Phát biểu tại Hội thảo “Vai trò của tư nhân trong cung cấp dịch vụ công” do Phòng Công nghiệp và thương mại Việt Nam (VCCI) và Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tổ chức hôm qua (15/5), ông Vũ Tiến lộc, Chủ tịch VCCI cho rằng, phá bỏ sự độc quyền, bao cấp của Nhà nước trong cung cấp dịch vụ công, huy động sự tham gia của khu vực tư nhân vào cung cấp các dịch vụ công sẽ mang đến nhiều lợi ích.

Lợi ích quan trọng nhất theo ông Lộc là thoái sức Nhà nước ra khỏi lĩnh vực dịch vụ công không cần thiết; thu gọn bộ máy quản lý Nhà nước theo đúng chức năng cốt lõi. Bộ máy nhà nước tập trung vào công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế. 

"Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt hiện nay, việc mở cửa cho tư nhân tham gia cung cấp hàng hoá, dịch vụ cho xã hội mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực. Trong ngành bán lẻ, những cửa hàng mậu dịch quốc doanh thời bao cấp đã được thay thế bởi các siêu thị, chợ, cửa hàng, trung tâm thương mại", ông Lộc dẫn chứng. 

Hàng không, BOT và kiểm tra chuyên ngành

Trong một số lĩnh vực vốn được xem là “sân chơi” riêng của các doanh nghiệp nhà nước hoặc các đơn vị sự nghiệp trước nay như: sân bay, cảng biển, hạ tầng giao thông, hàng không, điện ảnh, công chứng, điện lực, y tế, giáo dục, thể thao… cũng đã có sự tham gia của tư nhân.

Lấy dẫn chứng về vấn đề này, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế VCCI đã chỉ ra một số câu chuyện liên quan đến lĩnh vực hàng không, hạ tầng đường bộ, đường sắt và kiểm tra chuyên ngành.

Đặc biệt, trong câu chuyện của ngành hàng không, ông Đậu Anh Tuấn cho biết, vai trò của những "người chơi mới" và sự xuất hiện của tư nhân khiến các doanh nghiệp quốc doanh buộc phải chuyển mình.

"Khi có sự tham gia của Vietjet Air và mới đây là Bamboo Airways, thì Vietnam Airlines buộc phải chuyển mình, cung cấp các dịch vụ tốt hơn. Tôi là người bay Vietnam Airlines nhiều và tôi thấy rõ điều đó”, ông Tuấn khẳng định.

Trong câu chuyện kiểm tra chuyên ngành, ông Tuấn cho rằng, dù nhiều cơ quan nhà nước đã chỉ định các doanh nghiệp tư nhân việc kiểm tra chuyên ngành nhưng đã từng có tình trạng độc quyền kiểm tra chuyên ngành ở một số lĩnh vực gây khó khăn, tạo chi phí cao cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Ngay cả câu chuyện hạ tầng đường bộ, ông Tuấn cũng cho rằng, trước đây Nhà nước đầu tư toàn bộ nhưng khi có tư nhân tham gia, thì các công trình BOT giao thông đã được triển khai, cải thiện được hạ tầng. Nhiều con đường cao tốc như Hà Nội – Hải Phòng, Hạ Long – Vân Đồn… là những kết quả có thể dễ nhìn thấy nhất.

Tuy vậy, ông Tuấn cũng nhắc tới những vấn đề trong BOT giao thông như: Trạm thu phí đặt nhầm chỗ, tổng mức đầu tư cũng có thể có vấn đề và việc xác định lưu lượng xe để chính xác hóa mức phí thu được cũng là vấn đề lớn cần minh bạch.

Ông Đoàn Tiến Giang, chuyên gia nghiên cứu PPP của USAID cũng cho rằng, để khu vực tư nhân tham gia dịch vụ công sẽ góp phần tăng cao tính giải trình, tính chịu trách nhiệm của các bên cung cấp dịch vụ công cho người dân, nó cũng góp phần tăng tính hiệu quả, tiết kiệm chi phí và góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ đó.

Tuy nhiên, "để tránh rủi ro khi trao quyền cho khu vực tư nhân phải chọn được nhà cung cấp dịch vụ tư nhân đủ năng lực thông qua đấu thầu trực tiếp. Khi chọn được rồi phải kiểm soát, đưa ra các kết quả đầu ra và cơ chế giám sát để quản lý chất lượng dịch vụ", ông Giang nói.