Giới thiệu

Hệ thống thông tin kế toán là một công cụ quản lý trong các tổ chức được sử dụng để cung cấp giá trị gia tăng nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh cho tổ chức. Một trong những chức năng của hệ thống thông tin kế toán là cung cấp thông tin quan trọng để giúp các nhà quản lý kiểm soát các hoạt động và giảm thiểu tình trạng không chắc chắn (Chong, 1996). Trong môi trường kinh doanh hiện đại, các DN đang ngày càng sử dụng hệ thống thông tin hiệu quả hơn để cải thiện hiệu suất, lợi thế cạnh tranh bền vững và đảm bảo thành công lâu dài, đảm bảo thành quả hoạt động của DN.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc cung cấp thông tin cho các nhà quản lý điều hành đơn vị là cần thiết. Do đó, việc nghiên cứu các nhân tố của hệ thống thông tin kế toán thành công nhằm nâng cao thành quả hoạt động tại các DN sản xuất tại Việt Nam sẽ là một vấn đề cần thiết, mở ra hướng mới giúp các nhà quản lý và các đối tượng sử dụng thông tin của đơn vị đưa ra các quyết định đúng đắn.

Cơ sở lý thuyết và giả thuyết nghiên cứu

Theo Gelderman (1998), hệ thống thông tin kế toán thành công là cường độ sử dụng hệ thống (mục đích sử dụng) trong công việc hàng ngày và sự hài lòng của người dùng như giúp người dùng tiết kiệm thời gian hoàn thành công việc và có nhiều thời gian hơn để làm những việc khác nhằm nâng cao thành quả hoạt động của mình.

Theo Mauldin và Ruchala (1999), hiện nay, khi ngày công nghệ thông tin càng phát triển tiên tiến hơn, các ứng dụng hệ thống thông tin kế toán được công nhận là các quy trình nhiệm vụ thay đổi cơ bản và cung cấp hỗ trợ quyết định phức tạp, thay vì chỉ đơn giản là tăng tốc độ và độ chính xác của kế toán truyền thống nhiệm vụ nhằm nâng cao thành quả hoạt động của DN.

Richard và Devinney (2009) cho rằng, thành quả của tổ chức thể hiện ở ba khía cạnh: (1) Thành quả tài chính (lợi nhuận, khả năng sinh lời của tài sản, lợi tức đầu tư...); (2) Thành quả về thị trường sản phẩm (doanh số, thị phần...); (3) Chi trả cho các cổ đông (tổng lợi nhuận cổ đông, giá trị gia tăng kinh tế, giá trị thị trường...).

Các nhân tố của hệ thống thông tin kế toán thành công ảnh hưởng đến thành quả hoạt động của doanh nghiệp

- Chất lượng thông tin: Theo Miller và Doyle (1987), chất lượng thông tin là những tính chất được mong đợi về kết xuất từ hệ thống; đó là các mẫu thông tin, báo cáo từ hệ thống cung cấp cho các đối tượng sử dụng thông tin bên trong và bên ngoài DN. Chất lượng thông tin kế toán càng cao thì ảnh hưởng càng tốt đến các quyết định của nhà quản lý trong việc sử dụng thông tin để ra quyết định. Từ đó ảnh hưởng đến thành quả hoạt động của DN.

Do đó, giả thuyết H1 được đưa ra: Chất lượng thông tin ảnh hưởng cùng chiều đến thành quả hoạt động của các DN sản xuất Việt Nam.

- Chất lượng hệ thống: Chất lượng hệ thống bao gồm những tính chất được mong đợi từ một hệ thống thông tin. Dựa theo nghiên cứu về hệ thống thông tin thành công của DeLone và McLean (2016), chất lượng hệ thống được đề xuất đo lường bởi các thuộc tính gồm: Dễ sử dụng; Dễ học; Đáng tin cậy; Tính linh hoạt; Thời gian phản hồi; và Bảo mật. Một hệ thống thông tin chất lượng sẽ truy xuất đầu ra là các thông tin chất lượng do đó sẽ ảnh hưởng tốt đến việc cung cấp thông tin và sự thỏa mãn của người dùng hệ thống. Từ đó, việc sử dụng hệ thống càng hiệu quả hơn nên sẽ nâng cao được thành quả hoạt động của DN.

