng kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, vì vậy, trong bối cảnh giá dầu thế giới tăng cao như hiện nay, việc bình ổn giá là hết sức quan trọng.

Chủ tịch Quốc hội khẳng định, thời gian qua Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nhiều lần ban hành Nghị quyết để điều chỉnh mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu. Riêng Khóa XV đã có 2 nghị quyết, đó là Nghị quyết 13/2021/UBTVQH15 ngày 31/12/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh giảm thuế bảo vệ môi trường của nhiên liệu bay.

Tại thời điểm giá xăng dầu tăng cao đỉnh điểm vào tháng 3/2022 Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã họp và ban hành Nghị quyết số 18/2022/UBTVQH15 ngày 23/3/2022 để tiếp tục điều chỉnh giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu và có hiệu lực từ 1/4. Tuy nhiên đến nay, giá bán lẻ xăng dầu không giảm mà còn tiếp tục diễn biến phức tạp tăng. Do đó, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép giảm đến hết mức sàn theo thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Liên quan đến thời hiệu của Nghị quyết, Chính phủ đề xuất có hiệu lực từ ngày 01/8 đến 31/12/2022 và khi Nghị quyết này được ban hành sẽ thay thế cho Nghị quyết 13/2021/UBTVQH15 và Nghị quyết 18/2022/UBTVQH15. Đồng thời, đề xuất đến ngày 01/01/2023 khung thuế bảo vệ môi trường quay trở lại áp dụng theo Nghị quyết 579/2018/UBTVQH14 ngày 26/9/2018.

Nhằm sớm đưa Nghị quyết vào thực thi, các cơ quan của Quốc hội đã làm việc ngày đêm để sớm xem xét ban hành Nghị quyết và sớm đưa vào thực thi. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, trong bối cảnh doanh nghiệp, người dân đang khó khăn, cố gắng ở mức nào, Nghị quyết cần có hiệu lực sớm nhất có thể. Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ủy ban Thương vụ Quốc hội thảo luận, xem xét đưa hiệu lực sớm hơn nữa, để có thể thực hiện quyết sách giảm thuế ngay trong kỳ điều giá xăng dầu gần nhất.

Liên quan đến các loại thuế khác và điều hành về giá xăng dầu, Chủ tịch Quốc hội cho biết do tính chất quan trọng của xăng dầu nên vừa phải đảm bảo nguồn cung xăng dầu, đây là yếu tố then chốt, quyết định và vừa phải bình ổn giá. Trong thời gian tới, nếu giá xăng dầu thế giới tiếp tục có biến động, Chính phủ nên xem xét các cách điều hành linh động hiệu quả đối với giá xăng dầu trong nước. Đó là giải pháp tiếp tục cắt giảm một số loại thuế và Chính phủ có đề xuất liên quan đến thuế giá trị gia tăng thuộc thẩm quyền của Quốc hội; thuế nhập khẩu thuộc thẩm quyền của Chính phủ... 

Hiện nay, thuế nhập khẩu có hai loại là thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt theo các cam kết đối với các hiệp định thương mại tự do (FTA) và thuế nhập khẩu ưu đãi MFN. Đối với thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt theo các FTA, thuế hiện hành đối với các cam kết hiệp định này, xăng là 8%. Đến ngày 1/1/2023 xăng chỉ còn 5%, dầu vẫn là 0%. Đến ngày 1/1/2024 là thời điểm cuối cùng theo các cam kết này thì cả xăng và dầu đều về 0%. Khi đó, trong công thức tính giá cơ sở của mặt hàng xăng dầu sẽ tự động  giảm. Như vậy, trong công thức cơ sở để tính giá xăng dầu không còn thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt nữa. Đối với thuế nhập khẩu ưu đãi MFN, hiện nay là xăng dầu diesel là 20% và dầu hỏa và nhiên liệu bay là 7%. Đây là thẩm quyền của Chính phủ cần sớm tính toán để phù hợp với việc  thực hiện các cam kết quốc tế.

Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội đề nghị căn cứ vào Tờ trình của Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tập trung cho ý kiến vào đề xuất của Chính phủ về việc giảm thuế bảo vệ môi trường; đồng thời cho ý kiến về điều hành xăng dầu trong thời gian tới; Bên cạnh đó đưa ra được các giải pháp để đảm bảo nguồn cung xăng dầu trong nước...