Thị trường bán lẻ giàu tiềm năng

Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia mới nổi có thị trường bán lẻ đầy tiềm năng và hấp dẫn nhất thế giới nhờ kinh tế tăng trưởng mạnh, nhiều chính sách thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt là số lượng người tiêu dùng đông đảo với độ tuổi trẻ. Thu nhập bình quân của người dân Việt Nam ngày càng cao, năm 2015, bình quân thu nhập trên đầu người đạt 1.890 USD, dân số đang trong độ tuổi cơ cấu dân số vàng với 60% là tiêu dùng trẻ…

Trong những năm gần đây, thị trường bán lẻ ở Việt Nam tăng trưởng với tốc độ khá nhanh và sôi động. Theo Tổng cục Thống kê, tính chung cả năm 2015, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của Việt Nam ước đạt 3.242,9 nghìn tỷ đồng, tăng 9,5% so với năm 2014. Chia sẻ tại Hội thảo “Thị trường bán lẻ Việt Nam: Cơ hội và thách thức”, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết, Việt Nam nằm trong top 5 thị trường bán lẻ sôi động nhất châu Á và đứng thứ 28 trong danh sách thị trường bán lẻ hấp dẫn nhất thế giới. Mặt khác, quá trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng của Việt Nam chắc chắn sẽ tạo ra nhiều cơ hội mới cho ngành kinh tế này.

Tuy nhiên, mặc dù có nhiều tiềm năng nhưng sức ép cạnh tranh thị phần bán lẻ đối với doanh nghiệp Việt đang ngày càng gia tăng. Theo TS. Lê Huy Khôi, Viện Nghiên cứu Thương mại, Bộ Công Thương, doanh số bán lẻ của doanh nghiệp Nhà nước hiện chỉ chiếm khoảng 10%, doanh nghiệp ngoài Nhà nước chiếm 86%, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm khoảng 4%. Đáng lưu ý, tuy các điểm bán lẻ của doanh nghiệp FDI chỉ khoảng 90 điểm trong tổng số siêu thị cả nước song doanh số bán ra tại một điểm gấp 3 - 4 lần thậm chí 7 - 8 lần so với một điểm của siêu thị nội do quy mô lớn.

Thêm vào đó, các doanh nghiệp thương mại FDI có xu hướng phát triển nhanh do tiềm lực tài chính mạnh, thương hiệu nổi tiếng và kinh doanh bài bản đang dẫn chiếm lính thị phần bán lẻ Việt Nam và thực hiện thôn tính các doanh nghiệp và thương hiệu Việt bằng cách mua bán sáp nhập. Bởi vậy, nếu doanh nghiệp trong nước không nỗ lực nâng cao năng lực cạnh tranh thì sẽ bị doanh nghiệp nước ngoàiđẩy ra khỏi chính thị trường trong nước.

Vượt qua thách thức thâu tóm

Để giải bài toán thị phần bán lẻ cho doanh nghiệp Việt, trước hết, các doanh nghiệp trong nước cần tập trung khai thác có hiệu quả những phân khúc thị trường có lợi thế, điển hình là loại hình siêu thị chuyên doanh và khai thác tốt tiềm năng của chợ truyền thống để bán lẻ. Bên cạnh đó, cần tập trung nghiên cứu kinh doanh theo phát triển chuỗi cửa hàng tiện ích, tiện lợi phục vụ từng khu dân cư, từng khu vực thị trường.

Theo TS. Lê Huy Khôi, các doanh nghiệp Việt cần liên kết chuỗi sản xuất - cung ứng thật chắc chắn trên thị trường nội địa, nếu không có nền sản xuất nội địa tốt thì khó có cơ hội phát triển trên thị trường bán lẻ và cạnh tranh với doanh nghiệp ngoại. Cần tạo ra liên kết vùng, liên kết sản xuất - phân phối, phân phối- phân phối, bán buôn- bán lẻ… Nếu có liên kết chặt chẽ sẽ giúp giảm giá thành và hàng sản xuất được đảm bảo về nguồn đầu ra, tránh tình trạng lãng phí.

Đồng thời, doanh nghiệp trong nước cần tập trung nâng cao chất lượng hàng hóa, nâng cao uy tín và mức độ hài lòng của khách hàng đối với sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp. Cùng với đó, cần tập trung phát triển mạnh một số ngành sản xuất ưu tiên và công nghiệp hỗ trợ để cải thiện, nâng cấp trình độ phát triển một số ngành có khả năng lan tỏa nhằm thúc đẩy và tạo điều kiện cho các ngành khác cùng phát triển.

Các doanh nghiệp cũng cần phải đổi mới, tổ chức sản xuất hàng hóa với quy mô lớn và chất lượng. Doanh nghiệp đã liên doanh, liên kết hoặc bán một phần vốn có các doanh nghiệp nước ngoài cần nắm bắt thông tin, chủ động trong quản trị doanh nghiệp và học hỏi những kinh nghiệm của các doanh nghiệp nước ngoài để từng bước phát triển thương hiệu của mình.

Để doanh nghiệp Việt tăng khả năng cạnh trang trên sân nhà, Chính phủ cũng cần có những chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam như dành vị trí thuận lợi kèm chính sách giá thuê hợp lý, lãi suất phù hợp, điều chỉnh cơ chế chính sách thông thoáng... Về vấn đề này, TS. Khôi cho rằng, đối với nhà bán lẻ nước ngoài, Nhà nước cần có những ràng buộc cụ thể trong việc giao đất, cho thuê đất hoặc doanh nghiệp hoạt động có lãi, nộp thuế ít nhất 3 năm mới được chuyển nhượng và trong trường hợp bán lại cần ưu tiên bán cho doanh nghiệp Việt Nam…