Áp dụng quy định này, từ đầu năm đến nay, tại nhiều trung tâm đăng kiểm đã đánh trượt nhiều xe đi kiểm định khí thải và yêu cầu phải bảo dưỡng, sửa chữa mới được kiểm định.

Xe nào phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới

Anh Nguyễn Tiến Hải, một chủ xe tải bị trượt kiểm định khí thải tại Trung tâm đăng kiểm 29-15D Thường Tín (Hà Nội) cho biết, lần đăng kiểm tháng 4/2019, xe tải của anh sản xuất năm 2010 vẫn đủ điều kiện đăng kiểm, trong đó đạt tiêu chuẩn về khí thải. Tuy nhiên, lần kiểm định cuối tháng 4-2020 vừa qua, xe anh bị trượt kiểm định khí thải.

"Trung tâm đăng kiểm 29-15D yêu cầu tôi phải mang xe đi bảo dưỡng phần khí thải, vệ sinh bộ phận lọc gió... để giảm bớt mức phát thải theo quy định, sau đó cho xe quay lại kiểm định bình thường. Đây cũng chỉ là lỗi chủ quan, không bảo dưỡng định kỳ xe trước khi đi đăng kiểm và không ít chủ xe mắc lỗi này...", anh Hải cho biết. 

Theo lãnh đạo Phòng Kiểm định xe cơ giới (Cục Đăng kiểm Việt Nam - Bộ Giao thông Vận tải), số lượng xe không đạt kiểm định khí thải từ đầu năm 2020 đến nay gia tăng do áp dụng tiêu chuẩn mới. Các trường hợp trượt kiểm định khí thải đều được đăng kiểm viên giải thích để phương tiện đưa xe đi bảo dưỡng, sau đó quay lại đăng kiểm.

Theo thống kê, số xe không đạt tiêu chuẩn khí thải để hoàn thiện quy trình đăng kiểm chiếm khoảng 25% tổng số xe đăng kiểm, chiếm tỷ lệ cao nhất trong tổng số các lỗi kỹ thuật mà phương tiện phải bảo dưỡng.

Qua tìm hiểu, việc đăng kiểm, cấp chứng nhận bảo vệ môi trường đối với xe ô tô tham gia giao thông đang được thực hiện theo Quyết định số 16/2019/QĐ-TTg có hiệu lực từ ngày 15/5/2019. 

Quyết định này quy định lộ trình áp dụng các mức tiêu chuẩn khí thải của xe ô tô tham gia giao thông và xe ô tô đã qua sử dụng nhập khẩu (không áp dụng đối với các loại xe ô tô của quân đội, công an phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh). Mức tiêu chuẩn mới nhằm kiểm soát chặt hơn nồng độ chất gây ô nhiễm CO (Cacbonmonoxit), HC (Hydrocacbon) và mức độ khói trong khí thải xe ô tô. 

Theo đó, từ ngày 1/1/2020, các loại xe ô tô sản xuất từ năm 2008 trở lại đây phải đáp ứng mức tiêu chuẩn khí thải mới, cao hơn so với trước. Ô tô sản xuất trước năm 1999 được tiếp tục áp dụng mức 1; ô tô sản xuất từ năm 1999 đến hết năm 2008 áp dụng mức 2 từ ngày 1/1/2021; ô tô sản xuất sau năm 2008 áp dụng mức 3 từ ngày 1/1/2020 và ô tô đã qua sử dụng nhập khẩu áp dụng mức 4 kể từ ngày 15-5-2019 (các mức 1, 2, 3, 4 về tiêu chuẩn khí thải là giới hạn lớn nhất cho phép của các chất gây ô nhiễm và khói trong khí thải của xe ô tô quy định tại TCVN 6438:2018).

