Trong thời đại số, công nghệ phát triển mạnh mẽ đồng nghĩa với sự bùng nổ của các hoạt động kinh tế trên không gian mạng. Tuy nhiên, điều này cũng tạo cơ hội cho tội phạm mạng gia tăng, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng. Các vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tấn công hệ thống công nghệ thông tin đang ngày càng trở nên phổ biến mang đến những mối nguy hiểm cho an ninh tài chính và tài sản cá nhân.

Một khảo sát của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (từ 28/11 đến 14/12) cho thấy, cứ 220 người dùng thì có 1 người là nạn nhân của lừa đảo trực tuyến, tương đương tỷ lệ 0,45%. Tổng thiệt hại do các vụ lừa đảo trực tuyến gây ra trong năm 2024 ước tính lên tới 18.900 tỷ đồng. Tội phạm mạng không ngừng nghĩ ra các chiêu thức lừa đảo, từ việc giả mạo cơ quan có thẩm quyền gửi đường dẫn giả mạo dịch vụ công, đến các ứng dụng giả mạo như VneID hay ứng dụng thuế.

Để giảm thiểu các rủi ro này, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Quyết định 2345/QĐ-NHNN về triển khai các giải pháp về an toàn bảo mật trong thanh toán trực tuyến và thanh toán thẻ ngân hàng nhằm tăng cường hơn nữa các giải pháp đảm bảo an toàn, bảo mật, bảo vệ người sử dụng dịch vụ tốt hơn trước tình trạng lừa đảo qua mạng. Theo Quyết định này, giao dịch của khách hàng, nhất là các giao dịch từ 10 triệu đồng/lần và 20 triệu đồng/ngày, đều buộc phải xác thực sinh trắc học.

Đáng nói, chỉ còn một tuần nữa là đến ngày 1/1/2025, thời điểm bắt buộc các chủ tài khoản thanh toán, chủ thẻ phải hoàn tất việc xác thực sinh trắc học hoặc cập nhật, bổ sung thông tin mới thay thế cho giấy tờ tùy thân đã hết hạn. Chính vì vậy, những ngày gần đây, lượng khách đến các ngân hàng xác thực sinh trắc học gia tăng mạnh. Phía các nhà băng cũng triển khai nhiều kênh hỗ trợ khách hàng hoàn tất xác thực sinh trắc học.

Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, nếu không hoàn thành xác thực sinh trắc học, khách hàng sẽ bị tạm dừng một số dịch vụ ngân hàng như giao dịch thanh toán trực tuyến bằng thẻ, giao dịch nạp/chuyển khoản/rút tiền mặt bằng mã QR tại cây ATM, chuyển tiền vào ví điện tử...

Đáng chú ý, việc rút tiền tại cây ATM, hoặc rút tiền trực tiếp tại ngân hàng sẽ không áp dụng quy định xác thực sinh trắc học. Do đó, nếu chưa xác thực sinh trắc học thì người dân vẫn có thể rút tiền mặt tại quầy hoặc tại cây ATM với điều kiện giấy tờ tùy thân của khách hàng vẫn còn hiệu lực.

Tuy nhiên, nếu chưa cập nhật giấy tờ tùy thân mới thay thế cho giấy tờ tùy thân hết hiệu lực (chứng minh nhân dân, căn cước công dân, Hộ chiếu, thị thực), khách hàng sẽ bị tạm dừng giao dịch tại tất cả các kênh tại quầy, trực tuyến hay ATM.

Lãnh đạo các ngân hàng cho rằng, quy định này nhằm bảo đảm tính pháp lý của giấy tờ tùy thân của chủ tài khoản ngân hàng, cũng như nâng cao trách nhiệm của tổ chức phát hành thẻ, chủ tài khoản ngân hàng trong việc quản lý rủi ro và bảo đảm tính bảo mật trong quá trình sử dụng thẻ ngân hàng.

Tại ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB), ông Chu Lâm Thái - Phó Giám đốc Khối Công nghệ thông tin - cho biết, tính đến thời điểm hiện tại, số lượng khách hàng đã thực hiện xác thực sinh trắc học đạt khoảng 90% so với tổng số khách hàng cần thực hiện giao dịch. Điều này cho thấy sự quan tâm tích cực của khách hàng trong việc áp dụng và tuân thủ yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước.

