Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), thời gian gần đây việc hàng hóa nước ngoài mượn xuất xứ Việt Nam để hưởng lợi “miễn phí” và bất hợp pháp từ các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) Việt Nam tham gia hoặc sử dụng xuất xứ hàng hóa làm phương tiện lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại của nước nhập khẩu có xu hướng gia tăng. Theo nhận định của các cơ quan chức năng, tình trạng vận chuyển, buôn bán hàng hàng giả, hàng nhái, hàng lậu, hàng kém chất lượng, đặc biệt là hàng hoá sản xuất ngoài Việt Nam giả mạo nhãn hiệu đang được bảo hộ tại Việt Nam... vẫn diễn ra khá phức tạp.

Vừa qua, lực lượng chức năng trên cả nước đã liên tiếp phát hiện hàng hóa giả mạo nhãn hiệu đang được bảo hộ tại Việt Nam. Việc gian lận này không những gây hậu quả trực tiếp đến sản phẩm cụ thể, ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn có tác động không nhỏ đến ngành hàng trong nước, làm giảm uy tín và tính cạnh tranh của hàng sản xuất tại Việt Nam.

Ngày 14/4/2017, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 43/2017/NĐ-CP, quy định về nội dung, cách ghi và quản lý nhà nước về nhãn đối với hàng hóa lưu thông tại Việt Nam, hàng hóa nhập khẩu. Tuy nhiên, chưa có quy định về điều chỉnh việc hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam và tiêu chí để hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam nên người tiêu dùng trong nước không có căn cứ để phân biệt thế nào là hàng “Made in Viet Nam”. Trên thực tế, người tiêu dùng Việt Nam đang sử dụng hàng “Made in Viet Nam” trên cơ sở tự nhận biết hoặc tin tưởng vào những nhãn hàng không được kiểm chứng.

Khái niệm “hàng hóa Việt Nam” có thể được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau như hàng hóa có xuất xứ Việt Nam để hưởng ưu đãi thuế quan theo cam kết hội nhập kinh tế quốc tế hoặc hàng hóa có công đoạn sản xuất tại Việt Nam hoặc hàng hóa có thương hiệu của Việt Nam. Các khái niệm này tuy khác nhau nhưng thường bị nhầm lẫn. Các chuyên gia khuyến nghị cần đẩy mạnh công tác nghiên cứu, khảo sát thực trạng và xu hướng của hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ để hiểu rõ hơn về các hành vi của thị trường.

Trước tình hình đó, Bộ Công Thương đã đề xuất việc xây dựng quy định về hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam nhằm tạo hành lang pháp lý với mục tiêu phòng chống gian lận thương mại về xuất xứ hàng hóa và bảo vệ người tiêu dùng. Trước mắt, việc ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam nên được áp dụng trên nguyên tắc tự nguyện, tự kê khai.

Việc thực hiện ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam, hàng hóa bắt buộc phải đáp ứng tiêu chí và phải chứng minh việc đáp ứng tiêu chí đó khi được yêu cầu.

Đồng thời, khi thực hiện việc ghi công đoạn sản xuất tại Việt Nam trên hàng hóa thì các doanh nghiệp phải chứng minh được việc hàng hóa đó đã trải qua công đoạn sản xuất, gia công có phát sinh giá trị tại Việt Nam.

Sau một khoảng thời gian thực hiện, khi quy định ghi nhãn hàng hóa sản xuất tại Việt Nam dần được hình thành trong nhận thức xã hội, cơ quan quản lý nhà nước sẽ tổng kết, đánh giá và báo cáo Chính phủ để áp dụng bắt buộc ghi nhãn hàng hóa sản xuất tại Việt Nam đối với một số mặt hàng cụ thể nhằm bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, bảo hộ ngành sản xuất và xây dựng thương hiệu như thực phẩm, dệt may, giày dép, ...

Hoàn thiện thể chế pháp lý về ghi nhãn sản xuất "Made in Viet Nam" đang là một nhu cầu cấp bách. Hy vọng với sự ra đời của khung pháp lý về vấn đề này, sản phẩm, hàng hóa Việt Nam sẽ tự tin hơn nữa khẳng định chất lượng, chỗ đứng trong lòng người tiêu dùng Việt Nam và thế giới.