Tài chính tiêu dùng: Xu thế ngân hàng số
Cùng với xu hướng của thế giới, Việt Nam đã đưa ngân hàng (NH) số vào chiến lược phát triển. Tuy nhiên sự chuyển đổi này diễn ra khá chậm. Chỉ đến khi các công ty công nghệ tài chính (fintech) nhảy vào thị trường, các ví điện tử “trăm hoa đua nở” chạy đua giành thị phần, số hóa lĩnh vực NH mới thực sự nóng lên.
Đẩy mạnh ngân hàng số
Giữa tháng 9/2018, VPBank công bố triển khai NH số tích hợp tiện ích thế hệ mới, với tên gọi YOLO. Ứng dụng cung cấp đầy đủ các dịch vụ tài chính, thanh toán của NH số hiện đại cũng như các dịch vụ tiện ích khác như giải trí, gọi xe taxi, đặt chỗ trước tại các nhà hàng hoặc theo dõi tin tức. YOLO còn cung cấp khả năng thanh toán toàn cầu thông qua chiếc thẻ ảo YOLO MasterCard.
Để sở hữu thẻ người dùng chỉ cần cung cấp họ tên, số điện thoại và email. Trước đó, vào cuối năm 2016, NH số đầu tiên tại Việt Nam được phát triển bởi VPBank là Timo ra mắt tại Hà Nội, và tháng 5-2018 có mặt tại TPHCM.
NH số Timo không có văn phòng giao dịch, vì 100% giao dịch đều thực hiện trực tuyến, chỉ có 1 chi nhánh để khách hàng đến làm thẻ hoặc được giải đáp thắc mắc liên quan. Tính đến giữa tháng 8-2017, Timo đã có được hơn 50.000 thành viên và lượt tải ứng dụng trên Android và iOS.
Trình độ, năng lực và sự am hiểu về công nghệ của đội ngũ nhân viên nói chung và đội ngũ cán bộ công nghệ thông tin nói riêng là yếu tố cần thiết để NH triển khai thành công và bền vững các ứng dụng công nghệ. Đây cũng được đánh giá là thách thức của ngành NH trước cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Ông Trần Nhất Minh,
Phó Tổng giám đốc VIB
Phó Tổng giám đốc VIB
Cụ thể, khi khách hàng đang trò chuyện trên mạng xã hội có nhu cầu chuyển tiền, chỉ cần bấm chọn thay đổi bàn phím để chuyển sang chế độ MyVIB Keyboard, thay vì phải thoát khỏi màn hình để đăng nhập vào MyVIB. Trong khi đó, BIDV cũng đang đẩy mạnh phát triển sản phẩm Smart Banking với nhiều tính năng tiện ích, đồng thời vừa ra mắt NH điện tử trên nền tảng giao dịch đa kênh (Web, thiết bị di động) dành cho khách hàng tổ chức mang tên iBank.
Một hình thức khác là xây dựng không gian trải nghiệm NH số như BIDV E-Zone, Vietcombank Digital trang bị các thiết bị công nghệ hiện đại để người dùng trải nghiệm các giao dịch NH. Còn OCB áp dụng nền tảng OMNI Channel (hợp kênh) trở thành NH hợp kênh đầu tiên tại Việt Nam, tiến tới thực hiện chiến lược NH số trên cơ sở chuyển đổi toàn diện mô hình, từ sản phẩm đến tư duy kinh doanh trên nền tảng công nghệ hiện đại.
Riêng TPBank nổi bật với NH tự động đầu tiên (Live Bank) xác thực khách hàng bằng kênh điện tử (eKYC), cho phép mở tài khoản, phát hành thẻ cho khách hàng bất kỳ lúc nào, nhận thẻ ngay không cần có mặt trực tiếp giao dịch viên…
Tuy nhiên, sự trỗi dậy của các công ty fintech đang là thách thức đối với hệ thống NH nói riêng và ngành tài chính nói chung. Nhiều NH cũng thừa nhận đến năm 2020, đối thủ lớn nhất của NH là các trung gian thanh toán.