Để có được kết quả trên, ngay khi có quy định từ Ngân hàng Nhà nước, SHB đã thành lập tổ dự án 2345 thực hiện đánh giá, lựa chọn nhà cung cấp giải pháp sinh trắc học một cách kỹ lưỡng và thực hiện thiết kế kiến trúc tổng thể trên tất cả các lớp ứng dụng, hệ thống liên quan, tránh bỏ sót.

“Sự phối hợp nhịp nhàng và phân chia trách nhiệm hợp lý giữa các bộ phận trong dự án là yếu tố then chốt đã giúp ngân hàng giải được bài toán thời gian gấp rút phải hoàn thành việc xác thực sinh trắc học” - ông Thái cho hay.

Cùng các ngân hàng thương mại, các ví điện tử cũng đang gấp rút thực hiện xác thực khách hàng. Theo đó, ví điện tử MoMo đang triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ người dùng kịp thời hoàn tất xác thực sinh trắc học trên ứng dụng MoMo, đồng thời mở rộng đa kênh để tuân thủ quy định của Ngân hàng Nhà nước.

Ông Nguyễn Bá Diệp - đồng sáng lập MoMo - cho biết, từ tháng 11/2024, MoMo đã phối hợp Bộ Công an để tích hợp dịch vụ xác thực điện tử ngay trên ứng dụng VNeID. Người dùng MoMo có thể tự xác thực sinh trắc học qua VNeID một cách thuận tiện, bảo mật mà không cần sử dụng công nghệ NFC, giúp hỗ trợ người dùng gặp khó khăn trong việc xác thực sinh trắc học do thiết bị thiếu NFC hay không thông thạo công nghệ.

Với sự vào cuộc rốt ráo của các tổ chức tín dụng, số lượng khách hàng xác thực sinh trắc học liên tục tăng. Thống kê mới nhất của Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước cho thấy, tính đến ngày 13/12/2024 đã có 66,6 triệu khách hàng cá nhân của các tổ chức tín dụng, trung gian thanh toán được đối chiếu sinh trắc học.

Hiện cơ quan quản lý cũng đang ráo riết chỉ đạo các tổ chức tín dụng nhanh chóng hoàn tất việc cập nhật giấy tờ tuỳ thân và xác thực sinh trắc học đối với các khách hàng của mình. Cuối tuần qua, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành văn bản số 10182/NHNN-TT triển khai một số biện pháp để đảm bảo hoạt động thanh toán diễn ra an toàn, thông suốt trong những tháng cuối năm 2024 và Tết Nguyên đán 2025 trong đó yêu cầu các tổ chức tín dụng quyết liệt triển khai quy định mới tại các Thông tư 17 và 18 của Ngân hàng Nhà nước, đẩy mạnh thông tin truyền thông cho khách hàng để đáp ứng các thời điểm hiệu lực thi hành. Cụ thể, trước 1/1/2025 phải hoàn thành đối chiếu thông tin sinh trắc học đối với khách hàng cá nhân. Từ thời điểm này khách hàng có giấy tùy thân hết hiệu lực hoặc hết hạn sẽ tạm dừng giao dịch thanh toán, rút tiền trên tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng chia sẻ, ngành Ngân hàng lấy đích ngày 1/1/2025 đảm bảo dữ liệu tài khoản của ngân hàng phải là dữ liệu sống. Dữ liệu này đối chiếu đầy đủ với căn cước công dân gắn chip giúp loại trừ, giảm thiểu việc cho thuê, cho mượn tài khoản ngân hàng góp phần ngăn chặn hành vi lừa đảo.

Với thời hạn hiệu lực của Thông tư 17 và Thông tư 18 đang đến gần, đại diện các ngân hàng nhấn mạnh, khách hàng nên thực hiện cập nhật sinh trắc học càng sớm càng tốt, tránh tối đa việc để đến thời hạn chót bởi có thể nền tảng app hoặc quầy giao dịch sẽ quá tải, dẫn đến khó khăn trong việc cập nhật như giai đoạn cao điểm tháng 7 vừa qua. Đồng thời, cuối năm là thời điểm giao dịch tăng cao, khách hàng cần cập nhật sinh trắc học và giấy tờ tùy thân hợp lệ để tránh gián đoạn dịch vụ. Điều quan trọng hơn cả, việc xác thực sinh trắc học để bảo đảm tài khoản được sử dụng bởi chính chủ, góp phần giảm thiểu gian lận tài chính và bảo vệ khách hàng trước các hành vi lừa đảo.