Mô hình hải quan thông minh là một trong những sáng kiến mới của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) và Hải quan các nước tiên tiến khởi xướng, đã được hải quan các quốc gia thành viên hưởng ứng, trong đó có Hải quan Việt Nam. Bài viết khái quát lịch sử hình thành Mô hình hải quan thông minh; Nghiên cứu các cách tiếp cận Mô hình hải quan thông minh của WCO, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản và đề xuất một số giải pháp triển khai mô hình hải quan thông minh ở Việt Nam giai đoạn 2021-2030.

Với ý tưởng Hải quan đóng một vai trò quan trọng trong phối hợp với các cơ quan quản lý biên giới nhằm tạo thuận lợi cho thương mại, giao thương và trong việc đảm bảo an ninh biên giới thông qua các thủ tục hành chính tại biên giới được đơn giản hóa, tiêu chuẩn hóa và hài hòa hóa. Tổ chức Hải quan Thế giới (qua) khuyến nghị và cam kết thúc đẩy việc chuyển đổi các biên giới thành “Biên giới thông minh”, trong đó hải quan đóng vai trò là trung tâm kết nối và điều phối của chiến lược đó.

Đến nay, toàn bộ các thủ tục hải quan cơ bản đã được tự động hóa, 100% Cục hải quan, Chi cục hải quan thực hiện thủ tục hải quan điện tử với 99,65% doanh nghiệp tham gia… Đây là nền tảng quan trọng để xây dựng Hải quan số, Hải quan thông minh.

Nhằm tạo điều kiện thuận lợi, giảm chi phí cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, thời gian qua, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và đạt nhiều kết quả tích cực. Qua đó, giúp ngành Hải quan thay đổi phương thức quản lý hướng tới xây dựng hải quan số, hải quan thông minh.

Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030 đã đề ra 7 mục tiêu cụ thể nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số, với mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh.

Đây là một trong những mục tiêu cơ bản được Hải quan Thanh Hóa đề ra trong triển khai Kế hoạch chuyển đổi số của ngành Hải quan. Theo đó, Cục Hải quan Thanh Hóa xác định, định hướng đến năm 2025 là đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động nghiệp vụ hải quan một cách toàn diện, đồng bộ với chuyển đổi số của doanh nghiệp.

Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn vừa ký Quyết định số 707/QĐ-TCHQ phê duyệt Kế hoạch chuyển đổi số ngành Hải quan đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Theo đó, Kế hoạch đặt mục tiêu cụ thể: 100% thủ tục hải quan được số hóa và thực hiện bằng phương thức điện tử; 95% các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan được chuyển sang dạng dữ liệu số...

Xác định cải cách hành chính, hiện đại hóa hải quan luôn là nhiệm vụ trọng tâm để hướng tới hải quan số, hải quan thông minh. Để điện tử hóa mọi mặt hoạt động nghiệp vụ, thời gian qua, ngành Hải quan đã triển khai nhiều giải pháp mới để tự động hóa các khâu trong hoạt động nghiệp vụ, từ đó tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Ngày 23/3/2022, Cục Hải quan TP. Cần Thơ tổ chức Hội nghị phổ biến chính sách pháp luật và giải đáp vướng mắc cho doanh nghiệp (DN) năm 2022. Tại hội nghị này, Hải quan TP. Cần Thơ đã giải đáp thỏa đáng nhiều vướng mắc của DN có hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn.

Một trong những nhiệm vụ đã và đang được ngành Hải quan quyết liệt triển khai thực hiện là đẩy mạnh chuyển đổi sang mô hình hải quan số, hải quan thông minh. Điều này sẽ mang lại những “mục tiêu kép”, không chỉ đẩy nhanh tiến trình cải cách, hiện đại hóa, hướng tới mức độ tự động cao, hỗ trợ doanh nghiệp mà còn nâng cao hiệu quả quản lý hải quan...