Đó là thông tin được đưa ra tại Tọa đàm với chủ đề “Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và chống buôn lậu thuốc lá – Những vấn đề đặt ra” tổ chức chiều 19/11.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, TS. Vũ Hoài Nam - Tổng Biên tập Báo Pháp luật Việt Nam, cho biết, Dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đang trong quá trình soạn thảo, hoàn thiện và lấy ý kiến từ các bên liên quan với nhiều điểm sửa đổi quan trọng. Cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng các quy định mới sẽ tạo ra môi trường kinh doanh công bằng, ổn định, đồng thời đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Để đạt được mục tiêu này, các quy định phải dựa trên cơ sở pháp lý chặt chẽ, khoa học và thực tiễn, được xây dựng thông qua nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng và học hỏi kinh nghiệm quốc tế phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Riêng với mặt hàng thuốc lá, ông Vũ Hoài Nam cho biết, việc tăng thuế nhằm đảm bảo thực hiện một loạt các mục tiêu của Chính phủ, bao gồm giảm tỷ lệ hút thuốc lá ở Việt Nam, góp phần tăng thu ngân sách một cách bền vững và cân đối giảm thiểu các tác động tiêu cực về mặt xã hội. Tuy nhiên, khi tăng thuế, cần nghiên cứu mức tăng và lộ trình tăng hợp lý vì khi thuế đối với sản phẩm thuốc lá hợp pháp tăng cao và đột ngột, có thể khiến người tiêu dùng tìm đến thuốc lá lậu để thay thế, khiến cho hoạt động phòng, chống thuốc lá lậu vốn đã phức tạp sẽ gặp thêm nhiều thử thách.

Tại Tọa đàm, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, khẳng định việc tăng thuế TTĐB là cần thiết và nên áp dụng theo phương pháp hỗn hợp. Theo bà Cúc, mục tiêu chính của việc tăng thuế là giảm tỷ lệ người hút thuốc, đặc biệt là giới trẻ, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm nguy cơ mắc các bệnh hiểm nghèo như ung thư phổi và bệnh hô hấp. Tuy nhiên, bà Cúc cảnh báo rằng việc tăng giá thuốc lá hợp pháp có thể tạo cơ hội cho thuốc lá lậu.

Theo ông Hồ Lê Nghĩa - Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, việc tăng thuế TTĐB thuốc lá là cần thiết, nhưng cần cân nhắc kỹ lưỡng phương án thực hiện. Ông nhấn mạnh rằng ngành thuốc lá, dù không được khuyến khích phát triển, vẫn có đóng góp lớn vào ngân sách nhà nước trong nhiều năm qua. Điển hình, Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) nộp ngân sách tăng dần qua các năm, riêng trong năm 2023 đã nộp hơn 14.000 tỷ đồng vào ngân sách; đóng góp 100 tỷ đồng vào Quỹ Phòng chống COVID-19 và 265 tỷ đồng vào Quỹ Bảo vệ Môi trường, đồng thời tạo sinh kế cho hơn 90.000 nông dân… 

Tuy nhiên, ông Hồ Lê Nghĩa cho rằng, cùng với việc tăng thuế cần chú ý đến đẩy mạnh chống buôn lậu thuốc lá – vốn không chịu thuế và không được kiểm soát chất lượng. Do đó, ông Nghĩa đề xuất áp dụng phương pháp hỗn hợp với lộ trình tăng dần: 2.000 đồng vào năm 2026, 2.000 đồng vào năm 2028 và thêm 2.000 đồng vào năm 2030, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực tới ngành và thị trường.

Nêu quan điểm tại Tọa đàm, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường đồng tình với đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với các sản phẩm thuốc lá, đồng thời cần sử dụng tổng hợp nhiều biện pháp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá để đạt mục tiêu Chính phủ đề ra về giảm tỷ lệ người sử dụng thuốc lá.

“Biện pháp tăng sốc, tăng mạnh giá thuốc lá là giải pháp giúp triệt tiêu nhanh nhất tỷ lệ người hút thuốc lá, bởi khi tăng mạnh, người không có điều kiện sẽ bỏ thuốc. Còn giải pháp tăng nhẹ, tăng dần dần, người hút thuốc có thể sẽ thích nghi dần, dẫn đến mục tiêu giảm tỷ lệ người sử dụng thuốc lá khó đạt mục tiêu Chính phủ đề ra”, ông Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.

Chung quan điểm với đại biểu Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa -  Đoàn Đại biểu Quốc hội Đồng Tháp và đại biểu Tráng A Dương - Ủy viên chuyên trách Hội đồng Dân tộc Quốc hội đều nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm thuốc lá, nhưng lưu ý rằng lộ trình tăng cần có tính toán kỹ lưỡng để đạt được hiệu quả giảm tỷ lệ hút thuốc mà không làm gia tăng buôn lậu.