Xu hướng không cưỡng lại
Xu hướng không cưỡng lại
Gần đây, các NH ngày càng thể hiện tham vọng gia tăng vị thế trên mảng fintech. Techcombank cho biết về công nghệ thông tin, từ 3-5 năm tới sẽ đầu tư ngang hàng hoặc cao hơn các NH trong khu vực Đông Nam Á. Còn theo ông Nguyễn Đức Vinh, Tổng giám đốc VPBank, nền tảng số là mục tiêu xuyên suốt các năm qua và tiếp nối trong 5 năm tới.
NH đang đầu tư rất nhiều cho sự đổi mới và sáng tạo, để khẳng định vai trò tiên phong của VPBank trong phát triển và hỗ trợ đưa các công nghệ, dịch vụ trên nền tảng số. Cùng với chiến lược số hóa NH trên nền tảng truyền thống, 2 năm qua VPBank đã đầu tư vào nền tảng NH số YOLO để tạo sự khác biệt.
Điểm đáng chú ý của YOLO là nền tảng này không chỉ là dịch vụ NH số thông thường, còn tập hợp các khả năng của công ty fintech, giải pháp ví điện tử và các giải pháp khác trên thị trường trong nước và quốc tế.
Thực chất, phát triển NH số trên nền tảng điện thoại di động là xu hướng không thể cưỡng lại. Điều này không chỉ giúp NH cạnh tranh giành thị phần thanh toán với các công ty fintech nói chung, ví điện tử nói riêng mà còn đem lại nhiều lợi ích khác.
Bài toán vốn và bảo mật
Theo các chuyên gia, nếu chiếu theo các hình thái NH số so với chuẩn chung của các NH trên thế giới, có thể thấy các NH tại Việt Nam khởi đầu với những bước đi thận trọng. Dù vậy, với những bước đi đầu nhưng các NHTM đang cho thấy sự chuyển đổi mô hình rất rõ nét.
Bên cạnh các dự án lớn của những NH lớn, gần đây các NH nhỏ cũng tập trung đầu tư công nghệ số, như NCB, BaoVietbank, VietCapitalBank, VietABank… thông qua việc nâng cấp hệ thống Core Banking, đổi mới công nghệ quản lý quy trình hoạt động, lưu trữ và truy xuất lịch sử của khách hàng sử dụng dịch vụ tài chính, phát triển Mobile Banking…
Song để phát triển bài bản thành NH số, trước mắt chưa phải là việc dễ dàng đối với nhóm NH nhỏ. Bởi để làm được NH số, ứng dụng công nghệ hiện đại cần có tiền, vì đây là cuộc chơi vô cùng tốn kém. Hiện nay nhiều NH đã đầu tư hàng trăm triệu USD chỉ để thay đổi công nghệ lõi.
Do đó tiến tới mô hình NH số sẽ còn ngốn rất nhiều tiền và với khoảng cách về quy mô NH như hiện tại, nhiều ý kiến cho rằng không phải nhà băng nào cũng đủ sức chạy trong cuộc đua này.
Bên cạnh đó, khác với các công ty fintech, khi số hóa, các NHTM lại đối mặt thêm bài toán về bảo mật. Mô hình ví điện tử tự tin về độ an toàn vì tính bảo mật 2 lớp. Tiền được chuyển từ NH vào ví sau đó mới tiến hành thanh toán, nên hacker khó hack được thông tin người dùng ví. Trong khi đó, giao dịch qua NH điện tử thời gian qua gặp khá nhiều sự cố gây mất tiền trong tài khoản, khiến khách hàng lo lắng về việc giữ tiền trong thẻ.
Do đó, khi phát triển NH số, các công nghệ bảo mật của NH cần chủ động trước những rủi ro. Theo đó, không thể để 2 năm, 3 năm hay 5 năm mới nâng cấp hệ thống 1 lần, mà phải rà soát thường xuyên, có đội ngũ để theo dõi hacker tạo ra rủi ro về công nghệ đã tiến tới đâu, từ đó nâng cấp nhằm tránh xảy ra sự cố, tăng cường uy tín để cạnh tranh thị phần.
NH cũng phải đầu tư công nghệ xử lý rủi ro, khi xảy ra sự cố, khách hàng báo về sẽ có đội ngũ xử lý nhanh nhạy bằng công nghệ trong thời gian ngắn nhất. Chỉ có hoàn thiện tuyệt đối, NH mới cạnh tranh được với các công ty fintech trong việc giành thị phần thanh toán trên thị trường.
