Việt Nam là nền kinh tế có độ mở lớn khi đã ký kết và tham gia hàng loạt Hiệp định thương mại tự do (FTA). Việc tham gia các FTA mang đến nhiều lợi thế về mở rộng thị trường, giao thương, xuất khẩu hàng hoá... song cùng với đó chính là các yêu cầu khắt khe của các thị trường khó tính, đòi hỏi tiêu chuẩn chất lượng cao.

DN muốn đứng vững và phát triển tại các thị trường này, thì tiêu chuẩn chất lượng là vấn đề lớn cần đặc biệt quan tâm. Đây cũng là lí do cơ quan quản lý nhà nước cần thiết xây dựng Chiến lược tiêu chuẩn hóa quốc gia.

Việt Nam cần có chiến lược, định hướng rõ ràng để phát triển hệ thống tiêu chuẩn quốc gia làm nền tảng cho sản xuất, kinh doanh cho các DN. Nếu không làm được điều này, các DN Việt Nam sẽ khó tồn tại cũng như giành lợi thế trong cuộc cạnh tranh trên trường quốc tế.

Mục tiêu của việc xây dựng và ban hành Chiến lược tiêu chuẩn hóa nhằm đưa hoạt động tiêu chuẩn hóa trở thành động lực quan trọng, có vai trò dẫn dắt, thúc đẩy sự phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI), nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm hàng hóa, năng lực cạnh tranh của DN, năng lực đổi mới sáng tạo của quốc gia trong tiến trình hội nhập quốc tế và hình thành nền tảng hệ thống tiêu chuẩn quốc gia phù hợp với tình hình mới, xác lập định hướng dài hạn, xác định nhu cầu và các đối tượng cần ưu tiên trong các ngành/ lĩnh vực, qua đó tập trung các nguồn lực để triển khai thành công các mục tiêu trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội.

Liên quan đến vấn đề vai trò của tiêu chuẩn, quy chuẩn đối với DN và nền kinh tế, ông Nguyễn Văn Khôi - Vụ trưởng Vụ Tiêu chuẩn, Tổng Cục TCĐLCL, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, rằng với xu thế hiện nay có rất nhiều thách thức với DN Việt Nam. Không riêng thị trường trong nước mà đối với xuất khẩu hàng hóa cũng gặp nhiều rào cản kỹ thuật.

Đồng thời, bản thân nội tại nền kinh tế cũng gặp nhiều thách thức từ hàng hóa nhập khẩu vào. Do đó, tiêu chuẩn, quy chuẩn ngày càng thể hiện vai trò quan trọng, là công cụ giúp DN nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa.

Từ trước đến nay, các bộ, ngành chủ yếu xây dựng tiêu chuẩn mang tính chất giải quyết vấn đề trước mắt. Khi phát sinh một vấn đề nào đó thì sẽ đưa vào kế hoạch để thực hiện.

Tuy nhiên, về mặt bài bản các tổ chức quốc tế như ISO, IEC... và các tổ chức khác ở các quốc gia công nghiệp phát triển đều có chiến lược để định hướng phát triển kinh tế, cũng như hỗ trợ cho DN phát triển bền vững.

Vì vậy, vấn đề xây dựng Chiến lược Tiêu chuẩn hóa từ nay đến năm 2045 là vô cùng quan trọng, nhằm phục vụ cho thị trường trong nước, thúc đẩy xuất khẩu cũng như phù hợp với Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm của Việt Nam.

Dưới góc độ DN, ông Nguyễn Văn Khang - Giám đốc R&D Tập đoàn Kangaroo, cho biết  tiêu chuẩn rất quan trọng, nó như kim chỉ nam xuyên suốt trong quá trình hội nhập của DN. Từ sản xuất, kinh doanh cho đến dịch vụ đều cần tiêu chuẩn, chính vì vậy DN cần tiêu chuẩn, bám sát tiêu chuẩn để định hướng DN trong sản xuất kinh doanh.

“Chẳng hạn với Kangaroo, chúng tôi có tôn chỉ về tiêu chuẩn rất khắt khe và rõ ràng. Chúng tôi coi tiêu chuẩn là định hướng, kim chỉ nam từ đây đưa ra một tôn chỉ là Kangaroo chỉ mang đến những sản phẩm có lợi đem lại sức khỏe cho người tiêu dùng. Tất cả mọi hoạt động xoay quanh kim chỉ nam này với mục đích đem đến các sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao nhất, tốt nhất. Tôi hi vọng tiêu chuẩn ngày càng được cải tiến, cập nhật theo tình hình chung của khu vực và trên thế giới”, ông Kháng nói.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, các giao dịch quốc tế về hàng hoá và dịch vụ đang mở rộng, việc tuân thủ, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế sẽ giúp các quốc gia ứng phó tốt với các rào cản kỹ thuật trong thương mại.

Ông Nguyễn Văn Khôi cho rằng, khi chúng ta tham gia sân chơi quốc tế thì phải tuân thủ luật chơi chung. Khi xuất khẩu sang các thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn cao thì chúng ta phải tuân thủ yêu cầu của các thị trường đó.

Ở một khía cạnh khác, khi DN đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế như vậy, hiểu đơn giản là đã vượt qua được các rào cản kỹ thuật nghĩa là năng lực của DN phát triển hơn, đã định vị được thương hiệu.

“Về biện pháp, tôi cho rằng cần rất nhiều biện pháp đồng bộ từ cơ quan quản lý Nhà nước, DN, từ phía người tiêu dùng để có sự phối hợp, chia sẻ, cùng đồng hành làm sao đưa nền tảng văn hóa về chất lượng được nâng lên”, ông Khôi nhấn mạnh.