Lý giải về việc CPI 9 tháng năm nay tăng so với cùng kỳ năm trước, bà Nguyễn Thu Oanh - Vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) cho biết, nguyên nhân là do chỉ số giá nhóm vé máy bay bình quân 9 tháng năm 2023 tăng 71,56% so với cùng kỳ năm trước, trong đó giá nhiên liệu bay ở mức cao, tỷ giá, lãi suất đều tăng khiến chi phí của các hãng tăng, cùng với đó nhu cầu đi lại tăng cao, đặc biệt trong dịp lễ, Tết, nghỉ Hè tác động đến giá vận tải hàng không. Giá vé tàu hỏa tăng 31,26%; giá vé ô tô khách tăng 8,33%.

Ngoài ra, so với cùng kỳ năm trước, chỉ số giá nhóm giáo dục tăng 7,28%; chỉ số giá nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 6,73% làm CPI chung tăng 1,27 điểm phần trăm, do giá xi măng, cát tăng theo giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào, đồng thời giá thuê nhà ở tăng cao.

Bên cạnh đó, chỉ số giá nhóm lương thực tăng 4,85% tác động làm CPI chung tăng 0,18 điểm phần trăm; chỉ số giá nhóm điện sinh hoạt tăng 4,23% do nhu cầu sử dụng điện tăng và từ ngày 4/5/2023, Tập đoàn Điện lực Việt Nam điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân tăng 3%; chỉ số giá nhóm đồ uống và thuốc lá tăng 3,48%, do nguyên liệu sản xuất và chi phí nhân công tăng.

Mặt khác, có một số yếu tố góp phần kiềm chế tốc độ tăng CPI 9 tháng năm 2023. Cụ thể, chỉ số giá nhóm xăng dầu trong nước 9 tháng giảm 15,26% so với cùng kỳ năm trước theo biến động của giá thế giới, tác động làm CPI chung giảm 0,55 điểm phần trăm; giá dầu hỏa giảm 11,26%.

Chỉ số giá nhóm gas trong nước giảm 10,21% theo giá thế giới, tác động làm CPI chung giảm 0,15 điểm phần trăm. Chỉ số giá nhóm bưu chính, viễn thông giảm 0,62% do giá điện thoại thế hệ cũ giảm, tác động làm CPI giảm 0,02 điểm phần trăm.

Trong mức tăng 1,08% của CPI tháng 9 so với tháng trước, 10 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá tăng, trong đó nhóm giáo dục tăng cao nhất với mức tăng 8,06%. Một nhóm hàng có chỉ số giá giảm là nhóm bưu chính viễn thông, với mức giảm 0,23%.

Theo Tổng cục Thống kê, một số địa phương thực hiện tăng học phí theo lộ trình của Nghị định số 81/2021/NĐ-CP, giá gạo, xăng dầu, gas trong nước tăng theo giá thế giới, giá thuê nhà ở tăng là những nguyên nhân chính làm cho chỉ số CPI tháng 9 gia tăng.

Bình quân quý III/2023, CPI tăng 2,89% so với quý III/2022. Trong đó, nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 6,99%; giáo dục tăng 5,95%; hàng hóa và dịch vụ khác tăng 5,9%; đồ uống và thuốc lá tăng 3,05%; hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 2,59%; may mặc, mũ nón, giày dép tăng 2,03%; thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 1,86%; văn hóa, giải trí và du lịch tăng 1,47%; thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,58%. 

Ở chiều ngược lại, 2 nhóm có chỉ số giá giảm so với cùng kỳ năm trước là bưu chính viễn thông giảm 1,12%; giao thông giảm 2,28%.