Trung Quốc đã bắt đầu đưa ra một đồng tiền mới có thể làm thay đổi ý nghĩa tiền tệ. Đó là đồng NDT thuật số (DCEP), hay còn gọi là phiên bản nâng cấp của đồng NDT.

Theo các chuyên gia, Việt Nam vốn có sự giao thương chặt chẽ với Trung Quốc nên cần nghiêm túc xem xét hình thái tiền tệ mới này để nắm bắt các cơ hội và đối phó với những thách thức, rủi ro.

Được vận hành như tiền giấy

Theo TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính - ngân hàng, sau nhiều năm nghiên cứu, đến tháng 5 vừa qua, Trung Quốc đã chính thức cho thử nghiệm thanh toán DCEP. Đây là đồng tiền kỹ thuật số dựa trên trên nền tảng công nghệ chuỗi khối (blockchain) và kỹ thuật số, nhưng vẫn là đồng tiền định danh được phát hành, kiểm soát và bảo đảm bởi Ngân hàng Trung ương Trung Quốc.

“Chính xác hơn, DCEP được coi là phiên bản nâng cấp của đồng nhân dân tệ của Trung Quốc với nhiều chức năng hơn đáp ứng yêu cầu phát triển của kinh tế số, nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành của ngân hàng trung ương trong nền kinh tế số. DCEP được vận hành như tiền giấy thông thường, chỉ khác là tồn tại dưới dạng kỹ thuật số trong ví điện tử được chính quyền công nhận” - ông Lực cho biết.

Hiện Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đang phối hợp với một số ngân hàng và các công ty triển khai tại các thành phố như Thâm Quyến, Thành Đô, Tô Châu và Bảo Định. Nhân viên nhà nước tại các thành phố này đã bắt đầu nhận lương bằng tiền kỹ thuật số.

Trước mắt, loại tiền được dùng để thanh toán cho các phương tiện giao thông công cộng, mua sắm tại siêu thị, cửa hàng tiện lợi, các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực du lịch, khách sạn…, sau đó sẽ mở rộng ra các đối tượng khác. Đáng chú ý, đồng kỹ thuật số giúp người dân nước này hạn chế tiếp xúc với tiền giấy nhằm tránh lây nhiễm bệnh Covid-19 trong cộng đồng.

Chuyên gia kinh tế Trần Thanh Hải nhìn nhận sự ra đời của tiền ảo đã buộc nhiều nước phải có những nghiên cứu nghiêm túc tạo ra cuộc cách mạng cho tiền giấy. Và việc Trung Quốc phát hành đồng tiền kỹ thuật số thông qua giá trị đồng nhân dân tệ để nhanh chóng bám sát các xu hướng mới, thuận tiện hơn trong việc thanh toán.

“Tuy nhiên, cần lưu ý đồng tiền số này không chỉ đơn giản là giải pháp thanh toán điện tử. Nó là hình thức kỹ thuật số của đồng tiền định danh, có nghĩa giá trị được đảm bảo bởi chính phủ và được quản lý, kiểm soát bởi ngân hàng trung ương. Do đó, giá trị một đồng tiền số tương đương một đồng tiền giấy NDT” - ông Hải phân tích.

Hết sức thận trọng

Theo chuyên gia ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu, ở thời điểm này đồng tiền DCEP chưa gây quan ngại vì Việt Nam chưa cho phép thanh toán đồng tiền kỹ thuật số. Tuy nhiên, đây là xu hướng toàn cầu, nên Ngân hàng Nhà nước cần xem xét, đánh giá cũng như xây dựng khuôn khổ pháp luật để đưa vào quản lý.

Dưới góc nhìn của mình, ông Trần Thanh Hải, chuyên gia kinh tế, cho rằng hiện nay người dân Trung Quốc đã quen thanh toán đồng tiền số qua ứng dụng WePay. Thậm chí ngay tại khu China Town trên đất Mỹ, người Trung Quốc cũng sử dụng mạnh hình thức thanh toán này.

“Cơ quan chức năng Việt Nam cũng nên nghiên cứu cho ra đời đồng tiền số Việt Nam để trao đổi, nhằm thúc đẩy giao dịch nhanh hơn. Thêm nữa, vì sự hữu dụng và phổ biến đồng tiền số tại Trung Quốc, nếu các nhà kinh doanh Việt Nam muốn tiếp cận nhiều hơn khách hàng TQ thì hơn lúc nào hết đẩy nhanh số hóa trong hoạt động thanh toán” - ông Hải gợi ý.

Đồng quan điểm, nhiều chuyên gia cho rằng việc Trung Quốc cho ra mắt đồng tiền số DCEP không sớm thì muộn cũng có khả năng tác động đến doanh nghiệp Việt vì mối quan hệ giao thương lớn giữa hai nước, nhất là các đơn vị kinh doanh thường xuyên buôn bán với Trung Quốc. Đó là chưa kể với đồng tiền kỹ thuật số, người dân các nước có thể dễ dàng giao dịch trực tiếp với Trung Quốc với chi phí rất rẻ và không bị mất tiền khi trao đổi ngoại tệ.

“Nhìn dưới hệ quy chiếu này, phải hết sức cẩn trọng khi có các giao dịch theo kiểu này. Lý do là Việt Nam sẽ không được hưởng các giá trị lợi ích từ các giao dịch này mà về thẳng TQ, một cách tương tự du khách Trung Quốc vào Việt Nam du lịch nhưng thanh toán chảy thẳng về đất nước của họ” - một chuyên gia cảnh báo.

TS. Cấn Văn Lực phân tích có thể xảy ra rủi ro kỹ thuật trong quá trình thực hiện giao dịch của đồng tiền kỹ thuật số như rủi ro hackers xâm nhập hệ thống, ảnh hưởng đến quyền riêng tư thông tin tài chính của người sử dụng. Do vậy, Việt Nam cần đánh giá tác động của việc Trung Quốc triển khai đồng DCEP và kể cả các nước phát hành đồng tiền kỹ thuật số khác.

Đồng thời, cần đánh giá tổng thể, bài bản, thường xuyên về sự phụ thuộc vào vốn đầu tư trực tiếp lẫn gián tiếp từ Trung Quốc. Từ đó để có kế hoạch, kịch bản ứng phó khi đồng DCEP được Trung Quốc sử dụng rộng rãi, trong cả thanh toán và đầu tư quốc tế. Đặc biệt, cần xây dựng kế hoạch ứng phó với sự phát triển của đồng DCEP trong thanh toán biên mậu và du lịch giữa Việt Nam và Trung Quốc.

“Việt Nam cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng hành lang pháp lý đối với các mô hình kinh doanh mới trong nền kinh tế số, công nghệ tài chính, thanh toán di động, cho vay ngang hàng” - ông Lực nhấn mạnh.