Thống kê của Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết, cả nước hiện có hơn 3,5 triệu ô tô các loại, trong đó có trên 2,4 triệu xe sản xuất từ năm 2008 trở lại đây. Số lượng ô tô tăng nhanh, khiến tổng lượng phát thải chất độc hại trong khí thải ô tô tăng lên, nhất là tại các thành phố lớn. Điều này đặt ra yêu cầu nâng tiêu chuẩn khí thải cao hơn để giảm ô nhiễm không khí.

Như vậy, từ ngày 1/1/2020, các loại xe ô tô sản xuất từ năm 2008 trở lại đây (khoảng 2,4 triệu xe) phải đáp ứng mức tiêu chuẩn khí thải mới, mới được cấp chứng nhận đăng kiểm để tham gia giao thông. 

Cũng theo Quyết định 16/2019/QĐ-TTg, từ ngày 1/1/2021, mức 2 sẽ tiếp tục áp dụng đối với xe sản xuất trong giai đoạn từ năm 1999 đến 2008. Riêng đối với loại xe ô tô sản xuất trước năm 1999, tiêu chuẩn khí thải không thay đổi, bởi loại xe này được sản xuất theo công nghệ cũ, lạc hậu.

Mặt khác, loại xe kinh doanh vận tải, xe chở người tự phải ngừng hoạt động khi hết niên hạn sử dụng (xe tải không quá 25 năm, xe chở người không quá 20 năm).

Ô tô mới phải đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 5 từ năm 2022

Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định về lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với xe ô tô, từ 1-1-2022, các loại xe ô tô láp ráp, sản xuất trong nước và nhập khẩu mới phải đạt tiêu chuẩn về phép thử và giới hạn chất gây ô nhiễm có trong khí thải mức 5.

Đây là mức cao nhất trong lộ trình đã đề ra, tương ứng với mức Euro 5 trong quy định kỹ thuật của Ủy ban Kinh tế châu Âu của Liên hợp quốc, cũng như trong chỉ thị của Liên minh châu Âu về khí thải xe cơ giới sản xuất mới. Hiện tại, các xe sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu mới từ năm 2017 phải đạt tiêu chuẩn khí thải tương ứng mức Euro 4.

Theo ông Nguyễn Hữu Tiến, Phó Vụ trưởng Vụ Môi trường (Bộ Giao thông Vận tải), để áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 cần xây dựng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia mức trên và nâng cao năng lực cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ kiểm tra, thử nghiệm, kiểm soát khí thải theo lộ trình. 

Bộ Giao thông Vận tải đang xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải Euro 5 và sẽ ban hành trong năm 2020, đồng thời khẩn trương thực hiện đầu tư nâng cấp phòng thử, đào tạo nhân lực, đảm bảo sẵn sàng các điều kiện để thực hiện tiêu chuẩn khí thải mới theo đúng lộ trình, theo nhiệm vụ được Thủ tướng giao.

Thực tế, việc kiểm tra khí thải xe ô tô tại các trung tâm đăng kiểm đều đang được thực hiện bằng phần mềm, có kết nối dữ liệu trực tuyến trên hệ thống và ghi nhận kết quả tự động. Khi nhập biển số xe vào phần mềm kiểm tra, máy tính sẽ đưa ra chỉ số tiêu chuẩn khí thải tối đa cho phép của phương tiện.

Tỷ lệ xe ô tô không đạt tiêu chuẩn khí thải chủ yếu rơi vào nhóm xe tải cũ, xe dùng động cơ nhiên liệu diesel, xe thường xuyên chở quá tải và ít bảo dưỡng định kỳ. Các trường hợp xe đời mới nhưng không được bảo dưỡng và chăm sóc tốt, không thay dầu định kỳ, ít vệ sinh lọc gió cũng có thể không đạt chuẩn khí thải... 

Bên cạnh đó, việc kiểm tra khí thải xe ô tô mới chỉ thực hiện theo phương pháp kiểm tra xe không có tải. Vì vậy, các chủ xe, nhất là xe tải, xe khách nên quan tâm hơn đến việc bảo dưỡng các chi tiết liên quan đến khí thải để giảm nguy cơ bị trượt khí thải theo chuẩn mới.