Một trong những nguyên nhân được nhắc đến là sự hình thành hàng loạt cao ốc, từ văn phòng, trung tâm thương mại cho đến nhà ở khiến mật độ dân số các quận tăng vọt.  

Liên quan đến vấn đề quy hoạch không gian đô thị, mới đây, UBND TP. Hồ Chí Minh yêu cầu đối với các đề án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 và tỷ lệ 1/5000 đã được duyệt từ năm 2013 phải triển khai thực hiện. Ban quản lý các khu chức năng đô thị và UBND các quận, huyện có trách nhiệm đôn đốc các đơn vị tư vấn lập, trình thẩm định và phê duyệt bổ sung các đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 và tỷ lệ 1/5000 đã được duyệt từ năm 2013 đến nay chưa triển khai thực hiện nội dung thiết kế đô thị và sớm hoàn tất công tác này trước quý I/2018.

Đối với việc lập hoặc điều chỉnh tổng thể các đồ án quy hoạch phân khu từ nay về sau, đơn vị tư vấn phải hoàn tất đầy đủ các nội dung về kiến trúc, giao thông, hạ tầng kỹ thuật, thiết kế đô thị trong thành phần hồ sơ đồ án trước khi thẩm định và trình UBND Thành phố xem xét.

Việc quản lý không gian đô thị trong thời gian qua được đánh giá là chưa bắt kịp với tốc độ đô thị hóa của TP. Hồ Chí Minh, trong đó tình trạng tăng dân số cơ học đã gây áp lực lớn lên hạ tầng đô thị.

Năm ngoái, trong một buổi họp về kinh tế - xã hội, người phát ngôn của UBND TP. Hồ Chí Minh cho biết, dân số thành phố đã xấp xỉ 13 triệu người, bao gồm cả những trường hợp tạm trú trên 6 tháng, vượt con số dự kiến 12,5 triệu người vào năm 2025.

Dân số "phình to" kéo theo nhu cầu về nhà ở và các công trình tiện ích. Nhiều khu căn hộ, trung tâm thương mại, trường học, bệnh viện tại các khu trung tâm gần đây cũng tất bật triển khai. Trước đó, theo Sở Quy hoạch - Kiến trúc, bên cạnh các công trình kiến trúc có giá trị bảo tồn, khu vực trung tâm dự kiến "bổ sung" thêm 100 cao ốc, trong khi diện tích dành cho giao thông lại không thay đổi.

Nhấn mạnh vai trò quy hoạch và quản lý không gian đô thị, TS. Huỳnh Thế Du thuộc Chương trình Giảng dạy kinh tế Fulbright thể hiện quan điểm, quy hoạch đô thị tại TP. Hồ Chí Minh chưa hiệu quả bởi 5 nguyên nhân:

Một là, mật độ tăng trưởng dân số thường bị ước lượng quá thấp, dẫn đến các quy hoạch nhanh chóng lỗi thời.

Hai là, quy hoạch thường đòi hỏi mức đầu tư phi thực tế.

Ba là, quy hoạch không thuyết phục vì chưa dự trù được mức sử dụng đất và giao thông vận tải.

Bốn là, tồn tại nhiều quy hoạch khác nhau, thường mâu thuẫn nhau và nhiều cơ quan thực hiện nên chưa xác định được quy hoạch nào được ưu tiên.

Năm là, sự ảnh hưởng của các nhà phát triển bất động sản dẫn đến những thay đổi thường xuyên, do đó các quy hoạch được thực hiện một cách manh mún.

Một số chuyên gia bất động sản đã kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước xem xét tình trạng tăng loại hình căn hộ văn phòng (officetel) để dễ bán khiến mật độ dân số tăng, tạo gánh nặng lên hạ tầng đô thị, nhất là giao thông.