Trên thế giới, hầu hết các hệ thống BHTG đều do Chính phủ thành lập hoặc là một bộ phận của Ngân hàng Trung ương, do đó, tổ chức BHTG là định chế an toàn, có thể tạo lập và duy trì được lòng tin của người gửi tiền ngay cả trong thời điểm khó khăn nhất. Có BHTG nghĩa là Chính phủ bảo đảm an toàn các khoản tiền gửi, nhờ vậy, người gửi tiền hoàn toàn yên tâm khi gửi tiền vào các tổ chức nhận tiền gửi. Ngoài việc bảo vệ người gửi tiền, BHTG còn có mục đích là ngăn ngừa những vụ hoảng loạn ngân hàng, đảm bảo an toàn, ổn định hoạt động hệ thống tài chính - ngân hàng, góp phần ổn định nền kinh tế.

Năm 1997, cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á đã tạo áp lực buộc hệ thống ngân hàng Việt Nam phải cải cách cơ cấu lại một cách toàn diện nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng năng lực canh tranh và khôi phục lòng tin của công chúng.

Kinh nghiệm sụp đổ hệ thống hợp tác xã tín dụng và tác động khủng hoảng tài chính Châu Á 1997 cho thấy, một nguyên tắc chung nhất trong hoạt động của nền kinh tế thị trường là có rủi ro thì phải có các biện pháp phòng ngừa, xử lý. Hoạt động ngân hàng càng hội nhập sâu rộng càng tiềm ẩn những yếu tố rủi ro bao gồm cả những rủi ro mang tính hệ thống, nhất là trong hệ thống quỹ tín dụng nhân dân và các ngân hàng thương mại cổ phần. Do vậy, cần thiết phải có các biện pháp phòng ngừa.

BHTG Việt Nam là một trong số các định chế tài chính thực hiện những biện pháp phòng ngừa nhằm góp phần hạn chế tổn thất và ngăn ngừa sự đổ vỡ hàng loạt các tổ chức tín dụng. Chính vì vậy, để tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng phát triển ổn định, đảm bảo an toàn, góp phần vào sự ổn định hệ thống tài chính quốc gia, ngày 01/9/1999, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 89/1999/NĐ-CP về BHTG. Căn cứ theo Nghị định này, ngày 09/11/1999 Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 218/1999/QĐ-TTg thành lập BHTGVN (Deposit Insurance of Vietnam -DIV).

Là thành viên tích cực của Hiệp hội Bảo hiểm tiền gửi Quốc tế (IADI), BHTG Việt Nam đã tiếp nhận được nhiều lợi ích xuyên suốt quá trình tham gia. Một mặt việc mở rộng hợp tác với các tổ chức BHTG tiên tiến trên thế giới giúp BHTG Việt Nam học hỏi được nhiều kiến thức, kinh nghiệm trong việc xây dựng, thiết kế các nghiệp vụ BHTG, cập nhật những thông tin mới nhất trong lĩnh vực tài chính ngân hàng. Mặt khác, BHTG Việt Nam đã khẳng định được vị thế của mình cả trong và ngoài nước; đồng thời nhấn mạnh hơn nữa vai trò của chính sách BHTG trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, góp phần đảm bảo sự ổn định hệ thống tài chính ngân hàng quốc gia.

BHTG Việt Nam đã từng bước khẳng định được vị thế của mình trong tiến trình đổi mới, cơ cấu lại hệ thống tài chính ngân hàng; bảo vệ ngày càng tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền; góp phần duy trì sự ổn định của các tổ chức tín dụng, bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh hoạt động ngân hàng, giữ vững an ninh chính trị, trật tự xã hội.

Tổ chức BHTG đã thực hiện chức năng giám sát, kiểm tra đối với tổ chức nhận tiền gửi để cảnh báo sớm, giúp các tổ chức này có biện pháp kịp thời phòng ngừa và khắc phục rủi ro. BHTG Việt Nam thực hiện giám sát 100% tổ chức tham gia BHTG, đã thực hiện nhiều cuộc kiểm tra tại chỗ đối với các tổ chức tham gia BHTG.

Hoạt động giám sát, kiểm tra là nghiệp vụ trọng yếu của BHTG Việt Nam, đã khẳng định tổ chức này là một bộ phận cấu thành của hệ thống giám sát tài chính quốc gia, kiểm soát có hiệu quả đối với các tổ chức tín dụng trong việc tuân thủ pháp luật về BHTG và an toàn hoạt động ngân hàng, góp phần cảnh báo các rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra để các TCTD chấn chỉnh, phòng ngừa và nâng cao chất lượng hoạt động. Hiện nay, BHTG Việt Nam đang nghiên cứu cải tiến hoạt động giám sát theo mô hình và chuẩn mực quốc tế; kết nối trực tuyến thí điểm với tổ chức tham gia BHTG để khai thác báo cáo điện tử từ các TCTD.

Bên cạnh đó, BHTG Việt Nam cũng triển khai đồng bộ các nghiệp vụ khác như tham gia kiểm soát đặc biệt tổ chức tham gia BHTG, đầu tư, chi trả, thông tin tuyên truyền chính sách BHTG… để thực hiện tốt chức năng bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền và góp phần đảm bảo an toàn hoạt động ngân hàng.

Hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng đồng nghĩa rủi ro thị trường ngày càng gia tăng. Hoạt động BHTG ngày càng phù hợp với cơ chế thị trường, đảm bảo tính công khai, minh bạch, công bằng. Cấu trúc mục tiêu này thể hiện rõ ràng yêu cầu của xu hướng phát triển nền kinh tế thị trường.