Nợ hơn 14 nghìn tỷ đồng

Năm 2016, dù số nợ BHXH, BHYT, BHTN có giảm hơn năm trước nhưng vẫn cao, chưa khắc phục được những tồn tại, vướng mắc như nợ không còn khả năng thu hồi, nợ tại các doanh nghiệp đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc chủ bỏ trốn.

Nhiều doanh nghiệp không thuân thủ pháp luật về BHXH, BHYT, tìm cách trốn đóng, đóng không đầy đủ chế độ BHXH, BHYT cho người lao động. Phó Chánh Văn Phòng BHXH Việt Nam Bùi Quang Huy cho biết, tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT đang làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động. Nếu tính cả số nợ từ năm 2016 thì đến hết tháng 2.2017, nợ BHXH ước tính khoảng 14.800 tỷ đồng.

Với các doanh nghiệp cố tình chây ỳ, trốn đóng, để bảo đảm quyền lợi cho người lao động, Ban Thu - BHXH Việt Nam đã đề xuất phương án doanh nghiệp đóng cho người lao động được đến đâu thì chốt sổ đến đó để người lao động được cầm sổ sang đơn vị mới, có thể làm căn cứ để hưởng quyền lợi. Khi đơn vị đó đóng được phần nợ BHXH sẽ ghi bổ sung vào sổ sau.Đáng lo ngại là đã có khoảng 1.400 tỷ đồng nợ BHXH mất khả năng đòi, số tiền này được theo dõi trên hệ thống sổ sách đã hơn 10 năm.

Theo quy định của Luật BHXH, những doanh nghiệp đang làm hồ sơ giải thể, phá sản hoặc đã giải thể, phá sản nhưng không có nguồn tài chính để thanh toán BHXH, thì cơ quan BHXH được phép chốt sổ đến thời điểm đơn vị đã trả cho người lao động.

Cần triển khai nhiều biện pháp xử lý nợ

Trước tình trạng nợ đọng BHXH, để bảo đảm quyền lợi cho người lao động, tổ chức Công đoàn đã tiến hành khởi kiện các doanh nghiệp nợ đọng BHXH ra tòa. Theo Phó Trưởng Ban Quan hệ lao động, TLĐLĐ Việt Nam Lê Đình Quảng cho biết, năm 2016, 52 LĐLĐ tỉnh, thành phố trên cả nước đã nhận được từ cơ quan BHXH hơn 1.150 hồ sơ doanh nghiệp có số tiền nợ đọng BHXH.

Trên cơ sở thông tin từ BHXH cung cấp, đã có 11 LĐLĐ tỉnh, thành phố hoàn thiện hồ sơ, tiến hành khởi kiện ra tòa án 76 doanh nghiệp. Ông Quảng cũng cho biết, theo báo cáo của LĐLĐ các tỉnh, thành phố trong tháng 2.2017, 16 LĐLĐ tỉnh, thành phố sẽ tiếp tục khởi kiện ra tòa 74 doanh nghiệp nợ đọng bảo hiểm.

Như vậy, tính đến hết tháng 2/2017, tổ chức công đoàn tại các tỉnh, thành phố đã khởi kiện hơn 150 doanh nghiệp nợ BHXH để đòi lại quyền lợi cho người lao động. Từ 1/7/2016 khi Luật Tố tụng dân sự có hiệu lực, tổ chức Công đoàn chính thức tiếp nhận nhiệm vụ khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH.

Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam cũng đã ký kết Quy chế phối hợp với BHXH Việt Nam về cung cấp thông tin định kỳ về số tiền nợ, thời gian nợ... của các đối tượng. Đến nay, đã có 59/63 LĐLĐ tỉnh, thành phố ký kết Quy chế phối hợp với BHXH đồng cấp.

Tuy nhiên theo ông Lê Đình Quảng, việc khởi kiện chỉ là một trong những biện pháp để giảm thiểu nợ đọng BHXH chứ không phải là giải pháp chính để thu hồi nợ. Biện pháp quan trọng là thanh tra, kiểm tra xử phạt doanh nghiệp nợ đọng, trốn đóng BHXH.

Vì thực tế là hiện nay nhiều công đoàn cơ sở chưa đủ sức, cả về năng lực, trình độ pháp lý, bản lĩnh để khởi kiện chủ doanh nghiệp của mình. Bởi vậy bên cạnh việc khởi kiện, một số LĐLĐ địa phương phối hợp với BHXH tỉnh, thành phố tham gia các đoàn liên ngành kiểm tra doanh nghiệp, truy thu nợ BHXH, thông báo dự kiến khởi kiện và nhắc nhở các doanh nghiệp nộp số tiền nợ.

Thông qua đó, nhiều doanh nghiệp đã chủ động xây dựng lộ trình nộp tiền nợ BHXH. Tổng số tiền thu hồi được qua hình thức này là gần 211 tỷ đồng, như: TP. Hồ Chí minh có 379 doanh nghiệp nộp 176 tỷ đồng; Hà Nội 4,6 tỷ đồng; Khánh Hòa 4,7 tỷ đồng, Đồng Nai có 62 doanh nghiệp nộp 1,9 tỷ đồng.

Theo kế hoạch, năm 2017, để bảo đảm quyền lợi của người lao động BHXH Việt Nam sẽ tăng cường đôn đốc cơ quan BHXH các tỉnh, thành phố tích cực tham mưu cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh; phối hợp với các ngành chức năng trên địa bàn triển khai thực hiện nhiều giải pháp đẩy mạnh phát triển đối tượng; thu đúng, đủ, kịp thời, chống tồn đọng; giải quyết đầy đủ, kịp thời các quyền lợi về BHXH, BHYT cho người lao động; ngăn ngừa hành vi trục lợi; bảo đảm cân đối quỹ.

BHXH Việt Nam sẽ phối hợp TLĐLĐ Việt Nam tổ chức họp liên ngành với các cơ quan liên quan nhằm xem xét, tháo gỡ những vướng mắc để những quy định về công đoàn khởi kiện được triển khai được hiệu quả.