Hiện nay, phí xây dựng đang được thực hiện theo quy định tại Mục III Thông tư 97/2006/TT-BTC ngày 16/10/2006 như sau: "Phí xây dựng là khoản thu vào chủ đầu tư xây dựng công trình nhằm mục đích hỗ trợ đầu tư xây dựng, cải tạo cơ sở hạ tầng công cộng trên địa bàn mà chủ đầu tư xây dựng công trình".
Mức thu phí xây dựng có thể được tính bằng tỷ lệ phần trăm (%) trên chi phí xây dựng công trình (không bao gồm chi phí thiết bị), tùy thuộc vào loại công trình xây dựng (là nhà ở hoặc là công trình xây dựng để sản xuất, kinh doanh) và khu vực dân cư mà áp dụng mức thu khác nhau cho phù hợp. Mức thu áp dụng đối với công trình xây dựng làm nhà ở thấp hơn đối với công trình xây dựng để sản xuất kinh doanh.
Hiện, mức thu tối đa 0,5% áp dụng đối với công trình nhóm A, không quá 1% đối với công trình nhóm B và không quá 2% đối với công trình nhóm C.
Riêng đối với nhà ở riêng lẻ, mức thu có thể tính theo diện tích xây dựng, nhưng tối đa không quá 35.000 đồng/m2, được áp dụng theo nguyên tắc giảm dần theo cấp nhà. Tức là mức thu đối với nhà cấp IV thấp hơn nhà cấp III, nhà cấp III thấp hơn nhà cấp II... và mức thu áp dụng đối với nhà ở nông thôn thấp hơn nhà ở đô thị.
Trên cơ sở các quy định trên của Bộ Tài chính tại Thông tư 97/2006/TT-BTC, UBND cấp tỉnh có thẩm quyền quy định mức thu cụ thể phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương.
Trao đổi với PV về việc thực hiện chính sách thu phí xây dựng trong thời gian qua, Bộ Tài chính cho biết, những kết quả đã đạt được là tăng nguồn thu cho ngân sách địa phương để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng địa phương, khuyến khích cơ quan quản lý cấp phép xây dựng tăng cường quản lý công tác xây dựng, đảm bảo đúng quy hoạch kiến trúc đô thị của địa phương.
Tuy nhiên, chính sách thu phí còn có những tồn tại nhất định. Cụ thể, các địa phương đã ban hành mức thu, miễn, giảm phí khác nhau. Có địa phương quy định thu phí, có địa phương lại không thu nên dẫn đến không công bằng về trách nhiệm.
Cũng trong thời gian qua, do khủng hoảng kinh tế và chủ trương khuyến khích thu hút đầu tư, một số địa phương đã ban hành chính sách miễn thu phí xây dựng cho một số đối tượng như: Nhà ở cho đối tượng chính sách; các công trình nhà ở tái định cư, nhà ở cho người có thu nhập thấp; các công trình xây dựng cơ sở vật chất cho các cơ sở giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao,...
Từ thực tế này, theo phân tích của Bộ Tài chính, đã tạo nên sự không thống nhất về mức thu, miễn, giảm phí xây dựng ở các địa phương.
Chính vì vậy, để góp phần đảm bảo sự công bằng và thực hiện chính sách an sinh xã hội của Nhà nước, giảm chi phí và khuyến khích thu hút đầu tư vào lĩnh vực xây dựng công trình, Bộ Tài chính đã chính thức đề xuất Chính phủ cho phép miễn phí xây dựng từ ngày 1/1/2011 trên phạm vi toàn quốc.
Thực chất, đây cũng là bước triển khai phương án đơn giản hóa thủ tục phí xây dựng, 1 trong số 258 thủ tục hành chính đã được Chính phủ phê duyệt phương án đơn giản hóa tại Nghị quyết 25/NQ-CP ngày 2/6/2010 vừa qua.
Bộ Tài chính cũng cho biết thêm, hiện Bộ đang nghiên cứu triển khai xây dựng Luật phí, lệ phí dự kiến trình Quốc hội trong giai đoạn 2011-2016.