Do đó, giả thuyết H2 được đưa ra: Chất lượng thông tin ảnh hưởng cùng chiều đến thành quả hoạt động của các DN sản xuất Việt Nam.

- Sự hài lòng của người sử dụng hệ thống: Sự hài lòng của người sử dụng được định nghĩa là mức độ thỏa mãn của người sử dụng về hệ thống bao gồm sự thỏa mãn về chất lượng hệ thống và chất lượng thông tin. Theo mô hình thành công của DeLone và McLean (2016), sự hài lòng với hệ thống thông tin có thể có tác động tích cực đến lợi ích ròng của tổ chức. Điều này được giải thích rằng, sự hài lòng của toàn tổ chức đối với hệ thống thông tin dẫn đến cải thiện hiệu suất, nâng cao sự hài lòng trong công việc, cải thiện khả năng ra quyết định và tăng thành quả hoạt động.

Từ đây, giả thuyết H3 đưa ra: Sự hài lòng của người sử dụng hệ thống ảnh hưởng cùng chiều đến thành quả hoạt động của các DN sản xuất Việt Nam.

- Trình độ nhân viên kế toán: Theo Hassan, M. K. (2005), trình độ của nhân viên kế toán tổng hợp từ văn hoá, chuyên môn, kỹ thuật, kỹ năng lao động của họ. Trong đó, trình độ văn hoá, kết hợp với nền tảng học vấn nhất định là cơ sở cho phát triển trình độ chuyên môn, kỹ thuật. Trong việc vận dụng chuyên môn kế toán giai đoạn hiện nay đòi hỏi nhân viên kế toán phải có trình độ về công nghệ thông tin trong công tác kế toán.

Do đó, giả thuyết H4 được đưa ra: Trình độ nhân viên kế toán ảnh hưởng cùng chiều đến thành quả hoạt động của các DN sản xuất Việt Nam.

Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp khám phá, nghiên cứu định tính, định lượng. Sử dụng các kỹ thuật phân tích: Thống kê mô tả, Phân tích khám phá EFA, Mô hình hồi quy. Thang đo của các biến độc lập và biến phụ thuộc được thiết kế dựa theo các nghiên cứu trước đó, được thiết kế đánh giá theo Likert 5.

Đối tượng khảo sát nghiên cứu là các nhân viên kế toán, các nhà quản lý của các DN sản xuất Việt Nam. Số bảng khảo sát phát ra là 300, thu về 280. Sau khi lọc, làm sạch còn 257 bảng khảo sát đưa vào phân tích chính thức, kích thước mẫu phù hợp với công thức quy mô mẫu của Tabachnick và Fidell (2007).

Tác giả đề xuất mô hình nghiên cứu các nhân tố của hệ thống thông tin kế toán thành công ảnh hưởng đến thành quả hoạt động DN sản xuất Việt Nam gồm 4 nhân tố như sau:

TQHD = β0 + β1CLTT+ β2CLHT + β3SHL + β4NVKT + ε

Trong đó:

- Biến phụ thuộc: Thành quả hoạt động - TQHD.

- Các biến độc lập gồm: Chất lượng thông tin – CLTT; Chất lượng hệ thống - CLHT; Sự hài lòng của người sử dụng hệ thống - SHL; Trình độ nhân viên kế toán - NVKT; Hệ số nhiễu: ε; và Hệ số hồi quy: β.

Kết quả nghiên cứu

Sau khi kiểm định độ tin cậy của các thang đo của các biến độc lập và biến phụ thuộc, tác giả đánh giá mức độ phù hợp của mô hình hồi quy tuyến tính như Bảng 1: